Κάποιοι έσπευσαν αμέσως να επιρρίψουν την ευθύνη στη Μόσχα, επικαλούμενοι το ιστορικό της στον υβριδικό πόλεμο και την κάθε άλλο παρά απίθανη πρόθεσή της να τρομάξει την Ευρώπη, εν μέσω ενός σκληρού οικονομικού πολέμου για την προμήθεια φυσικού αερίου.

Ωστόσο, παρά τις συνεχιζόμενες έρευνες των αρμόδιων αρχών τριών ευρωπαϊκών χωρών, ακλόνητα στοιχεία –ή οποιαδήποτε άλλη εξήγηση– που να αποδεικνύουν την ενοχή κάποιου δεν υπάρχουν. Μετά την επίθεση, τέσσερα κράτη, η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Ουκρανία και η Βρετανία, κατηγορήθηκαν δημοσίως για την καταστροφή, με την κάθε πλευρά να παρουσιάζει μια σειρά από στοιχεία προς επίρρωση των ισχυρισμών της.

«Ομως, κάποια πράγματα είναι σίγουρα γνωστά» επισημαίνει ο Τσάρλι Κούπερ του Politico σε εκτενές ρεπορτάζ του, σημειώνοντας καταρχάς πως θεωρείται βέβαιο πως η καταστροφή οφείλεται σε δολιοφθορά. «Μία από τις τρεις έρευνες, υπό την ηγεσία της εισαγγελικής αρχής της Σουηδίας, επιβεβαίωσε τον Νοέμβριο ότι στον “τόπο του εγκλήματος”, στον βυθό, περίπου 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Βαλτικής Θάλασσας, κοντά στο το νησί Μπόρνχολμ της Δανίας, βρέθηκαν υπολείμματα εκρηκτικών και πολλά “αλλότρια αντικείμενα”», γράφει. 

Τώρα, δύο πρόσφατα δημοσιεύματα –ένα των New York Times και μια έρευνα, της εφημερίδας Die Zeit και των γερμανικών δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων ARD και SWR– ανέδειξαν το ενδεχόμενο την ευθύνη για το σαμποτάζ να φέρει μια φιλοουκρανική (αν και όχι απαραίτητα υποστηριζόμενη από την Ουκρανία) ομάδα σαμποτέρ.

Την Τετάρτη, η γερμανική εισαγγελία επιβεβαίωσε ότι τον Ιανουάριο πραγματοποίησε έρευνα σε πλοίο  ύποπτο για μεταφορά εκρηκτικών που χρησιμοποιήθηκαν στη δολιοφθορά, αλλά και πως εξακολουθεί να ερευνά τα κατασχεθέντα αντικείμενα, τις ταυτότητες των δραστών και τα πιθανά κίνητρά τους. Στην παρούσα φάση τα επικρατέστερα σενάρια σχετικά με τους δράστες του σαμποτάζ είναι (όπως τα συνοψίζει ο δημοσιογράφος του Politico) τα εξής τέσσερα:

Σενάριο 1ο: Πούτιν, ο νταής της ενέργειας

Αυτό σκέφτηκαν πολλοί αναλυτές στη Δύση, τις ημέρες αμέσως μετά το συμβάν: πως την καταστροφή των Nord Stream τη διέταξε ο Βλαντίμιρ Πούτιν με στόχο να εκφοβίσει την Ευρώπη και όχι μόνο. Ο Μιχάιλο Ποντολιάκ, εκ των πιο στενών συμβούλων του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήταν ο πρώτος που προέβη σε αυτήν την υπόθεση, χαρακτηρίζοντας το περιστατικό ως «τίποτα περισσότερο από μια τρομοκρατική επίθεση που σχεδίασε η Ρωσία και επιθετική ενέργεια προς την ΕΕ», που εδράζεται στην αποφασιστικότητα της Μόσχας να προκαλέσει «προ-χειμερινό πανικό» σχετικά με την τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Παρόμοια άποψη εξέφρασε και ο πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι, ενώ το Κρεμλίνο αρνήθηκε την ευθύνη.

Οι αγωγοί Nord Stream ανήκουν εν μέρει στη ρωσική Gazprom. Πριν από τις εκρήξεις (σε τρεις από τους τέσσερις σωλήνες των δύο αγωγών) ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός είχε ανακοινώσει μια «επ’ αόριστον» διακοπή λειτουργίας του Nord Stream 1, επικαλούμενος τεχνικά ζητήματα, τα οποία, όμως, η ΕΕ απέρριψε ως προσχήματα. Οσον αφορά τον Nord Stream 2, δεν λειτούργησε ποτέ. Λίγες ημέρες αφού η Gazprom ανακοίνωσε το κλείσιμο της στρόφιγγας, στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Πούτιν υπαινίχθηκε απειλητικά ότι η Ευρώπη θα «πάγωνε», εάν ενέμενε στο σχέδιό της για ενεργειακές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Ωστόσο, η Μόσχα είχε ήδη καταφέρει να τρομάξει την Ευρώπη (μέσω της διακοπής λειτουργίας του Nord Stream 1), οπότε, δεν είχε λόγο να προβεί και στην καταστροφή αμφότερων των αγωγών –σημειώνει ο Τσάρλι Κούπερ– αποκλείοντας, έτσι, το ενδεχόμενο της επανέναρξης (στο όποιο, απώτατο, μέλλον) της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς τη Γηραιά Ηπειρο.

Μιλώντας στο Politico ο Σιμόνε Ταλιαπέτρα, ανώτερος συνεργάτης του ινστιτούτου Bruegel με ειδίκευση στην ενέργεια, ανέφερε πως ενδέχεται – εάν την ευθύνη τη φέρει όντως η Ρωσία – να υπήρχαν εσωτερικές διαφωνίες σχετικά με οποιαδήποτε σχετική απόφαση. «Σε εκείνο το σημείο, όταν ο Πούτιν είχε ουσιαστικά αποφασίσει να σταματήσει να προμηθεύει (με φυσικό αέριο) τη Γερμανία, πολλοί στη Ρωσία ενδεχομένως να διαφωνούσαν. Επρόκειτο για μια πηγή εσόδων» είπε, μην αποκλείοντας την πιθανότητα να τερμάτισαν την όποια κουβέντα οι «σκληροπυρηνικοί» του Κρεμλίνου, καταστρέφοντας τους αγωγούς.

Σε αυτό το πλαίσιο η ανατίναξη των Nord Stream ερμηνεύεται ως «μια τελική δήλωση της προθυμίας της Ρωσίας να διακόψει επ’ αόριστον τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο και μια απόδειξη των ικανοτήτων της στον υβριδικό πόλεμο», συνοψίζει ο Τσάρλι Κούπερ. Τον Οκτώβριο, ο ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι η επίθεση είχε καταδείξει πως «οποιαδήποτε καίρια υποδομή όσον αφορά τις μεταφορές, την ενέργεια και τις επικοινωνίες απειλείται – ανεξάρτητα από το πού στον κόσμο βρίσκεται», και σύμφωνα με πολλούς στη Δύση τα λεγόμενά του αποτελούν κεκαλυμμένη απειλή.

Σενάριο 2ο: Οι δράστες είναι οι Βρετανοί

Από την πολύ αρχή και απόλυτα αναμενόμενα η ρωσική ηγεσία υπαινίχθηκε ότι την ευθύνη την έφεραν είτε οι Ουκρανοί είτε δυτικοί σύμμαχοί τους. Δύο μέρες μετά τις εκρήξεις ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι οι κατηγορίες κατά της Μόσχας ήταν «αρκετά προβλέψιμες και προβλέψιμα ανόητες». «Χάσαμε μια οδό για την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη» προσέθεσε, εξηγώντας εμμέσως πως η καταστροφή των αγωγών ήταν ασύμφορη για τη Ρωσία.

Στη συνέχεια, όμως, έναν μήνα μετά τις εκρήξεις, το ρωσικό υπουργείο Αμυνας συγκεκριμενοποίησε τους ισχυρισμούς του, δηλώνοντας ότι «εκπρόσωποι του Βρετανικού Ναυτικού  συμμετείχαν στον σχεδιασμό, την υποστήριξη και την εκτέλεση» της επίθεσης. Δίχως να προσκομίσει αποδείξεις η Μόσχα υποστήριξε επίσης πως οι ίδιοι βρετανοί ειδικοί συνέδραμαν την Ουκρανία στο σχεδιασμό μιας επίθεσης με μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά της Σεβαστούπολης στην Κριμαία. Το Λονδίνο αρκέστηκε να κάνει λόγο για «κατασκευασμένους» ισχυρισμούς με στόχο να αποσπαστεί η προσοχή της διεθνούς κοινότητας από τις πρόσφατες ήττες της Ρωσίας στο πεδίο. Πάντως στη συνέχεια άλλαξε και η Μόσχα τη γραμμή της.

Σενάριο 3ο: Ο Μπάιντεν έδωσε την εντολή

Τον προηγούμενο μήνα, με επίσημες έρευνες στη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Δανία να μην έχουν ακόμα ολοκληρωθεί, ένα άρθρο του αμερικανού ερευνητή δημοσιογράφου Σέιμουρ Χερς έδωσε τροφή για νέες εικασίες.

Σύμφωνα με τον Χερς, τους Nord Stream τους ανατίναξαν οι ΗΠΑ, κατόπιν άμεσης εντολής του Τζο Μπάιντεν. Επικαλούμενος μόνο μία πηγή με «άμεση γνώση του επιχειρησιακού σχεδιασμού», ανέφερε πως μια «σκοτεινή ομάδα με ειδίκευση στη βαθιά κατάδυση στην πόλη του Παναμά» ανέλαβε να τοποθετήσει εκρηκτικούς μηχανισμούς στους αγωγούς.

Κατά το σκεπτικό του, ο αμερικανός πρόεδρος διέταξε την καταστροφή τους, για να καταστήσει οριστικά αδύνατη την ενεργειακή σύνδεση της Γερμανίας με τη Ρωσία, εξασφαλίζοντας, έτσι, ότι κανένας εκβιασμός του Κρεμλίνου δεν θα απέτρεπε το Βερολίνο από το να στηρίξει σταθερά την Ουκρανία. Στο άρθρο του ο Χερς δεν παρέλειψε να θυμίσει πως τον πέρυσι τον Φεβρουάριο, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ο Τζο Μπάιντεν είχε πει πως εάν εισέβαλαν, τελικά, στην Ουκρανία οι ρωσικές δυνάμεις, σύντομα ο Nord Stream 2 θα αποτελούσε παρελθόν.

Κάνοντας λόγο για «απόλυτη μυθοπλασία», ο Λευκός Οίκος απέρριψε τους ισχυρισμούς του ως «παντελώς ψευδείς» και είναι αλήθεια, όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα του Poltico, ότι το άρθρο του Χερς εμπεριέχει ορισμένες ανακρίβειες, όπως ότι ο Γενς Στόλτενμπργκ «συνεργαζόταν με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών από τον Πόλεμο του Βιετνάμ», ενώ όταν τελείωσε ο πόλεμος, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ ήταν μόλις 16 ετών.

Σενάριο 4ο: Οι μυστηριώδεις φιλοουκρανοί σαμποτέρ

Πλέον, η προσοχή είναι στραμμένη σε ένα σκάφος, έξι άτομα με πλαστά διαβατήρια και το μικροσκοπικό νησί Κριστιάνσου της Δανίας. Σύμφωνα με όσα μετέδωσαν, την προηγούμενη Τρίτη, οι New York Times και γερμανικά ΜΜΕ, στο επίκεντρο των ερευνών βρίσκεται ένα σκάφος που απέπλευσε από το γερμανικό λιμάνι του Ρόστοκ και κατέπλευσε στη συνέχεια στο Κριστιάνσου.

Ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας της Γερμανίας επιβεβαίωσε την Τετάρτη ότι ένα πλοίο που είναι ύποπτο για μεταφορά εκρηκτικών ερευνήθηκε τον Ιανουάριο – και μερικοί από τους περίπου 100 κατοίκους του μικρού νησιού της Δανίας είπαν, μιλώντας σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό, ότι στο νησί τους είχε μεταβεί πρόσφατα η αστυνομία και έκανε έρευνες.

Τόσο οι New York Times όσο και τα γερμανικά μέσα ανέφεραν πως δυτικές μυστικές υπηρεσίες υποπτεύονται ότι την ευθύνη για τη δολιοφθορά τη φέρει μια φιλοουκρανική ομάδα, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η διαταγή δόθηκε από το Κρεμλίνο ενώ και η ταυτότητα των φερόμενων ως δραστών παραμένει άγνωστη.

Κάνοντας λόγο (στο Twitter) για «διασκεδαστικές θεωρίες συνωμοσίας», ο Μιχάιλο Ποντολιάκ, σύμβουλος του ουκρανού προέδρου, είπε πως η Ουκρανία δεν είχε καμία εμπλοκή αλλά και ότι δεν γνωρίζει τίποτα για καμία ομάδα φιλοουκρανών σαμποτέρ.

Την ίδια ώρα, ο υπουργός Αμυνας της Γερμανίας Μπόρις Πιστόριους ζήτησε να «μη βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα» σχετικά με τις τελευταίες αναφορές, μην αποκλείοντας το ενδεχόμενο προβοκάτσιας με στόχο να κατηγορηθεί η Ουκρανία. Η Δανία και η Σουηδία περιορίστηκαν απλώς να δηλώσουν πως οι έρευνές τους συνεχίζονται, όπως και το μυστήριο της ανατίναξης των Nord Stream.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News