Εξακολουθεί να ηττάται η Ρωσία στην Ουκρανία. Στο πλαίσιο της σφοδρής αντεπίθεσης που εξαπέλυσαν οι δυνάμεις του Κιέβου ανακτήθηκαν περισσότερα από 3.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους (σύμφωνα με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι) ενώ οι ρωσικές δυνάμεις κλονίστηκαν σοβαρά.

Ξαφνικά ο Βλαντίμιρ Πούτιν βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο. Οπως οι περισσότεροι αυταρχικοί ηγέτες, ο ρώσος πρόεδρος επιδιώκει να αυτοπαρουσιάζεται ως άτρωτος και αήττητος προσωπικά, οπότε γνωρίζει ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πολιτικές συνέπειες μιας στρατιωτικής ήττας στην Ουκρανία.

Ωστόσο, ακούγοντας ακόμη και τους πιο πιστούς από τους προπαγανδιστές του να απαιτούν δράση για τον περιορισμό των απωλειών, προέβη σε δύο λανθασμένες, σύμφωνα με πολλούς δυτικούς αναλυτές, κινήσεις: άρχισε να εμπλέκεται ο ίδιος προσωπικά στη διαδικασία λήψης επιχειρησιακών αποφάσεων όσον αφορά τον πόλεμο που μαίνεται και κήρυξε μερική επιστράτευση, στο πλαίσιο της οποίας πρόκειται να κινητοποιηθούν επιπλέον 300.000 άνδρες για την κάλυψη των τεράστιων αναγκών των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία.

«Αμφότερες αυτές οι αποφάσεις θα επιταχύνουν τα ρολόγια όσον αφορά τις πολλές αυξανόμενες απειλές – κυρώσεις, κοινωνική αναταραχή, στρατιωτική κατάρρευση, κ.ά. – για το καθεστώς του», γράφει σε ανάλυσή του στο The Atlantic ο Τομ Νίκολς, αμερικανός ακαδημαϊκός και συγγραφέας με ειδίκευση στις εξωτερικές υποθέσεις και στις διεθνείς σχέσεις, καθηγητής, μεταξύ άλλων, επί σειρά ετών, στο Naval War College των ΗΠΑ.

Σχετικά με την πρώτη λανθασμένη απόφασή του – να καθοδηγεί, τουλάχιστον εν μέρει, ο ίδιος προσωπικά τις ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία – ο Νίκολς αναφέρει ενδεικτικά πως ο ρώσος πρόεδρος φέρεται να  αρνήθηκε αιτήματα ορισμένων μονάδων που επιχειρούσαν στη Χερσώνα να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. «Τέτοιες παρεμβάσεις είναι πάντα ριψοκίνδυνες για πολιτικούς ηγέτες που βρίσκονται μακριά από τα πεδία των μαχών», γράφει ο αμερικανός ειδικός, σημειώνοντας πως ο Πούτιν θα έπρεπε να το έχει διδαχτεί αυτό από την αυτοκρατορική ιστορία της Ρωσίας.

Γιατί όταν ο τσάρος Νικόλαος Β΄ ανέλαβε τη διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων της αυτοκρατορικής Ρωσίας κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, πρώτοι οι σύμβουλοί του τον προειδοποίησαν πως η προσωπική του συσχέτιση με ενδεχόμενη αποτυχία θα μπορούσε να επιφέρει την προσωπική του καταστροφή, όπως και έγινε τελικά. «Ο στρατός υπό τις διαταγές σας επιβάλλεται να είναι νικηφόρος», του είχε επισημάνει χωρίς περιστροφές ένας από αυτούς.

«Τον ίδιο κίνδυνο διατρέχει ο Πούτιν» σήμερα, υποστηρίζει ο Τομ Νίκολς. Τα χρονικά περιθώρια που έχει στη διάθεσή του ο ρώσος πρόεδρος, για να φανεί έστω μερικώς νικηφόρος, στενεύουν επικίνδυνα, καθώς μέρα με τη μέρα πλησιάζει ο χειμώνας – κατά τον οποίο οι μάχες αναπόφευκτα θα επιβραδυνθούν, το ρωσικό ηθικό θα καταρρακωθεί και τα προβλήματα εφοδιασμού θα επιδεινωθούν.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι αξιωματικοί του γενικού επιτελείου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, σίγουρα επιθυμούν να κερδίσουν τον πόλεμο που κήρυξε ο πρόεδρός τους, τουλάχιστον για να ξεπλύνουν την ντροπή της πρωτοφανούς ανικανότητας που επιδεικνύουν τους τελευταίους επτά μήνες. «Εάν, όμως, χάσουν και άλλους άντρες και εδάφη εξαιτίας κάποιας απερίσκεπτης εντολής του Πούτιν, θα σταθούν ξανά σιωπηλοί και θα αναλάβουν την ευθύνη;», διερωτάται ο αμερικανός αναλυτής.

Ο οποίος θεωρεί εξίσου μάταιη την κήρυξη μερικής επιστράτευσης: «Δεν υπάρχει τρόπος για τον ανεπαρκώς εξοπλισμένο και διεφθαρμένο ρωσικό στρατό να εκπαιδεύσει, να στεγάσει, να ντύσει και να εξοπλίσει 300.000 άνδρες σε σύντομο χρονικό διάστημα, και σίγουρα όχι πριν φτάσει ο χειμώνας. Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν δεν έχει καν 300.000 άνδρες. Εχει περίπου 300.000 ονόματα ανδρών πολιτών της Ρωσίας, πολλοί από τους οποίους δεν θα πατήσουν ποτέ το πόδι τους σε στρατιωτική βάση. Από τη σκοπιά της στρατηγικής, αυτό το μέτρο είναι ξεκάθαρη ανοησία», γράφει.

Ο Νίκολς δεν αποκλείει το «φριχτό» ενδεχόμενο ο Πούτιν και οι στρατηγοί να αποφάσισαν απλώς να θυσιάσουν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές στην Ουκρανία. Ενδέχεται οι στρατηγοί του να συμβιβάστηκαν με ιδέα ότι θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν «την κρεατομηχανή της Ουκρανίας» με τα παιδιά των μειονοτήτων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, περιορίζοντας, έτσι, τον αντίκτυπο της επιστράτευσης μεταξύ του ρωσικού πληθυσμού. Προς το παρόν, ωστόσο, εξακολουθεί να επικρατεί γενικευμένη αναταραχή στη Ρωσία, και κάθε άλλο παρά ομαλά, μάλλον χαοτικά εξελίσσεται η όλη διαδικασία. Ομως ενδέχεται οι πραγματικές προθέσεις του Βλαντίμιρ Πούτιν να είναι ακόμη πιο δόλιες και σκοτεινές.

Το αφήγημα του ρώσου προέδρου περί μιας «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» με στόχο την απελευθέρωση του αδελφού ουκρανικού λαού από ένα ναζιστικό καθεστώς, κατέρρευσε μέσε σε ελάχιστες ημέρες. Ωστόσο οι περισσότεροι πολίτες της Ρωσίας συνέχισαν να τάσσονται υπέρ της εισβολής, δεδομένου ότι οι όποιες εξελίξεις στην Ουκρανία δεν τους αφορούσαν άμεσα και σε μεγάλο βαθμό δεν επηρέαζαν την καθημερινότητά τους.

«Η συμφωνία του Πούτιν με το ρωσικό λαό, είναι ουσιαστικά το παλιό σοβιετικό κοινωνικό συμβόλαιο: Αφήστε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία ήσυχους, και θα σας αφήσουν και εκείνοι στην ησυχία σας. Αλλά το να επιστρατεύονται νεαροί άνδρες για να πάνε και να πεθάνουν σε έναν χαμένο πόλεμο ακυρώνει –όπως διαπίστωσαν οι Σοβιετικοί στο Αφγανιστάν– αυτό το συμβόλαιο», συνοψίζει ο αρθρογράφος του The Atlantic. Ομως στην προκειμένη περίπτωση, η αποστολή ανεκπαίδευτων ανδρών στον πόλεμο μόνο και μόνο για πεθάνουν, «ενδέχεται να αποτελεί μέρος του σχεδίου του Πούτιν».

Ο ρώσος πρόεδρος ηττάται και για τον λόγο αυτό προσπαθεί να μετατρέψει την εισβολή σε πατριωτικό πόλεμο κατά του ΝΑΤΟ, με απώτερο σκοπό να γλιτώσει τον εξευτελισμό αλλά και να πείσει τον ρωσικό λαό να υποβληθεί σε ακόμη μεγαλύτερες θυσίες. Πώς θα μπορούσε να το επιτύχει αυτό, δεδομένου ότι οι περισσότεροι Ρώσοι δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τις Λαϊκές Δημοκρατίες στο Λουγκάνσκ και στο Ντονέτσκ;

«Προσαρτώντας ουκρανικά εδάφη και υποστηρίζοντας, ταυτόχρονα, ότι ο πόλεμος διεξάγεται πλέον “για την προάσπιση της πατρίδας μας, της κυριαρχίας της και της εδαφικής της ακεραιότητας”, μετατρέποντάς τον σε έναν ιερό πόλεμο για την προστασία της ίδιας της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ και ολόκληρη τη Δύση», εξηγεί ο Νίκολς.

Στη συνέχεια, ο Πούτιν «μετατρέπει την Ουκρανία σε “Ρωσία”, παίρνοντας ρώσους άνδρες από τις οικογένειές τους, στέλνοντάς τους στην Ουκρανία για να σκοτωθούν και αφήνοντας το αίμα τους να ποτίσει το χώμα», ούτως ώστε να μπορεί στη συνέχεια να πει στον ρωσικό λαό και σε όλον τον κόσμο πως «τα θαμμένα οστά τόσων πολλών ρώσων ανδρών, καθιστούν την Ουκρανία ιερό έδαφος από το οποίο η Μόσχα δεν θα υποχωρήσει ποτέ», συμπληρώνει, ολοκληρώνοντας τον συλλογισμό του.

Υπενθυμίζει επίσης πως με παρόμοιο τρόπο αντιμετώπισαν οι σοβιετικοί ηγέτες την Ανατολική Ευρώπη. Ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ, για παράδειγμα, είχε πει στους ηγέτες της Τσεχοσλοβακίας ότι δεν είχαν δικαίωμα να εναντιώνονται στην ΕΣΣΔ, επειδή τα έθνη τους είχαν εξαγοραστεί με το αίμα σοβιετικών στρατιωτών. Σημείωσε επίσης ότι για πάντα τα σύνορά τους θα ήταν και σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης.

«Ο Πούτιν, αντιμέτωπος με την αποτυχία, μπορεί να βασίζεται στην ίδια ιδέα – ενώ για άλλη μια φορά αρνείται να διδαχθεί από την Ιστορία. Ο ρώσος πρόεδρος αντιμετωπίζει πολλές αντίστροφες μετρήσεις που θα μπορούσαν να καταλήξουν σε καταστροφή ενώ όλες άρχισαν εξαιτίας μιας σειράς από δικές του ανόητες και απερίσκεπτες αποφάσεις που έχουν κοστίσει χιλιάδες ζωές και θέτουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη. Υπάρχει ένα τελευταίο λάθος που δεν έχει κάνει ακόμη –η χρήση πυρηνικού όπλου– και μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι όλες οι άλλες αντίστροφες μετρήσεις θα έχουν ολοκληρωθεί πριν καν λάβει υπόψη το πιο τρομερό από όλα τα σφάλματα», καταλήγει ο Τομ Νίκολς.