Οταν ένας από τους πρώτους ουρανοξύστες -το κτίριο «Ινγκαλς», στο Σινσινάτι του Οχάιο- έκανε εγκαίνια το πολύ μακρινό 1903, κανείς τότε δεν πίστευε ότι θα στεκόταν ακόμα όρθιο, περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα. Στην πραγματικότητα, δεν πίστευαν ότι θα μείνει στα θεμέλιά του εκείνη την πρώτη νύχτα.

Το πανύψηλο -μεγαθήριο, για εκείνη την εποχή- 16ώροφο κτίριο ήταν ο πρώτος ουρανοξύστης στην παγκόσμια ιστορία: μια κατασκευή από μεταλλικά κράματα, πολύ χάλυβα και «οπλισμένο» σκυρόδεμα. Επειδή δεν είχε γίνει ποτέ ξανά κάτι παρόμοιο, σε όλους τους έξωθεν παρατηρητές φάνηκε ως κάτι εξαιρετικά πειραματικό.

Τα μέσα ενημέρωσης τότε άρχισαν να γράφουν σχετικά κείμενα με άγρια σενάρια καταστροφολογίας, γεμάτα με -όπως αποδείχτηκε- ανυπόστατες εικασίες. Ολα, κατέληγαν με τον ίδιο επίλογο: το κτίριο δεν θα αντέξει και θα καταρρεύσει από το βάρος των δομικών υλικών του. Μάλιστα, ο θρύλος λέει ότι όταν κόπηκε εκείνη την ημέρα η κορδέλα των εγκαινίων και τελείωσε η γιορτή, ένας δημοσιογράφος από μια τοπική εφημερίδα παρέμεινε εκεί ξύπνιος όλη τη νύχτα, σε απόσταση ασφαλείας από αυτό, ελπίζοντας να αποτυπώσει, το επόμενο πρωί, την ιστορία της κατάρρευσής του. Αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ.

Σήμερα, 114 χρόνια μετά, εν έτει 2017, σύμφωνα με το BBC, βρισκόμαστε στο ξεκίνημα μιας νέας οικιστικής επανάστασης. Ενα από τα αρχαιότερα δομικά υλικά θα μπορούσε να ξεκινήσει νέα καριέρα στην κατασκευή των ουρανοξυστών του μέλλοντος: νέες μορφές επεξεργασμένου ξύλου αντικαθιστούν το ατσάλι και το μπετόν σε ολοένα και ψηλότερα κτίρια.

Το ξύλο, παραφράζοντας την κλασική έννοιά του, φαίνεται σαν να βγήκε από τον παράδεισο των κατασκευών, υπάρχει άφθονο στη φύση, παράγεται χωρίς μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, δεν αφήνει πολλά παραπροϊόντα-«σκουπίδια». Το βασικό είναι πως θεωρείται -και είναι- πιο φιλικό στο περιβάλλον από το μπετόν και το ατσάλι – τουλάχιστον όταν τα δέντρα καλλιεργούνται με βιώσιμο τρόπο. Στη Στοκχόλμη, πρωτεύουσα της Σουηδίας, έχει ήδη ξεκινήσει η κατασκευή ενός τέτοιου ουρανοξύστη -34 ορόφων, παρακαλώ- που θα λέγεται «Skelleftea Kulturhus» και θα είναι ένας πολιτιστικός χώρος. Η ολοκλήρωση του έργου δεν αναμένεται πριν από το 2030, όμως οι φωτογραφίες από τα σχέδια δείχνουν το πώς θα είναι, ενώ γνωρίζουμε ότι θα χτιστεί σε ξύλινο σκελετό, με «ενέσεις» σκυροδέματος, για απόλυτη σταθερότητα. Κάθε διαμέρισμα θα έχει γυάλινο μπαλκόνι, ενώ στην οροφή του θα υπάρχουν ηλιακοί συλλέκτες.

Αντίστοιχα, ένας κολοσσός 35 ορόφων περιμένει να υψωθεί και στο Παρίσι, στο πλαίσιο του οικιστικού σχεδίου «Μπάομπαμπ» – από την κοινή ονομασία για κάθε ένα από τα εννέα είδη των δέντρων τού γένους Αδανσονία. Εννοείται ότι παρόμοια σχέδια για ξύλινους ουρανοξύστες εκπονούνται και αλλού. Κι ο λόγος δεν είναι μόνο ότι αυτά τα κτίρια δεν εκπέμπουν καθόλου αέρια του θερμοκηπίου, αλλά ότι επιπλέον είναι σε θέση να εγκλωβίζουν τα αέρια στα τοιχώματά τους, στις κολώνες τους και τα δοκάρια τους.

Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μια νέα τάση, αλλά για μια επιστροφή στην παράδοση. Στη βροχερή και σεισμογενή Ιαπωνία στέκονται ακόμη στα πόδια τους ξύλινα κτίρια ηλικίας 1.400 χρόνων, όπως είναι η πενταόροφη παγόδα του Οριού-Τζι που κατασκευάστηκε το 607 μΧ. Οι ξύλινες κατασκευές χαρακτηρίζουν και την αρχιτεκτονική της αγροτικής Αμερικής. Μέχρι πρόσφατα, ωστόσο, δεν είχε αναπτυχθεί η κατάλληλη τεχνολογία για να φτάσουν σε δυσθεώρητα ύψη τα κτίρια από ξύλο. Τη λύση έδωσε η τεχνολογική πρόοδος των τελευταίων ετών, με ένα νέο υλικό το οποίο επιτρέπει στους κατασκευαστές να κάνουν πράγματα -μέχρι τώρα- αδιανόητα. Είναι ένα είδος ξυλείας το οποίο παράγεται από την κόλληση στρώσεων ξύλου, επιτρέποντας την κατασκευή στατικών φορέων.

Με αυτόν τον τύπο ξύλου, γνωστό και ως CLT (Cross Laminated Timber), το Πόρτλαντ στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έχει έναν ξύλινο ουρανοξύστη 12 ορόφων. Το κτίριο λέγεται «Framework» και η κατασκευή του δεν θα αργήσει να ολοκληρωθεί. Σε αυτόν τον ουρανοξύστη, από μπετόν θα είναι μόνο τα θεμέλιά του, ενώ η αντισεισμική του θωράκιση θα ενισχυθεί από ατσάλι. Το μικρό βάρος τού ξύλου επιτρέπει, εξάλλου, στα ήδη υπάρχοντα κτίρια από μπετόν να προστεθούν ξύλινοι όροφοι.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών είναι ξεκάθαρο ότι -εξαιτίας τής ολοένα αυξανόμενης αστικοποίησης και της κλιματικής αλλαγής- θα έχουν μεταναστεύσει στις πόλεις, έως το 2050, 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Αυτό σημαίνει ότι από 54% του παγκόσμιου πληθυσμού που είναι σήμερα ο αστικός πληθυσμός, το 2050 θα φτάσει το 66%. Αν λάβει υπόψη του κάποιος ότι η παραγωγή μπετόν και χάλυβα ευθύνεται για το 8% των συνολικών εκπομπών των βλαπτικών αερίων στην ατμόσφαιρα, τότε δεν μπορεί παρά να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η λύση είναι το ξύλο.

Ταυτόχρονα, αυτό το υλικό δεν είναι μόνο πιο φιλικό απέναντι στο περιβάλλον, αλλά και στον άνθρωπο. Βάσει μιας ιαπωνικής μελέτης, η πίεση του αίματος πέφτει όταν βρισκόμαστε σε έναν χώρο από ξύλο, ενώ ακολουθεί την αντίθετη πορεία όταν περιβαλλόμαστε από ατσάλι. Πώς εξηγείται αυτό; Το ξύλο παραπέμπει στο δάσος, στη φυσική κατοικία τού ανθρώπου, εκεί όπου έζησε για εκατομμύρια χρόνια εξασφαλίζοντας τροφή, ζωή και καταφύγιο από τους κινδύνους. Το ξύλο φαίνεται πως είναι γραμμένο στο ανθρώπινο DNA.

Είναι προφανές, όμως, πως τα ξύλινα κτίρια φαίνονται παράταιρα στους περισσότερους ανθρώπους, αφού έχουν μάθει να ζουν μέσα σε δομικά υλικά που προέρχονται από τις βιομηχανίες, οι πολίτες έχουν προσαρμόσει τις ζωές τους μέσα σε διαμερίσματα φτιαγμένα από μπετόν και τούβλα. Επίσης, υπάρχουν πολλοί που φοβούνται τη χρήση τού συγκεκριμένου υλικού, υπό τον φόβο της φάουσας φωτιάς που τρέφεται με ξύλο, γνωρίζοντας ότι -με πρώτο «διδάξαντα» τον Νέρωνα- υπάρχουν πολλοί πυρομανείς εκεί έξω. Θα θυμόσαστε, άλλωστε, τι είχε συμβεί τον Ιούνιο αυτής της χρονιάς στον Πύργο Γκρένφελ του Λονδίνου, αν και αυτή η κατασκευή δεν ήταν ξύλινη.

Οι επιστήμονες και αρχιτέκτονες που δουλεύουν ήδη επάνω στα σχέδια για τους ξύλινους ουρανοξύστες του μέλλοντος, προσυπογράφουν ότι το ενδεχόμενο παραναλώματος αποκλείεται, αφού θα έχουν λάβει όλα τα κατάλληλα, πυρίμαχα μέτρα για κάτι τέτοιο – χωρίς, προς το παρόν, να δίνουν περισσότερες πληροφορίες.
Ισως, καλού κακού, για να είναι βέβαιοι, να χτυπάνε και ξύλο…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News