955
| CreativeProtagon

Οταν η τραγωδία πέφτει ανήμερα Πάσχα

Protagon Team Protagon Team 20 Απριλίου 2025, 00:40
|CreativeProtagon

Οταν η τραγωδία πέφτει ανήμερα Πάσχα

Protagon Team Protagon Team 20 Απριλίου 2025, 00:40

Αποτελεί μάλλον μια παραδοξότητα της ελληνικής Ιστορίας ότι ορισμένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που καταγράφηκαν ήδη από την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης συνέπεσαν με την ημέρα του Πάσχα. Και εκεί που ο συμβολισμός θα έπρεπε να είναι η λύτρωση από τη θυσία, γινόταν απλώς μια ημέρα όπως οι προηγούμενες.

Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη

Εχει μείνει ως μια από τις μελανότερες στιγμές στην περίοδο πριν από το ξέσπασμα της Επανάστασης. Γεγονός που επιτείνεται επειδή η μέρα που οι Οθωμανοί επέλεξαν να εκτελέσουν τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριο Ε’ ήταν το Πάσχα του 1821. Μετά τη λειτουργία στις 10 Απριλίου, ο Γρηγόριος συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες, εξευτελιζόμενος από τον όχλο.

Φανταστική σύνθεση του Πέτερ φον Χες με το σκήνωμα του Γρηγόριου Ε’ (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, επιχρωματισμός)

Την ίδια μέρα (10 Απριλίου), μετά τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε’, στο πλαίσιο των σουλτανικών αντιποίνων, οι μητροπολίτες Αγχιάλου Ευγένιος, Εφέσου Διονύσιος, Νικομήδειας Αθανάσιος, Δέρκων Γρηγόριος, Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, Αδριανουπόλεως Δωρόθεος και Τυρνόβου Ιωαννίκιος συνελήφθησαν από τις οθωμανικές αρχές και φυλακίστηκαν στις φυλακές του Μποσταντζή της Κωνσταντινούπολης. Ακολούθως, ο Αγχιάλου Ευγένιος μεταφέρθηκε στην Πύλη του Γαλατά, δίπλα στην ομώνυμη γέφυρα, και οι Νικομήδειας Αθανάσιος και Εφέσου Διονύσιος σε άλλα σημεία της πόλης, όπου και απαγχονίστηκαν.

Η πολιορκία της Ακρόπολης

Στις 9 Απριλίου 1827, ανήμερα Πάσχα, οι οθωμανικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του Κιουταχή πιέζουν όσο περισσότερο μπορούν για να πέσει η Ακρόπολη της Αθήνας στα χέρια τους. Είναι, φυσικά, μια μάχη τεράστιου συμβολισμού, κάτι που γνωρίζουν και οι δύο πλευρές. Οι Ελληνες, κλεισμένοι επί μήνες στην Ακρόπολη, φτάνουν στα όρια της λιμοκτονίας αλλά επιμένουν να αντιστέκονται. Από την πλευρά των Τούρκων επιδιώκεται ο στενός αποκλεισμός των πολιορκημένων, που θα τους υποχρέωνε αργά ή γρήγορα σε παράδοση.

Oι Ελληνες επιχειρούν συχνές νυχτερινές εξόδους στις κοντινές στην Aκρόπολη θέσεις των Οθωμανών, επιχειρήσεις στις οποίες διακρίνεται, μεταξύ άλλων, ο Μακρυγιάννης. H κατασκευή υπόγειων στοών (λαγούμια) κάτω από τις εχθρικές θέσεις και η ανατίναξή τους στέφεται συχνά με επιτυχία, χάρις κυρίως στη δεξιότητα του Kώστα Xορμόβα (Λαγουμιτζή), ο οποίος είχε παρόμοια δράση και στο Μεσολόγγι. Ετσι κι αλλιώς, οι αποκλεισμένοι έχουν, προφανώς, στο μυαλό τους το προηγούμενο του Μεσολογγίου, καθώς συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ηρωική έξοδο, την Κυριακή των Βαΐων του 1826.

Πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου που απεικονίζει την καθοδήγηση του Μακρυγιάννη κατά την Πολιορκία της Ακρόπολης (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα)

Ωστόσο η ανάθεση από τη διοίκηση της αρχηγίας του στρατού και του στόλου στους φιλέλληνες αξιωματικούς Tσορτς και Κόχραν προκαλεί δυσαρέσκεια στους ενόπλους, όπως διαβάζουμε στο ιστορικό του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (ime.gr). «H απόφαση του Tσορτς να σταματήσουν οι επιχειρήσεις στα μετόπισθεν των Οθωμανών και να πραγματοποιηθεί κατά μέτωπον επίθεση, ο θάνατος του Καραϊσκάκη την παραμονή της ελληνικής επίθεσης σε μια μικροσυμπλοκή στα Ταμπούρια (Kερατσίνι) και η επιμονή των αρχηγών να διεξαχθεί η μάχη την καθορισμένη ημέρα λειτούργησαν αρνητικά στην τελική έκβαση της επιχείρησης». H ήττα στη μάχη του Aναλάτου (24 Απριλίου) και η διάλυση του στρατοπέδου οδηγεί, έναν μήνα αργότερα, στην παράδοση της φρουράς της Aκρόπολης.

Το «μαύρο» 1914 της Θράκης

Μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων, το 1913, η Θράκη βρίσκεται μοιρασμένη ανάμεσα στη Βουλγαρία και την Τουρκία. Στα εδάφη της Ανατολικής Θράκης, που αποτελούσαν κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατοικούσαν περίπου 300.000 Ελληνες. Το γεγονός αυτό ενοχλεί  τους Νεότουρκους, οι οποίοι επιθυμούν τον πλήρη εκτουρκισμό του πληθυσμού.

Την Κυριακή του Πάσχα (6 Απριλίου) του 1914 οι έλληνες κάτοικοι μπαίνουν στο στόχαστρο μαζικών διωγμών, που ξεκινούν με την απέλαση οικογενειών από την επαρχία Aρκαδιουπόλεως, τη Bιζύη και τη Στράντζα. Κατά την περίοδο 1913-1917 υπολογίζεται ότι 232.000 Θρακιώτες εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Αλλοι 96.000, από τη Μακρά Γέφυρα, τη Μάδυτο, την Καλλίπολη, τις Σαράντα Εκκλησιές, τη Ραιδεστό, το Σκοπό και αλλού, οδηγούνται στη Μικρά Ασία και υποχρεώνονται σε καταναγκαστικά έργα.

Ο Σταυρός της πτώχευσης

Το 1932 η Πρωτομαγιά συνέπιπτε με το Πάσχα. Και η χώρα θα είχε κάθε λόγο να γιορτάσει μαζί τη μεγάλη θρησκευτική γιορτή και την επέτειο. Μόνο που υπήρχε και τρίτη… σύμπτωση:  την 1η εκείνου του Μάη μπήκε σε ισχύ η στάση πληρωμών που είχε κηρύξει δύο εβδομάδες νωρίτερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ως απόρροια του παγκόσμιου οικονομικού κραχ του 1929. Με το εξωτερικό χρέος να φτάνει τα 1.022.000 χρυσά φράγκα, το φάντασμα της χρεωκοπίας εφορμούσε απειλητικά.

Ηδη από τη Μεγάλη Δευτέρα είχαν ξεκινήσει μαζικές συλλήψεις –για προληπτικούς λόγους–, φυλακίσεις, ακόμη και εξορίες εργατών. Τα γραφεία του Εργατικού Κέντρου στην Αθήνα βανδαλίστηκαν. Ανήμερα το Πάσχα η Πλατεία Ομονοίας περικυκλώθηκε από αστυνομικούς που πυροβολούσαν στον αέρα και προχωρούσαν ακάθεκτοι σε συλλήψεις. Συγκέντρωση έγινε τελικά μόνο στη Θεσσαλονίκη και σε κάποιες επαρχιακές πόλεις, με τραυματίες και συλληφθέντες, που καταδικάστηκαν σε έως και 50 ετών φυλάκιση.

Συνθηκολόγηση με τους ναζί

Το 1941, ο αντιστράτηγος Τσολάκογλου συνυπογράφει με τον διοικητή των SS Ζεπ Ντίντριχ την επάρατη συνθηκολόγηση. «Το απόγευμα της 20ής Απριλίου, Κυριακής του Πάσχα –μιας φοβερής ημέρας, που την εφώτιζαν, αντί κεριών της Αναστάσεως και του φωτός της Λαμπρής, οι φωτιές των φονικών βομβών των Στούκας» γράφει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο ημερολόγιό του. Την ώρα της υπογραφής καταβυθίζεται το αντιτορπιλικό «Ψαρά», με απολογισμό τον θάνατο 37 ναυτών.

Η Λαμπρή «στον γύψο»

Η 21η Απριλίου 1967 ήταν παραμονή του Λαζάρου και στις 30 Απριλίου, Κυριακή του Πάσχα, η Ελλάδα συμπλήρωνε εννέα μέρες «στον γύψο». Ηταν μία Λαμπρή με απαγόρευση κυκλοφορίας, καταπάτηση ελευθεριών, λογοκρισία και συλλήψεις. Οι χοροί των συνταγματαρχών –του Γεωργίου Παπαδόπουλου προεξάρχοντος– έδιναν τον τόνο στην επικοινωνιακή προπαγάνδα που επρόκειτο να ξετυλιχθεί. Ηδη από το Μεγάλο Σάββατο οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι των ελεγχόμενων εφημερίδων ενημέρωναν πως «οι κρατούμενοι πολιτικοί είναι καλά στην υγεία τους και τυγχάνουν ειδικής περιποιήσεως».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...