«Η Wikipedia τροφοδοτείται από ανθρώπους, επομένως είναι ευάλωτη στις ανθρώπινες προκαταλήψεις. Είναι επίσης μια αντανάκλαση των δομικών και ιστορικών ανισοτήτων που βιώνουν οι γυναίκες σε όλον τον κόσμο». Τα λόγια δεν ανήκουν σε κάποια φεμινιστική οργάνωση, αλλά στο Wikimedia Foundation, τον οργανισμό που φιλοξενεί τη Wikipedia.

Μια ομάδα γυναικών στην Ισπανία, όμως, είναι αποφασισμένη να αλλάξει αυτήν την ανισότητα. Συγκεντρωμένες στο πίσω δωμάτιο ενός φεμινιστικού βιβλιοπωλείου στη Μαδρίτη, 17 γυναίκες είναι σκυμμένες πάνω από τους φορητούς υπολογιστές τους, κουβεντιάζοντας και γελώντας, ενώ απολαμβάνουν ένα σνακ. Ενα εγκάρδιο χειροκρότημα συνοδεύει τον ήχο της πληκτρολόγησης κάθε φορά που η ομάδα κλείνει άλλο ένα… χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα.

Λίγο λιγότερο από το ένα πέμπτο του περιεχομένου της Wikipedia, συμπεριλαμβανομένων των βιογραφιών, επικεντρώνεται σε γυναίκες, ενώ οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόλις το 15% των εθελοντών συντακτών του ιστοτόπου. «Τα νούμερα είναι αρκετά τρομακτικά» λέει στον Guardian η Πατρίθια Χορίγιο. Την τελευταία δεκαετία αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο της προσπαθώντας να κλείσει αυτή την ψαλίδα, ως επικεφαλής μιας συντακτικής ομάδας της Wikipedia αφιερωμένης στη δημοσίευση περιεχομένου που εστιάζεται στις γυναίκες.

Το αποτέλεσμα είναι η Wikiesfera της Ισπανίας, μία από τις λίγες ομάδες παγκοσμίως –ανάμεσά τους η Whose Knowledge στις ΗΠΑ, η WikiDonne στην Ιταλία και η Les Sans Pages στην Ελβετία– που εμφανίστηκαν για να επιφέρουν μια δίκαιη ισορροπία φύλων στη Wikipedia.

Τα κείμενα της Wikipedia επιμελούνται ιστορικά περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες, οι οποίοι βασίζονται σε υπάρχουσες δημοσιευμένες πηγές για να επαληθεύσουν όσα γράφονται στα άρθρα της, σημειώνει το ίδρυμα. «Αλλά σε πολλά μέρη του κόσμου οι γυναίκες έχουν μείνει εκτός ιστορικών αφηγήσεων και παραδοσιακών πηγών γνώσης».

Τα τελευταία χρόνια το ίδρυμα έχει παράσχει υποστήριξη σε ομάδες όπως η Wikiesfera της Χορίγιο, προσφέροντας ένα χέρι βοηθείας στην προσπάθειά τους να διορθώσουν αυτή την αδικία. «Για πρώτη φορά η κοινωνία των πολιτών έχει τη δύναμη να κάνει τις γυναίκες ορατές» λέει η Χορίγιο. «Η Ιστορία αφηγείται πάντα από αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία. Τώρα έχουμε και εμείς αυτή τη δύναμη».

Αυτή ήταν η πεποίθηση που οδήγησε τις γυναίκες στο βιβλιοπωλείο «La Fabulosa» της Μαδρίτης να περάσουν ένα ηλιόλουστο Σάββατο δημιουργώντας και μεταφράζοντας λήμματα της Wikipedia σχετικά με τις γυναίκες στην Τέχνη.

«Γράφουμε Ιστορία σήμερα εδώ» λέει η Ενσίνα Βιλανουέβα. Η ίδια παρακολουθεί τις δραστηριότητες της Wikiesfera από το 2016. Μερικές φορές γράφει πρωτότυπο περιεχόμενο για τις σελίδες της Wikipedia για γυναίκες, άλλες φορές δουλεύει σε υπάρχουσες σελίδες «διορθώνοντας»  κείμενα που, ενώ αναφέρονται σε συγκεκριμένες γυναίκες, επικεντρώνονται στην εμφάνιση ή στους δεσμούς τους με εξέχοντες άνδρες, αντί για τα επιτεύγματά τους.

«Με τα χρόνια έχω δει αποσπάσματα που έγραψα να χρησιμοποιούνται παντού, να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά σε άρθρα» λέει στον Guardian. «Η επιρροή που έχεις κάνοντας αυτή τη δουλειά είναι τεράστια».

Δίπλα της κάθεται η Σέλια Ερνάντες-Γκαρθία. Επεξεργάζεται μια σελίδα αφιερωμένη στο έργο της Μαρία Μπλάντσαρντ, μιας ισπανίδας ζωγράφου που στις αρχές του 20ού αιώνα ανέπτυξε ένα μοναδικό κυβιστικό στιλ.

Η Ερνάντες-Γκαρθία, δασκάλα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, άρχισε να συμμετέχει στις δραστηριότητες της Wikiesfera το 2017, αφότου διάβασε για την ομάδα στο διαδίκτυο: «Μόλις το είδα, σκέφτηκα ότι πρέπει να είμαι εκεί».

Επί χρόνια προσπαθούσε να συνθέσει περιεχόμενο με επίκεντρο τις γυναίκες για τους μαθητές της, ελπίζοντας να τους προσφέρει μια γεύση από επιτεύγματα γυναικών που πολύ συχνά έλειπαν από τα σχολικά βιβλία. «Κάποια στιγμή άνοιξα ένα σχολικό βιβλίο και εξέτασα όλες τις αναφορές σε άνδρες και σε γυναίκες· η διαφορά ήταν εντυπωσιακή» σημειώνει.

Οι σπόροι της Wikiesfera φυτεύτηκαν μια δεκαετία νωρίτερα, όταν η Χορίγιο εργαζόταν σε ένα πολιτιστικό κέντρο. Αναρωτήθηκε τότε γιατί οι άνθρωποι δεν συνεισέφεραν περισσότερο σε ιστοτόπους όπως η Wikipedia. Αρχισε να ρωτάει τριγύρω και οι απαντήσεις τη σόκαραν. «Μια γυναίκα μου είπε: “Μα ποια είμαι εγώ για να γράψω Ιστορία;”» λέει.

Η Χορίγιο αποφάσισε να λανσάρει τη Wikiesfera. Η εστίασή της στις γυναίκες προέκυψε όταν συνειδητοποίησε το… χάσμα των φύλων που επικρατούσε στη Wikipedia. Ετσι, συνδύασε τα δύο πάθη της, την τεχνολογία και τον ακτιβισμό.

Ενώ οι δραστηριότητες του οργανισμού είναι ανοιχτές σε άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, πιο συχνά εμφανίζονται γυναίκες ηλικίας μεταξύ 40 και 60 ετών. «Πρόκειται για γυναίκες που έχουν χρόνο, συχνά δεν έχουν παιδιά ή εξαρτώμενα άτομα» είπε η Χορίγιο. «Αυτός άλλωστε είναι ένας από τους λόγους που υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες συντάκτριες: δεν έχουν αρκετό χρόνο».

Μελέτες έχουν επισημάνει και άλλους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες παραμένουν περιθωριοποιημένες στον ιστότοπο: από την έλλειψη αξιόπιστων πηγών ιστορικής τεκμηρίωσης γυναικείων επιτευγμάτων, μέχρι το γεγονός ότι οι βιογραφίες γυναικών δεν προτιμούνται ιδιαίτερα από τους εκδοτικούς οίκους.

Ωστόσο, η Χορίγιο είναι αποφασισμένη: «Αυτό που κάνουμε είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί δεν υπάρχει τίποτα σαν τη Wikipedia».

Στη συνεδρία μίας μόνον ημέρας προστέθηκαν 33 άρθρα στη Wikipedia, που κυμαίνονται από μια σελίδα για ένα γλυπτό της Λουίσα Ρολντάν, της πρώτης τεκμηριωμένης ισπανίδας γλύπτριας, μέχρι μια ισπανική μετάφραση για ένα έργο τέχνης της Μαρί Μπρακεμόντ, μιας από τις αξιόλογες γυναικείες παρουσίες του ιμπρεσιονιστικού κινήματος.

Κάθε λήμμα είναι, σύμφωνα με τα λόγια της Χορίγιο, ένα μικρό, χειροπιαστό βήμα προς την αντιμετώπιση των δομών που «προσπαθούσαν πάντα να κρατήσουν τις περισσότερες γυναίκες αόρατες».

«Πρέπει να ξεκινήσεις από κάπου. Είναι ένας τρόπος να καταπολεμηθεί η αδικία» τονίζει. «Αν αρχίσεις να αναρωτιέσαι τι μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις τον κόσμο, η απάντηση είναι λίγο περίπλοκη. Αλλά αυτό είναι κάτι που είναι στο χέρι μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News