Αν κρατούσαμε ένα επιστημονικό επίτευγμα για το 2020 θα ήταν, χωρίς καμιά αμφιβολία, η τιτάνια προσπάθεια επιστημόνων από όλο τον κόσμο να φτιάξουν, να δοκιμάσουν και να προτείνουν στις αρμόδιες Αρχές ένα εμβόλιο για την covid-19. Την 1η Ιανουαρίου 2020 δεν γνωρίζαμε παρά ελάχιστα για τον νέο κορονοϊό, την 31η Δεκεμβρίου 2020 εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στον κόσμο είχαν ήδη εμβολιαστεί και το 2021 θα είναι εκατοντάδες εκατομμύρια οι εμβολιασμένοι.

Το επίτευγμα επισκιάζει πολλές μικρές και μεγαλύτερες επιτυχίες και ανακαλύψεις, ορόσημα μοναδικά, λύσεις σε προβλήματα που ορθώθηκαν μπροστά μας και απαιτούσαν απαντήσεις – κάποια μάλιστα το ταχύτερο δυνατό. Αυτές τις μικρές και μεγάλες νίκες στη σκιά του covid συνοψίζει ο Monde.

Το τέλος της πολιομυελίτιδας. Τον Αύγουστο ο ΠΟΥ κήρυξε την Αφρική ήπειρο ελεύθερη από πολιομυελίτιδα. Ενα νέο εμβόλιο που χορηγείται από το στόμα αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό (εγκρίθηκε και αυτό με fast-track διαδικασίες) και μας δίνει την ελπίδα να εξαλείψουμε οριστικά την ασθένεια.

Υπό περιορισμό και η ηπατίτιδα C. Εν τω μεταξύ, μπορεί να μην απέχουμε πολύ -ίσως και μια πενταετία- από την εξαφάνιση της ηπατίτιδας C, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Μια νέα γενιά αντιικών καταπολεμά το 99% των περιπτώσεων μέσα σε λίγες εβδομάδες.

«Επισκευές» στο DNA. Σε ένα άλλο μέτωπο, η τεχνολογία της επεξεργασίας των γονιδίων Crispr-Cas9 άρχισε να εφαρμόζεται από φέτος για την καταπολέμηση της δρεπανοκυτταρικής νόσου και της θαλασσαιμίας. Και εδώ τα πρώτα αποτελέσματα υπόσχονται πολλά για αυτές τις κληρονομικές ασθένειες του αίματος.

Μια σημαία στη Σελήνη. Σε άλλες εποχές θα ήταν αφορμή για μια νέα κούρσα προς το Διάστημα. Τώρα όμως που οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν περιορίσει τις αποστολές τους, ήλθε η σειρά της Κίνας να μπει δυναμικά στον ανταγωνισμό, «φυτεύοντας» τη σημαία της στο έδαφος της Σελήνης. Οι επιστήμονες έχουν άλλον ένα λόγο να ενθουσιάζονται γιατί η κινεζική αποστολή Chang’e-5 επέστρεψε με δείγματα σεληνιακού εδάφους.

Ραντεβού με τον αστεροειδή. Οι γείτονες των Κινέζων, οι Ιάπωνες, κατέγραψαν μια μεγάλη επιτυχία (έπειτα από μια σειρά αποτυχίες). Η ρομποτική τους αποστολή Hayabusa-2 επέστρεψε και αυτή στη Γη με δείγματα εδάφους από αστεροειδή, ένα απομεινάρι της βρεφικής ηλικίας του Ηλιακού Συστήματος.

Ταξίδι στον Αρη. Σταδιακά απλωνόμαστε και πέρα από τη Γη. Τρεις αποστολές, από τις ΗΠΑ, την Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, κινούνται προς τον Κόκκινο Πλανήτη, όπου θα φτάσουν μέσα στο 2021.

Εκπλήξεις στην Αφροδίτη. Η κόλαση στην επιφάνειά της (υψηλές θερμοκρασίες και τεράστιες ατμοσφαιρικές πιέσεις) μπορεί να μην είναι τόσο αφιλόξενη όσο ακούγεται. Η ανακάλυψη φωσφίνης στην ατμόσφαιρα της μπορεί να αποτελεί ένδειξη ζωής.

Τεχνητή νοημοσύνη και πρωτεΐνες. Την ώρα που εργαστήρια σε όλο τον κόσμο συνέθεταν το εμβόλιο για τον κορονοϊό, οι υπολογιστές της Google, «εφοδιασμένοι» με προηγμένους αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, εργάζονταν πάνω στον τρόπο με τον οποίο «διπλώνουν» οι πρωτεΐνες. Ενα ανοιχτό και τρομερά δύσκολο πρόβλημα – όχι όμως και για τους υπερυπολογιστές της – που μάλλον βρήκε τη λύση του.

Ρομποτικοί δημοσιογράφοι. Κάποιοι άλλοι υπολογιστές δεν βοηθούν τους επιστήμονες, αλλά απειλούν να πάρουν τη δουλειά των δημοσιογράφων. Η τρίτη έκδοση του προγράμματος GPT έχει ως τώρα τις καλύτερες επιδόσεις στη συγγραφή, αφού πρώτα «διάβασε» εκατομμύρια λέξεις και «έμαθε» να δημιουργεί κείμενα με τη θεματολογία που του ζητάμε.

Αρχαία γκαλερί. Στα βάθη του Αμαζονίου, σε μια δυσπρόσιτη περιοχή, εντοπίστηκε ένας βράχος γεμάτος ζωγραφιές από τους προϊστορικούς κατοίκους της περιοχής. Πριν από 12.500 οι νομάδες ζωγράφισαν ανθρώπους και ζώα, πολλά από τα οποία έχουν εξαφανιστεί, σε μια προϊστορική Καπέλα Σιστίνα μοναδικής ομορφιάς με ζωηρά χρώματα.

Ανδρες και γυναίκες στο κυνήγι. Λίγο νοτιότερα, στο Περού, αρχαία λείψανα που ήλθαν στο φως βοήθησαν να αναθεωρήσουμε το ποσοστό των γυναικών που κυνηγούσαν πριν από 9.000 χρόνια και το οποίο, όπως τελικά φαίνεται, ανερχόταν σε 30% με 50%. Μια κοινωνία με αριθμητικά μοιρασμένους ρόλους σε μια από τις πιο δύσκολες εργασίες της.

Υπό εξαφάνιση οι πάγοι. Η αποστολή του πλοίου Polarstern στον Βόρειο Πόλο και οι εκατοντάδες επιστήμονες που τη συνόδευαν επιβεβαίωσαν ότι οι πάγοι στην Αρκτική είναι απειλούμενο είδος, με ό,τι σημαίνει αυτό για τη ζωή στην περιοχή και για την ανθρωπότητα στο σύνολό της.

Περισσότερες μαύρες τρύπες. Ο ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων LIGO συνεχίζει να εκπλήσσει τους επιστήμονες που επένδυσαν χρόνο και κόπο σε αυτό το παρατηρητήριο. Τη χρονιά που πέρασε, ο LIGO εντόπισε δύο ζευγάρια μαύρων τρυπών που ενώθηκαν. Το πρώτο αποτελείται από μαύρες τρύπες μεγαλύτερες κατά 85 και 66 φορές από τον Ηλιο και το άλλο, λίγο πιο «αταίριαστο», με δύο τρύπες 80 και 3 φορές μεγαλύτερες από το κεντρικό άστρο του ηλιακού μας συστήματος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News