Στο podcast του BBC Radio 4 History’s Youngest Heroes, ο Νίκολα Κόφλαν αφηγείται εξαιρετικές ιστορίες εξέγερσης, κινδύνου και ριζοσπαστικής δύναμης νέων ανθρώπων που άλλαξαν τον κόσμο. Το τελευταίο επεισόδιο αναφέρεται στην ιστορία της Οντρεϊ Χέπμπορν, η οποία έγινε σύμβολο του κινηματογράφου και της μόδας τις δεκαετίες του 1950 και του 1960.

H Χέπμπορν ήταν πέντε φορές υποψήφια για Οσκαρ και κέρδισε το βραβείο καλύτερης ηθοποιού της Ακαδημίας το 1953 για την ερμηνεία της στην κομεντί του Γουίλιαμ Γουάιλερ «Διακοπές στη Ρώμη», με τον Γκρέγκορι Πεκ στο πλευρό της. Ωστόσο, ως έφηβη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έπαιξε έναν πολύ διαφορετικό ρόλο. Ανέβαζε κρυφά παραστάσεις μπαλέτου συγκεντρώνοντας χρήματα για την ολλανδική αντίσταση στη ναζιστική κατοχή, γράφει στο BBC ο Κρίστοφερ Λου.

Η Οντρεϊ Χέπμπορν γεννήθηκε στις Βρυξέλλες το 1929. Ηταν κόρη της ολλανδής βαρόνης Ελα φαν Χέμστρα και του βετανοαυστριακού επιχειρηματία Γιόζεφ Χέπμπορν-Ράστον. Στο Λονδίνο, οι γονείς της είχαν γοητευτεί από τον Οσβαλντ Μόσλεϊ, ηγέτη της βίαιης αντισημιτικής Βρετανικής Ενωσης Φασιστών (BUF). Η Φαν Χέμστρα δημοσίευσε, μάλιστα, ένα άρθρο στο περιοδικό της BUF για αυτό που έβλεπε ως δόξα της ναζιστικής Γερμανίας. Ο Χέπμπορν-Ράστον εγκατέλειψε την οικογένεια όταν η Οντρεϊ ήταν έξι ετών. Αργότερα, τον συνέλαβαν ως «συνεργάτη ξένων φασιστών» και πέρασε τον πόλεμο στις βρετανικές φυλακές.

«Ακόμη και ως μικρό κορίτσι, ξέρετε, ήταν εξωστρεφής, γελούσε, έπαιζε παιχνίδια, υποδυόταν. Ο παππούς μου την αποκαλούσε “παζλ μαϊμού”», έχει πει για τη μητέρα του ο Λούκα Ντότι, ο μικρότερος γιος της ηθοποιού, όπως ανέφερε στη συνέντευξή του στο History’s Youngest Heroes ο αμερικανός ιστορικός Ρόμπερτ Μάτζεν. Να σημειωθεί ότι ο Μάτζεν είναι ο συγγραφέας του «Dutch Girl» (2019),  βιβλίο  στο οποίο περιγράφει τη ζωή της Χέπμπορν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Η μητέρα της Οντρεϊ αποφάσισε ότι η Αγγλία, γενικά, και το Κεντ, ειδικότερα, δεν ήταν κατάλληλο μέρος για την κόρη της λόγω της διαφαινόμενης απειλής, ξαφνικά, ότι οι Γερμανοί θα εισέβαλλαν στη Γαλλία και στη συνέχεια θα ξεκινούσαν μια εισβολή στην Αγγλία», ανέφερε ο Μάτζεν.

Η Φαν Χέμστρα πήρε την κόρη της από το βρετανικό οικοτροφείο της και μετακόμισαν σε ένα οικογενειακό κτήμα στην Ολλανδία. Εκεί η Οντρεϊ γράφτηκε σε μια σχολή χορού, με ένα πιο ολλανδικό όνομα, Αντριάντζγιε φαν Χέμστρα. Αργότερα, όμως, όταν άρχισε να παίζει, άλλαξε το επώνυμό της σε Χέπμπορν.

«Η μετακόμιση στην Ολλανδία δεν σήμαινε μετακόμιση στην πατρίδα. Η Οντρεϊ δεν μπορούσε να μιλήσει Ολλανδικά. Επρεπε να πηγαίνει σε ένα ολλανδικό σχολείο χωρίς να καταλαβαίνει λέξη με παιδιά που την κορόιδευαν», είπε ο Ντότι, για την εμπειρία της μητέρας του στην Ολλανδία.

Η μητέρα της, στο μεταξύ, εξακολουθούσε να θαυμάζει τον Αδόλφο Χίτλερ και πίστευε ότι δεν θα εισέβαλε ποτέ στη χώρα «της». Αλλά ο Χίτλερ εισέβαλε στην Ολλανδία και την κατέλαβε τον Μάιο του 1940. «Το Ανατολικό Μέτωπο ήταν “ένα καμίνι” στο οποίο δεν μπορούσες να διοχετεύσεις αρκετά γρήγορα τους πόρους. Οι Γερμανοί χρειάζονταν τρόφιμα για τα στρατεύματα, χρειάζονταν ρουχισμό για τα στρατεύματα, και όλα αυτά τα έπαιρναν από την Ολλανδία και τις άλλες κατεχόμενες χώρες», σύμφωνα με την περιγραφή του Μάτζεν.

Ο θείος της Χέπμπορν, κόμης Οτο φαν Λίμπουργκ Στίρουμ, αντιτάχθηκε στους Ναζί για λόγους αρχής. Το 1942, μια αντιστασιακή ομάδα επιχείρησε να ανατινάξει ένα γερμανικό τρένο κοντά στο Ρότερνταμ. Αν και ο κόμης δεν συμμετείχε, συνελήφθη επειδή ήταν εξέχουσα αντιναζιστική προσωπικότητα. Πράκτορες των Ναζί τον οδήγησαν μαζί με άλλους τέσσερις στο δάσος, τους πυροβόλησαν και πέταξαν τα πτώματά τους σε ανώνυμους τάφους. Η Χέπμπορν αγαπούσε τον θείο της σαν πατέρα και ήταν συντετριμμένη από τη δολοφονία του. «Εγινε εθνικό περιστατικό, ένα σημείο υποκίνησης για τον ολλανδικό λαό», τόνισε ο Μάτζεν, μιλώντας στο podcast του BBC.

Αν και η οικογένεια της Οντρεϊ είχε προνόμια, οι Ναζί έπαιρναν τα τρόφιμα και τους πόρους της Ολλανδίας και οι Φαν Χέμστρα πεινούσαν. Οταν η Χέπμπορν έγινε 15 ετών, διατάχθηκε να ενταχθεί στο Kulturkammer, το Ναζιστικό Σωματείο Καλλιτεχνών, ή να εγκαταλείψει τις δημόσιες παραστάσεις χορού. Επέλεξε να εγκαταλείψει τις εμφανίσεις.

«Μέσω του χορού μπορούσε να ονειρευτεί, μπορούσε να πετάξει, μπορούσε να ξεχάσει. Ηταν ο τρόπος με τον οποίο ξέφευγε από την πραγματικότητα», είπε ο Ντότι μιλώντας για το πάθος της μητέρας του. Η Χέπμπορν χόρευε σε ένα ασφαλές σπίτι με κλειστά ρολά που φωτιζόταν μόνο από ένα κερί, για να μην την ανακαλύψουν. Ενα πιάνο έπαιζε πολύ σιγά αλλά δεν χειροκρότημα δεν υπήρχε. Στο τέλος της παράστασης συγκεντρώνονταν χρήματα για την αντίσταση.

Από μπαλαρίνα κατάσκοπος

Την άνοιξη του 1944, η Χέπμπορν προσφέρθηκε εθελοντικά να γίνει βοηθός ενός γιατρού, του Χέντρικ Φίσερ’τ Χουφτ, ο οποίος ήταν μέλος της ολλνδικης Αντίστασης. Αν και η μητέρα της θεωρούνταν ευρέως συνεργάτης των Ναζί, ο Φίσερ’τ Χουφτ χρειαζόταν απεγνωσμένα βοήθεια για να υποστηρίξει τους χιλιάδες ανθρώπους που κρύβονταν από τους Ναζί. Και την εμπιστευόταν αρκετά ώστε να τη πάρει μαζί του.

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1944, η Χέπμπορν βρισκόταν στην εκκλησία, όταν ο ύμνος διακόπηκε από το βουητό μηχανών. Είχε ξεκινήσει η Operation Market Garden, μια επιχείρηση των συμμαχικών δυνάμεων για την κατάληψη εννέα γεφυρών στον ποταμό Ρήνο, από αερομεταφερόμενες δυνάμεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας και στη συνέχεια την προέλαση των βρετανικών χερσαίων δυνάμεων στις γέφυρες με στόχο την εισβολή στην βόρεια Γερμανία. Οταν η νεαρή Οντρεϊ έτρεξε έξω, είδε να πέφτουν από ψηλά χιλιάδες αλεξίπτωτα των συμμαχικών στρατευμάτων.

Δυστυχώς, δύο βαριά θωρακισμένες ναζιστικές μεραρχίες ανασυντάχθηκαν στην περιοχή. Τα ναζιστικά τανκς κύλησαν μπροστά από το σπίτι των Φαν Χέμστρα. Η Χέπμπορν και η οικογένειά της κρύφτηκαν στο κελάρι, ενώ η μάχη μαινόταν για εννέα ημέρες. Οταν βγήκαν, έμαθαν ότι οι Ναζί είχαν νικήσει. Ακουγε κραυγές από ένα κτίριο όπου οι Ναζί εκτελούσαν αντίποινα: βασάνιζαν και σκότωναν μέλη της ολλανδικής αντίστασης.

Στο μεταξύ συμμαχικά αεροσκάφη, που κατευθύνονταν στη Γερμανία, έπρεπε να κάνουν αναγκαστική προσγείωση στην Ολλανδία.  Ο Φίσερ’τ Χουφτ έστειλε την Χέπμπορν στο δάσος για να συναντήσει έναν βρετανό αλεξιπτωτιστή με κωδικοποιημένες λέξεις και ένα μυστικό μήνυμα κρυμμένο στην κάλτσα της. Εφτασε στο σημείο συνάντησης, αλλά καθώς έβγαινε από το δάσος, είδε την ολλανδική αστυνομία να την πλησιάζει. Εσκυψε και μάζεψε αγριολούλουδα, που τα παρουσίασε φλερτάροντας τους αστυνομικούς. Εκείνοι γοητεύτηκαν και δεν την ανέκριναν περαιτέρω. Μετά από αυτό, μετέφερε συχνά μηνύματα για την αντίσταση. «Πίστευε ακράδαντα ότι ήταν ένας αγώνας μεταξύ του καλού και του κακού και ότι έπρεπε να πάρεις θέση», δήλωσε ο γιος της.

«Οι Γερμανοί δεν έπαιρναν τα παιδιά στα σοβαρά. “Φύγε από μπροστά μου, παιδί μου”, ξέρετε, τέτοια πράγματα. Με το πρακτικό μυαλό τους, οι Ολλανδοί είδαν ότι τα παιδιά, επειδή δεν ήταν ύποπτα για τίποτα, μπορούσαν να μεταφέρουν τα μηνύματα, να κάνουν αυτά τα ζωτικά πράγματα για την αντίσταση, και τα παιδιά το λάτρευαν. Ηταν συναρπαστικό, ήταν επικίνδυνο και έγιναν ήρωες της αντίστασης», πρόσθεσε ο Μάτζεν.

Τον Φεβρουάριο του 1945, αναφέρθηκε ότι κάθε εβδομάδα 500 Ολλανδοί πέθαιναν από την πείνα. Οπως τόσοι άλλοι, η Χέπμπορν και η οικογένειά της είχαν απελπιστική έλλειψη τροφίμων. Η νεαρή αρρώστησε σοβαρά με αναιμία, ίκτερο και οίδημα.

Με άγριες μάχες να μαίνονται και πάλι έξω από την πόρτα τους, η οικογένεια Φαν Χέμστρα κρύφτηκε ξανά στο κελάρι για τρεις εβδομάδες. Τελικά, στις 16 Απριλίου 1945, επικράτησε ησυχία. Η Οντρεϊ μύρισε καπνό τσιγάρων, τα οποία ήταν αδύνατο να προμηθευτεί κανείς στην Ολλανδία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οταν ανέβηκε τις σκάλες από το κελάρι και άνοιξε την πόρτα, είδε πέντε καναδούς στρατιώτες να καπνίζουν και να την σημαδεύουν με πολυβόλα. Αμέσως, άρχισε να τους μιλάει στα αγγλικά. Ενας από αυτούς φώναξε: «Δεν απελευθερώσαμε μόνο μια πόλη, απελευθερώσαμε και μια Αγγλίδα!».

Η Χέπμπορν είπε αργότερα στο γιο της ότι δεν συγχώρησε ποτέ τη μητέρα της για την συμπάθεια που έτρεφε στους φασίστες. Οταν τελείωσε ο πόλεμος, κέρδισε μια υποτροφία για τη σχολή χορού Ballet Rambert στο Λονδίνο. Αν και ήταν ταλαντούχα, ο οργανισμός της είχε υποστεί μόνιμη βλάβη από τον υποσιτισμό και δεν είχε την αντοχή να γίνει μπαλαρίνα. Αντ’ αυτού, στράφηκε στην υποκριτική, με μικρούς ρόλους στο θέατρο West End και σε ταινίες όπως «Η συμμορία των εντιμότατων» («The Lavender Hill Mob», 1951)

Το 1953, κέρδισε τον πρώτο της πρωταγωνιστικό ρόλο στην κομεντί «Διακοπές στη Ρώμη». Η επιτυχία ήταν τεράστια, τόσο εμπορική όσο και σε κριτικές, και εκτός από το Οσκαρ για την ερμηνεία της, η Χέπμπορν κέρδισε επίσης βραβεία Emmy, Grammy και Tony. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της, δε, συνέχισε να ασκεί φιλανθρωπικό έργο, κυρίως ως Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της Unicef. Πέθανε το 1993.

«Το ένστικτο της Οντρεϊ είχε ακονιστεί εξαιρετικά από τον πόλεμο και όλα όσα πέρασε, και είχε αποκτήσει τόσο μεγάλη εμπειρία ώστε μπορούσε να βάλει τον εαυτό της σε όλους αυτούς τους διάφορους χαρακτήρες», τόνισε ο Ρόμπερτ Μάτζεν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News