Το 2025 «τρέχουν» παράλληλα τρεις επέτειοι που αφορούν τον πόλεμο του Βιετνάμ. Καταρχάς, η μεγαλύτερη ψυχροπλεμική σύγκρουση ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1955, όταν ο λαός του αποφάσισε να διεκδικήσει την αυτονομία από τους Γάλλους μέσα από το απελευθερωτικό κίνημα και τη βοήθεια της κομμουνιστικής Κίνας. Οι συγκρούσεις άρχισαν να επεκτείνονται και η κομμουνιστική επιρροή να εξαπλώνεται ραγδαία, χωρίζοντας το Βιετνάμ σε Βόρειο και Νότιο, γεγονός που ανησύχησε την αμερικάνικη κυβέρνηση.

Το 1965, λοιπόν, είναι η χρονιά που ο πόλεμος κλιμακώνεται – και η δεύτερη «επέτειος». Από τη μια πλευρά, οι δυνάμεις των Βιετκόνγκ διπλασιάζονται και από 120.000 φτάνουν τις 230.000. Από την άλλη, οι 23.000 αμερικανοί στρατιώτες του Ιανουαρίου του 1965 φτάνουν τις 190.000 τον Δεκέμβριο. Τη σκλήρυνση της αμερικανικής πολιτικής ανακοινώνει στις 7 Φεβρουαρίου ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον με αφορμή την επίθεση των Βιετκόνγκ στην αμερικανική βάση Πλέι Κου, όπου σκοτώνονται οκτώ και τραυματίζονται 126 αμερικανοί στρατιώτες.

Δέκα χρόνια μετά, στις 30 Απριλίου 1975, ο τελευταίος αμερικανός στρατιώτης αποχωρεί από το Βιετνάμ μετά την παράδοση των Νοτίων. Την ίδια ημέρα, ένα ραδιοφωνικό διάγγελμα ανακοίνωνε ότι η Σαϊγκόν μετονομάζεται επισήμως σε «Πόλη του Χο Τσι Μινχ». Εχουμε φέτος, λοιπόν, την 50ή επέτειο από την πτώση της Σαϊγκόν. Με τη διαφορετική οπτική κάθε σκηνοθέτη, ο πόλεμος και το τραύμα πέρασαν σε αρκετές ταινίες, άλλοτε επιτυχημένα και άλλοτε όχι.

ΟΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΣ

---

«Τα Πράσινα Μπερέ»

Ο εμβληματικότερος αμερικανός ηθοποιός, που συμβόλιζε την τήρηση της τάξης και την αντοχή του συστήματος, συμμετείχε σε μια ταινία του 1968 για το Βιετνάμ. Οπότε δεν υπήρχε καμία περίπτωση να ακουστούν «όλες οι πλευρές». Ο Τζον Γουέιν είχε ζητήσει τη συνεργασία του προέδρου Λίντον Τζόνσον και του υπουργείου Αμυνας για το προπαγανδιστικό φιλμ, σε σκηνοθεσία δική του και του Ρέι Κέλογκ.

Σκοπός ήταν να ενισχύσει το αντικομμουνιστικό αίσθημα, εξυμνώντας τις Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το ολοένα διογκούμενο κίνημα πολιτών που στρεφόταν εναντίον του πολέμου. Το αποτέλεσμα ήταν να εμφανίζεται ένας υπέρβαρος και γερασμένος πια ηθοποιός ως «πρασινομπερές» έτοιμος για δράση.

«Οι Οκτώ Ριψοκίνδυνοι»

Ολοι οι μεγάλοι ηθοποιοί έχουν τουλάχιστον από μία «τι-το-ήθελες-αυτό;» ταινία στο ενεργητικό τους, και ο Τζιν Χάκμαν δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα. Ειδικά όταν το σενάριο είναι χειρότερο από προβλέψιμο, μιλιταριστικό και «αμερικανόψυχο».

Στους «Οκτώ Ριψοκίνδυνους» του Τεντ Κότσεφ, εν έτει 1983, υποδύεται έναν απόστρατο αξιωματικό, ο οποίος μερικά χρόνια μετά τη λήξη του Πολέμου του Βιετνάμ βεβαιώνεται ότι ο γιος του (Τοντ Αλεν) κρατείται σε στρατόπεδο αιχμαλώτων κάπου στο Λάος. Συγκροτεί, λοιπόν, μια ομάδα από βετεράνους κομάντο και ετοιμάζει μια ριψοκίνδυνη επιχείρηση διάσωσης. Εντάξει, μας τα έχει πει και ο Ράμπο αυτά.

«Ράμπο: η Αποστολή»

Φυσικά και δεν υπήρχε πιθανότητα να αποτυπώσει κάτι από τη φρικαλεότητα του πολέμου, φυσικά και περιέγραφε τις συνθήκες μόνο από την πλευρά των ΗΠΑ. Αλλά ακόμη και η χάρτινη υπερβολή μιας ταινίας από το franchise του «Ράμπο» –εδώ σε σκηνοθεσία του ομογενούς Τζορτζ Παναγιώτη Κοσμάτος– έχει τα όριά της: ο Σιλβέστερ Σταλόνε του 1985, μουτρωμένος, αμίλητος και αγέλαστος, διεισδύει στην ξένη χώρα και μόνος του κατατροπώνει ολόκληρο τον στρατό των Βιτκόνγκ.

«Απώλειες πολέμου»

Αντε να πεις ότι η ερμηνεία του Μάικλ Τζ. Φοξ είναι από τις καλύτερες του κατά τ’ άλλα στιλιζαρισμένου ηθοποιού. Αντε και ότι ο Μπράιαν ντε Πάλμα δεν θα είχε τις larger than life προθέσεις ενός Φράνσις Φορντ Κόπολα. Οι «Απώλειες Πολέμου», πάντως, που βγήκαν την ίδια χρονιά με το «Γεννημένος την 4η Ιουλίου», το 1989, δεν χώρεσαν στη μεγάλη εικόνα και μάλλον ξεχάστηκαν.

Ο Φοξ είναι ο στρατιώτης Ερικσον, αυτόπτης μάρτυρας στον βιασμό μιας νεαρής Βιετναμέζας από στρατιώτη της δικής του μονάδας. Αναγκάζεται να τα βάλει με όλους, σε μια ταινία που δεν αντιμετωπίζει το Βιετνάμ ως πραγματικό πόλεμο. Η πλοκή είναι υπερδραματοποιημένη και σε κάποια σημεία μελό.

ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ

---

«Αποκάλυψη Τώρα»

Υπήρχαν πολλές προϋποθέσεις για να καταλήξει μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του κινηματογράφου. Κατέληξε μία από τις σημαντικότερες δημιουργίες –για πολλούς η ουσιωδέστερη– σχετικά με την άβυσσο που άνοιξε ο πόλεμος του Βιετνάμ, αλλά και κάθε πόλεμος.

Ο Μάρτιν Σιν είχε υποστεί καρδιακή προσβολή στη διάρκεια των γυρισμάτων, ένας μουσώνας είχε διαλύσει τα σκηνικά στις Φιλιππίνες και όλοι έτρεμαν τον απρόβλεπτο χαρακτήρα του υπέρβαρου Μάρλον Μπράντο. Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα κατάφερε, ωστόσο, να κάνει ολοδική του τη διασκευή στην «Καρδιά του Σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ, δείχνοντας το 1979 στο αμερικανικό έθνος ποια κατεύθυνση μπορούν να πάρουν η κατάβαση στην τρέλα και η κυριαρχία της φρίκης (η τελευταία λέξη του συνταγματάρχη Κουρτς).

«Γεννημένος την 4η Ιουλίου»

Ενα σχόλιο του Ολιβερ Στόουν το 1989 για την απώλεια της αθωότητας και το διαγενεακό τραύμα του Βιετνάμ. Πρωταγωνιστής είναι ο Τομ Κρουζ σε έναν από τους πιο χαμηλόφωνους ρόλους του, ως Ρον Kόβιτς. 

Ο βετεράνος που επιστρέφει με φρικτές αναμνήσεις και μερική αναπηρία αγωνίζεται να κτίσει μια νέα ζωή και επιδίδεται σε σταυροφορία ενάντια στην κυβερνητική πολιτική και τη συμπεριφορά των συμπατριωτών του απέναντι στους βετεράνους.

«Hamburger Hill»

O Τζον Ιρβιν αποτυπώνει τις μάχες στον λόφο Χάμπουργκερ του Βιετνάμ, όπου έγινε μια από τις σφοδρότερες συγκρούσεις του πολέμου. «Χάμπουργκερ», άλλωστε, τον ονόμασαν οι ίδιοι οι Αμερικανοί, καθώς έβλεπαν τα σώματα των στρατιωτών να διαμελίζονται στην επιχείρηση του Μαΐου του 1969, που δεν ήταν παρά ένας αντιπερισπασμός.

Ο λόγος που πιθανότατα δεν άφησε μεγάλο αποτύπωμα είναι ότι κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά με το «Full Μetal Jacket» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ –άλλη μια μεγάλη ταινία για τον στρατοπεδικό παραλογισμό– και το «Καλημέρα, Βιετνάμ» του Μπάρι Λέβινσον.

«Ο Γυρισμός»

Λίγους μήνες πριν από την προβολή του κορυφαίου «Ελαφοκυνηγού», σε σκηνοθεσία Μάικλ Τσιμίνο, ο Χαλ Ασμπι χτύπησε με μια χαμηλόφωνη αντιπολεμική ταινία, όπου μια ακτιβίστρια νοσοκόμα (Τζέιν Φόντα) ακροβατεί ανάμεσα στον αξιωματικό άνδρα της που υπηρετεί στο Βιετνάμ (Μπρους Ντερν) και τον έρωτά της για έναν ανάπηρο πεζοναύτη που μόλις επέστρεψε από τις μάχες (Γιον Βόιτ).

Παρά την αντιαμερικανική οπτική του, η Ακαδημία δεν μπορούσε να μην τιμήσει την ταινία με τρία χρυσά αγαλματίδια: Α’ Ανδρικού για τον Βόιτ,  Α’ Γυναικείου και πρωτότυπου σεναρίου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News