Φαντάζει ο μοναδικός που έχει υπάρξει τόσο ανθρώπινος. Σάρκινος μέσα στην υπερβατικότητα του ρόλου του. Ο 266ος Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, ταξιδεύει για να έλθει το Σάββατο στην Ελλάδα, ως τη Μυτιλήνη της προσφυγιάς, «προσκυνητής στις πηγές της αδελφοσύνης» – όπως ο ίδιος έχει πει για την επίσκεψή του. Αδιαμφισβήτητα από τους πλέον δημοφιλείς Ποντίφικες στην Ιστορία, ο Πάπας Φραγκίσκος παραμένει συνεπής προς την κοσμοθεωρία του, ακόμη και όταν διαπιστώνει ότι οι απόψεις του για τις μεταναστευτικές ροές δεν γίνονται πάντα δεκτές με ευαρέσκεια, ενίοτε και από πιστούς, θιασώτες των κλειστών συνόρων.

Ο θρησκευτικός ηγέτης διατρανώνει από την πρώτη στιγμή της ανάδειξής του ότι το ισχυρό μήνυμα του Κυρίου είναι το έλεος. Η αγκαλιά στις δυστυχίες της ανθρωπότητας. «Misarendo atque eligendo». «Τον ευσπλαχνίστηκε και τον επέλεξε»: τη φράση εμπεριέχει ο θυρεός που συνοδεύει τη σημαία του Βατικανού, το οικόσημο της Αγίας Εδρας. Και την έχει επιλέξει προσωπικά ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας – παραδοσιακά έχει το δικαίωμα επιλογής θυρεού ο εκάστοτε Ποντίφικας. Λέγεται ότι τον εμπνεύστηκε ο ίδιος, την εποχή που ήταν Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες. Συνήθιζε να επισκέπτεται μια Εκκλησία της Ρώμης, στην οποία δέσποζε ο υποβλητικός πίνακας του Καραβάτζιο, με τον Χριστό να καλεί τον τελώνη Ματθαίο να τον ακολουθήσει. Οταν βγήκε λευκός καπνός στο Βατικανό και το «Habemus Papam» ήταν πια ιστορική πραγματικότητα, ο Πάπας δήλωσε πριν από όλα αμαρτωλός: «Αισθάνομαι», είπε, «σαν τον Ματθαίο που τον κάλεσε ο Ιησούς να τον υπηρετήσει».

Θα ’ταν σαν να απαρνείται τον ίδιο του τον εαυτό ο Πάπας Φραγκίσκος. Ακόμη και το «Φραγκίσκος» στην ίδια λογική το διάλεξε, με φάρο το έργο του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, εξ ου και «Πάπας των φτωχών». Σαν να σβήνει τη σφραγίδα που επέλεξε να βάλει ο ίδιος στην παπική θητεία του, τον Μάρτιο του 2015, όταν εξήγγειλε το Αγιο Ετος του Ελέους.

Παρά τα 85 χρόνια του, ο Πάπας έχει αφήσει τη ζεστασιά της κατοικίας του στον οίκο της Αγίας Μάρθας στο Βατικανό για να ταξιδέψει ως την Κύπρο και την Ελλάδα, στο όνομα των ευάλωτων των προσφυγικών ροών. Οσες ώρες διαμείνει στην Αθήνα, θα φιλοξενηθεί στην Αγία Εδρα του Βατικανού στο Παλαιό Ψυχικό. Την πρώτη φορά που είχε έλθει στη χώρα, επισκεπτόμενος και πάλι τη Λέσβο, την περιοχή της Μόριας, είχε επιστρέψει στην Ιταλία με τρεις οικογένειες προσφύγων από τη Συρία. Προσέφερε άσυλο και στα δώδεκα μέλη τους.

Κακά τα ψέματα, ο Πάπας Φραγκίσκος έχει υπερβεί προ πολλού τα όρια του κλειστού συστήματος εκκλησιαστικής εξουσίας που τον ανέδειξε. Εχει χαρίσει έντονα φιλοσοφική υπόσταση στον ρόλο του, εμφανίζεται συνειδητοποιημένος ως προς την αποστολή του, κι όχι ως απλός τιτλούχος εξουσίας.

Το αγιασμένο σταυρουδάκι

Φορά πάντα έναν μικρό σταυρό στο στήθος. Ο ίδιος έχει ομολογήσει στον βατικανολόγο Αντρέα Τορνιέλι (σ.σ.: εκδόσεις Διάμετρος, «Το όνομα του Θεού είναι έλεος») ότι δεν τον βγάζει ποτέ από πάνω του, από τα χρόνια της Αργεντινής ακόμη. Τον έχει πάρει από το ροζάριο του πατέρα Χοσέ Ραμόν Αρίστι, του Τάγματος των Σακραμεντίνων, μεγάλο εξομολόγο – τον κρατούσε μέσα στο φέρετρο του.

«Ηταν βράδυ Μεγάλου Σαββάτου», αφηγείται ο Πάπας Φραγκίσκος. «Την επόμενη μέρα, την Κυριακή του Πάσχα, μετά το γεύμα, κατέβηκα στην κρύπτη της Εκκλησίας. Συνειδητοποίησα ότι υπήρχαν λουλούδια και βγήκα έξω να βρω κι εγώ μερικά, μετά μπήκα πάλι μέσα και άρχισα να τα τακτοποιώ. Είδα εκείνο το ροζάριο τυλιγμένο στα χέρια του: έβγαλα τον μικρό σταυρό και κοιτάζοντάς τον, του ζήτησα: «Δώσε μου το μισό από το έλεός σου!». Από τότε εκείνος ο μικρός σταυρός είναι πάντα πάνω μου, στο στήθος μου. Οποτε μου έρχεται μια κακή σκέψη για έναν άνθρωπο, αγγίζω με το χέρι μου αυτόν τον σταυρό. (…)».

Ο σταυρός ήταν «αγιασμένος», βλέπετε. Ο εξομολόγος έδινε στους μετανοούντες το ροζάριο του και τους έβαζε να κρατούν τον μικρό σταυρό του.

Λειτουργία στο Μέγαρο Μουσικής

Και ποιος ξέρει, ίσως να φαίνεται το σταυρουδάκι στα μάτια κάποιων που θα καταφθάσουν Κυριακή απόγευμα, στο Μέγαρο Μουσικής και στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», για την προγραμματισμένη Θεία Λειτουργία – παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Είναι σχεδόν βέβαιο, παρά τα μέτρα που επιβάλλονται λόγω Covid-19 περί μειωμένης κατά το ήμισυ πληρότητας σε σχέση με τη δυνητική, ότι η… μισή καθολική κοινότητα θα θέλει να είναι εκεί. Διόλου αμελητέα: στους 50.000 έλληνες καθολικούς προστίθενται και όσοι έχουν έλθει στη χώρα με τα μεταναστευτικά ρεύματα, για να φθάσουν πια τους 200.000 – 250.000.

Ηδη οι προετοιμασίες στο Μέγαρο της Βασιλίσσης Σοφίας είναι πυρετώδεις. Εχουν μεταφερθεί από τον ιερό καθολικό καθεδρικό ναό του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη το άγαλμα της Παναγίας και η Αγία Τράπεζα. Εχει κουρδιστεί το εκκλησιαστικό όργανο του Μεγάρου. Η λειτουργία έχει προγραμματιστεί να μεταδίδεται σε όλες τις αίθουσες του κτιρίου. Κι όταν ολοκληρωθεί, οι καθολικοί ιερείς θα διασκορπιστούν στις τέσσερις γωνιές του Μεγάρου, να κοινωνήσουν τους πιστούς.

Η παπική ενδυμασία, θα πείτε, δεν αφήνει αθέατες προσωπικές λεπτομέρειες, σταυρούς και τα συναφή. Πλην, όμως, ο Πάπας Φραγκίσκος έχει φέρει τη δική του εποχή λιτότητας στα παπικά ενδύματα. Χωρίς αστραφτερά χρυσάφια και βαρύτιμα βελούδα. Με απλά μαύρα παπούτσια, αντί για κόκκινα, και ράσα τόσο λεπτά, που μπορεί κανείς να διακρίνει το μαύρο παντελόνι του. Με την ενδυματολογική επιλογή του, σαφώς από ευτελέστερα υλικά σε σχέση με το παρελθόν, δίνει και πρακτικώς το θεωρητικό του στίγμα: αυτό της απλότητας και της ταπεινότητας. Το ιστορικό ατελιέ της Ρώμης Gammarelli, το οποίο εξυπηρετεί την παπική Αυλή από το 1798 και έχει ντύσει όλους τους Ποντίφικες από το 1922, ακολουθεί πια νέες εντολές.

«Ποιμένας και όχι διδάκτορας του νόμου». Από κείνους που ζουν προσηλωμένοι στο γράμμα του νόμου, βάζουν σημάδια, κλείνουν πόρτες και παραβλέπουν την αγάπη. Δικά του λόγια…

Εκκλήσεις υπέρ του εμβολιασμού

Είναι ο Πάπας που έχει κάνει έκκληση προς τους καθολικούς για το εμβόλιο, στο όνομα του τερματισμού της πανδημίας. Ο Ποντίφικας που έχει θυμίσει δημόσια σε φυλακισμένους της Παλμασόλα στη Βολιβία ότι και οι Αγιοι Πέτρος και Παύλος φυλακίστηκαν. «Εχω μια ιδιαίτερη σχέση με αυτούς που ζουν στη φυλακή και έχουν στερηθεί την ελευθερία τους. Ενιωθα πάντα πολύ δεμένος μαζί τους, ακριβώς λόγω της επίγνωσής μου ότι είμαι αμαρτωλός», έχει πει. Ο θρησκευτικός ηγέτης που κατά τη διάρκεια μιας πτήσης επιστροφής από το Ρίο ντε Τζανέιρο, διερωτήθηκε: «Ποιος είμαι για να τους κρίνω;», αντί άλλης απάντησης σε ερώτηση περί ομοφυλοφιλίας. Πεπεισμένος ότι ένας άνθρωπος δεν ορίζεται μόνο από τη σεξουαλική τάση του.

«Την εποχή που ήμουν πρύτανης στο Ανώτατο Κολέγιο των Ιησουιτών και εφημέριος στην Αργεντινή, θυμάμαι μια μητέρα με παιδιά που την είχε εγκαταλείψει ο άνδρας της», λέει στον βατικανολόγο Τορνιέλι. «Δεν είχε σταθερή εργασία, κατάφερνε να βρει μόνον ευκαιριακές δουλειές μερικούς μήνες τον χρόνο. Οταν δεν έβρισκε δουλειά για να ταΐσει τα παιδιά της, έκανε την πόρνη. Ηταν ταπεινή, ερχόταν στην εκκλησία, προσπαθούσαμε να τη βοηθήσουμε μέσω της Caritas.

»Θυμάμαι μια μέρα –ήταν η χριστουγεννιάτικη εορταστική περίοδος–,  ήρθε με τα παιδιά της στο Κολέγιο και με ζήτησε. Με φώναξαν και πήγα να την υποδεχτώ. Είχε έρθει για να με ευχαριστήσει. Εγώ νόμιζα για το δέμα με τα τρόφιμα από την Caritas που της είχαμε στείλει: «Τα πήρατε;», τη ρώτησα. Κι εκείνη μου είπε: «Ναι, ναι, σας ευχαριστώ και για αυτό. Αλλά εγώ ήρθα να σας ευχαριστήσω κυρίως επειδή δεν πάψατε ποτέ να με αποκαλείτε “κυρία”. Είναι εμπειρίες από τις οποίες διδάσκεται κανείς πόσο σημαντικό είναι να δέχεται με λεπτότητα αυτόν που έχει απέναντι του, να μην πληγώνει την αξιοπρέπειά του».

Το μήνυμα της ευσπλαχνίας

Σε μια εποχή άκρατου μίσους για κόσμους αλλότριους, διαφορετικούς, μοιάζει με τόλμη το να είναι κανείς ευσπλαχνικός. Με θρησκευτικούς όρους, έστω. Και ο Πάπας Φραγκίσκος, που έχει επιλέξει να γνωρίζει τι εστί «ευσπλαχνία», πρέπει να αισθάνεται ιδιαίτερα συνδεδεμένος με τη χώρα που πρόκειται να επισκεφθεί. Η έννοια στην οποία προσηλώνεται έχει ρίζα ελληνική, το έχει ομολογήσει ο ίδιος: «Ο Θεός που γίνεται άνθρωπος αφήνεται να συγκινηθεί από την ανθρώπινη δυστυχία, από την ανάγκη μας, τα βάσανά μας. Το ελληνικό ρήμα, το «σπλαχνίζομαι», προέρχεται από τη λέξη που δηλώνει τα σπλάχνα ή τη μήτρα. Είναι παρόμοια με την αγάπη ενός πατέρα και μιας μητέρας που συγκινούνται βαθιά από τον γιο τους, είναι μια αγάπη σπλαχνική. Ο Θεός μας αγαπά με αυτόν τον τρόπο, με ευσπλαχνία και έλεος. Ο Ιησούς δεν κοιτάζει την πραγματικότητα απ’ έξω, χωρίς να επιτρέψει να τον αγγίξει, σαν να βγάζει μια φωτογραφία. Εμπλέκεται και ο ίδιος. Αυτή την ευσπλαχνία έχουμε ανάγκη σήμερα, για να υπερνικήσουμε την παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News