20 Δεκεμβρίου 1983. Η Βραζιλία ξυπνά με μια σοκαριστική είδηση: το τρόπαιο που η «μαγική» ομάδα του Πελέ, του Τοστάο, του Ζαϊρζίνιο, του Ριβελίνο, του Ζέρσον και του Κάρλος Αλμπέρτο -ίσως η πιο θεαματική «Σελεσάο» ever- είχε κατακτήσει στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970 στο Μεξικό, «έκανε φτερά». Το βράδυ της προηγούμενης μέρας, γύρω στις 21:00 τοπική ώρα, δύο μασκοφόροι άντρες είχαν εισβάλει στο κτίριο της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της χώρας, είχαν ακινητοποιήσει τον 55χρονο νυχτοφύλακα, και είχαν αφαιρέσει το αγαλματίδιο από τη θήκη του (ξύλινη με αλεξίσφαιρο τζάμι), μαζί με άλλα τρία χρυσά κύπελλα που βρίσκονταν στον χώρο.

Φιλοτεχνημένο το 1929 από τον γάλλο γλύπτη, Αμπέλ Λαφλέρ, απεικόνιζε τη φτερωτή θεά Νίκη να κρατά πάνω από το κεφάλι της ένα οκτάγωνο σκεύος. Ηταν κατασκευασμένο από χρυσάφι και ασήμι, στηριγμένο σε μία λευκοκίτρινη βάση από ημιπολύτιμο λίθο (lapis lazuli). Στις τέσσερις πλευρές της υπήρχαν χρυσές πλάκες, για να χαράσσονται πάνω τους τα ονόματα των χωρών που το κέρδιζαν.

Η «Νίκη» (Victory) -αυτή ήταν η αρχική του ονομασία- είχε κάνει το πρώτο της ταξίδι τον Ιούνιο του 1930: από την Ευρώπη, στην Ουρουγουάη (που φιλοξένησε το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο), με το πλοίο «Conte Verde», στις αποσκευές του εμπνευστή της διοργάνωσης, Ζιλ Ριμέ. Είχε επιστρέψει σώα και αβλαβής στην Ιταλία (θριαμβεύτρια το 1934 και το 1938), και είχε διασωθεί από τη… συλλεκτική μανία των Ναζί, που την αναζητούσαν απεγνωσμένα στη Ρώμη στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Χάρη στον πρόεδρο της ιταλικής ομοσπονδίας, Δρ. Οτορίνο Μπαράσι, που είχε την προνοητικότητα να την πάρει από την τραπεζική θυρίδα στην οποία φυλασσόταν, το 1938, και να την κρύψει σε ένα κουτί παπουτσιών κάτω από το κρεβάτι του.

Μεταπολεμικά, ως «Ζιλ Ριμέ» πλέον, είχε ταξιδέψει σε διάφορες χώρες – οικοδέσποινες του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Και τώρα -τι ντροπή!- η Βραζιλία, που είχε το δικαίωμα να την κρατήσει για πάντα στο Ρίο ντε Τζανέιρο έπειτα από τις τρεις κατακτήσεις της (1958, 1962, 1970), έπρεπε να απολογηθεί στον Κόσμο για την απώλεια του «ιερού δισκοπότηρου» του ποδοσφαίρου, που είχε ύψος 35 εκατοστά και βάρος 3,8 κιλά.

Για τη βραζιλιάνικη αστυνομία, ο εντοπισμός των δραστών ήταν η απόλυτη προτεραιότητα. Θα έψαχνε «ψύλλους στ’ άχυρα», αν ο Αντόνιο Σέτα, ένας από τους πιο ξακουστούς διαρρήκτες χρηματοκιβωτίων στη χώρα, τον οποίο η συμμορία είχε προσεγγίσει για να τη βοηθήσει στο κόλπο, δεν πάθαινε κρίση συνείδησης. Ο αδελφός του είχε πεθάνει από καρδιακή προσβολή, παρακολουθώντας από την τηλεόραση τον Κάρλος Αλμπέρτο να σηκώνει το τρόπαιο στα γήπεδα του Μεξικού. Το χρωστούσε στη μνήμη του, να «καρφώσει» τους ιερόσυλους ληστές.

Οι μασκοφόροι ήταν, ο Φρανσίσκο Ρότσα, πρώην αστυνομικός και μετέπειτα κλεπταποδόχος, και ο Ζοζέ Λουίζ Βιέιρα ντα Σίλβα, διακοσμητής στο επάγγελμα. Ο «εγκέφαλος», Σέρζιο Περάλτα, εκτός από διευθυντής της τράπεζας «Agrimisa», ήταν και εκπρόσωπος της Ατλέτικο Μινέιρο. Με αυτή του την ιδιότητα είχε ανεμπόδιστη πρόσβαση στα γραφεία της ομοσπονδίας (CBF). Δυστυχώς, όμως, το τρόπαιο δεν βρέθηκε ποτέ. Εικάζεται πως το έλιωσε ο τέταρτος εμπλεκόμενος, ο Αργεντινός Χουάν Κάρλος Ερνάντες, ο οποίος διατηρούσε κατάστημα αγοράς και πώλησης χρυσού. Μάλλον δεν είναι τυχαίο, που στις αρχές του 1984 είχε αλλάξει την επωνυμία της επιχείρησής του σε «Aurimet». Που μπορεί να προέκυψε από τη σύνθεση των λέξεων «Auri» (χρυσός) και «rimet» (Jules Rimet).

Κατέληξαν, και οι τέσσερις, στη φυλακή. Μα κατάφεραν, και οι τέσσερις, να αποδράσουν. Ο Ρότσα δολοφονήθηκε το 1989. Ο Περάλτα πέθανε από καρδιακή προσβολή το 2003. Ο Λουίζ συνελήφθη ξανά το 1995 και αποφυλακίστηκε το 1998. Ο Ερνάντες πιάστηκε το 1998 με οκτώ κιλά βολιβιανής κοκαΐνης στην τσάντα του. Και ο Σέτα, που τους κατέδωσε, σκοτώθηκε σε ένα περίεργο τροχαίο τον Δεκέμβριο του 1985 – δύο χρόνια μετά τη ληστεία.

Το «Ζιλ Ριμέ» που εκτίθεται σήμερα, είναι ρεπλίκα. Το κατασκεύασε το 1984 ένας γερμανός χρυσοχόος, χρησιμοποιώντας 1,8 κιλά χρυσού, και αποτελεί δωρεά της «Kodak» στους Βραζιλιάνους. Από το αυθεντικό τρόπαιο σώζεται μόνον η βάση του, πάνω στην οποία είναι χαραγμένα τα ονόματα των πρώτων νικητών. Πώς έγινε αυτό; Επειδή προτού κλαπεί, η βάση είχε αντικατασταθεί από μια άλλη, μπλε χρώματος. Η λευκοκίτρινη φυλάσσεται από το 2016 στο μουσείο της FIFA στη Ζυρίχη.

Το ιστορικό αγαλματίδιο είχε εξαφανιστεί κι άλλη φορά, 17 χρόνια προτού χαθεί οριστικά. Το είχε αρπάξει από την κεντρική αίθουσα των Μεθοδιστών στο Ουέστμινστερ ένας στρατιωτικός, λίγους μήνες πριν από την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Αγγλίας (1966), και ζητούσε λύτρα για να το παραδώσει. Η Σκότλαντ Γιάρντ τον συνέλαβε, όμως το Κύπελλο το βρήκε οκτώ μέρες μετά ένας σκύλος, ο Πικλς, θαμμένο στον κήπο ενός σπιτιού στο Νότιο Λονδίνο. Ο κλέφτης πέθανε τρία χρόνια αργότερα από καρδιά.

Μόλις στα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου αποκαλύφθηκε πως η εθνική ομάδα της Αγγλίας, που θριάμβευσε σε εκείνη τη διοργάνωση, πανηγύριζε με ψεύτικο τρόπαιο, χωρίς οι παίκτες της να το γνωρίζουν! Η Βασίλισσα είχε παραδώσει στον Μπόμπι Μουρ το αυθεντικό «Ζιλ Ριμέ», όμως στα αποδυτήρια ένας μυστικός αστυνομικός το πήρε από τα χέρια του Νόμπι Στάιλς, που μέσα στον πανζουρλισμό δεν αντιλήφθηκε το παραμικρό, και το αντικατέστησε με ένα αντίγραφο. Για να μην κλαπεί το αληθινό για δεύτερη φορά.

Το σημερινό τρόπαιο των Παγκοσμίων Κυπέλλων, που απονέμεται από το 1974, είναι δημιουργία του Ιταλού Σίλβιο Γκατσανίγκα. Μια γυναικεία φιγούρα που σηκώνει στις πλάτες της την υδρόγειο, φτιαγμένη από χρυσό 18 καρατίων. Εχει ύψος 36 εκατοστά και ζυγίζει κάτι παραπάνω από 6 κιλά. Οι νικητές κάθε διοργάνωσης κρατούν ένα επίχρυσο αντίγραφο, ενώ το αυθεντικό αγαλματίδιο παραμένει στην κατοχή της FIFA. Εάν δεν έχει την ίδια, κακή τύχη με το «Ζιλ Ριμέ», θα χρησιμοποιείται έως το 2038. Τότε που δεν θα υπάρχει διαθέσιμος χώρος για να χαραχθεί πάνω του το όνομα της επόμενης παγκόσμιας πρωταθλήτριας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News