Την Κυριακή που μας πέρασε οι Ελβετοί κλήθηκαν να ψηφίσουν για τη λαϊκή πρωτοβουλία των «Νέων Πρασίνων» για την «περιβαλλοντική ευθύνη». Σύμφωνα με αυτήν θα έπρεπε να γίνει μια ριζική αναδιάρθρωση της ελβετικής οικονομίας και κοινωνίας, με στόχο να συρρικνωθεί ο «περιβαλλοντικός αντίκτυπος» της Ελβετίας κατά δύο τρίτα, έως και τρία τέταρτα, σε διάστημα δέκα ετών. Ο στόχος αυτός βασίστηκε στην εκτίμηση ότι αν επεκτεινόταν το σημερινό καταναλωτικό πρότυπο της Ελβετίας σε όλο τον κόσμο, θα χρειάζονταν 4 πλανήτες ίδιοι με τη Γη για την κάλυψη των αναγκών που θα προέκυπταν.

Αυτό δείχνει ότι ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος της Ελβετίας στον πλανήτη λόγω των ποσοτήτων και της σύνθεσης της κατανάλωσής της είναι 4 φορές πάνω από αυτό που θα έπρεπε να είναι. Η πρωτοβουλία συνοδεύτηκε από έναν κατάλογο θεμάτων σχετικών με την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας, τη χρήση νερού, τη χρήση γης και τις ποσότητες αζώτου και φωσφόρου. Αν η πρωτοβουλία γινόταν δεκτή, μια μελέτη που παρουσίασε η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έδειξε ότι η Ελβετία θα έπρεπε να μειώσει μέχρι το 2035 τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ανά κάτοικο κατά περίπου 90%, και τη ρύπανση του περιβάλλοντος από το άζωτο κατά περίπου 50%. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση λόγω της κατανάλωσης οφείλεται στις μεταφορές, την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και τη θέρμανση, αλλά και στη χρήση φυτοφαρμάκων.

Βασικό επιχείρημα των εμπνευστών της πρωτοβουλίας που υποστηρίχθηκε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα και τους Πρασίνους ήταν πως αν τώρα δεν ληφθούν μέτρα, το κόστος της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στο μέλλον θα είναι πολύ πιο ακριβό. Υποστήριξαν επίσης πως μεγάλο μέρος της κατανάλωσης είναι περιττό και μπορεί να καταργηθεί χωρίς μεγάλο κόστος στην ποιότητα ζωής, όπως επίσης ότι μπορούν να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις με αλλαγή των μεθόδων παραγωγής.

Από την άλλη πλευρά, τα μη αριστερά κόμματα, αλλά και η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση (εδώ θυμίζουμε πως περιέχει και μέλη του Σοσιαλιστικού κόμματος), όπως και οι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, πολέμησαν την πρωτοβουλία, υποστηρίζοντας πως οδηγεί σε μεγάλη απώλεια ευημερίας. Επίσης, αυτή η πρωτοβουλία θέτει πιο στενά χρονικά περιθώρια (το 2035) ακόμη και για τον στόχο μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που είναι ήδη ψηφισμένος στην Ελβετία αλλά για μέχρι το 2050. Η υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας θα δημιουργούσε τόσες πιέσεις, που ακόμα και αν ο λαός την ψήφιζε τώρα, θα αντιδρούσε με νέα δημοψηφίσματα στους εφαρμοστικούς νόμους.

Ενα από τα πιο χαρακτηριστικά σχόλια κριτικής στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, που δημοσιεύθηκε στην ΝΖΖ, έλεγε πως «οι Πράσινοι θέλουν να κάνουν την Ελβετία αναπτυσσόμενη χώρα» (από αναπτυγμένη που είναι τώρα). Για άλλη μία φορά ήρθε, λοιπόν, μια πρωτοβουλία που στη θέση συγκεκριμένων μέτρων με ανάλυση πραγματικού κόστους και οφέλους, βάζει ευγενείς στόχους (όπως αυτός της προστασίας του κλίματος ή η διατήρηση των φυσικών πόρων της Ελβετίας αλλά και του κόσμου, χωρίς καμία εκτίμηση κόστους ούτε σχεδιασμό μέτρων υλοποίησης, που θα αναδείκνυαν τα πραγματικά προβλήματα και τους περιορισμούς τέτοιων φιλόδοξων σχεδίων.

Μια τέτοια επίπτωση, π.χ., θα ήταν η πολύ μεγάλη αύξηση τιμών, που θα δημιουργούσε μια πολύ σημαντική διαφοροποίηση στον πληθυσμό, καθώς μόνο οι πολύ πλούσιοι θα μπορούσαν να ταξιδεύουν ή να καταναλώνουν. Και βέβαια αυτό αποτελεί ακόμα μία ένδειξη της μετατόπισης που έχει συμβεί στην ατζέντα των αριστερών κομμάτων, μετατόπισης από τα άμεσα συμφέροντα των λαϊκών στρωμάτων, στο όνομα ευγενών γενικότερων στόχων, που συμβάλλει στην αύξηση των ποσοστών της Δεξιάς.

Απέναντι σε όλες αυτές τις επιπτώσεις η «πρωτοβουλία για την περιβαλλοντική ευθύνη» αρκέστηκε στην φράση ότι η μετάβαση πρέπει να γίνει «με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο». Μόνο που οι προτεινόμενοι τρόποι σε άλλα κείμενα των «Νέων Πρασίνων» χρησιμοποιούσαν ως παράδειγμα την πολεμική οικονομία της Μεγάλης Βρετανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου η κατανάλωση έπεσε σχεδόν κατά το ένα τρίτο χωρίς αυτό να προκαλέσει δυσαρέσκεια, αλλά μάλλον «ένα αίσθημα συνοχής».

Εδώ φανερά παραβλέπουν ότι το «αίσθημα συνοχής» και η αποδοχή των περιορισμών στην κατανάλωση είχε σχέση με τη μεγάλη πολεμική περιπέτεια, κατάσταση που δεν συγκρίνεται με την αποδοχή της πτώσης του καταναλωτικού επιπέδου για να βγει η Ελβετία μόνη της να σώσει τον πλανήτη. Επίσης, το ότι κάποιες αφρικανικές χώρες δεν αφήνουν αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον πλανήτη, δεν οφείλεται σε αυξημένη περιβαλλοντική συνείδηση, αλλά στη φτώχεια.

Απέναντι στο δίλημμα του συγκεκριμένου δημοψηφίσματος, οι Ελβετοί ψήφισαν «όχι» σε ποσοστό κάπου 70% (με συμμετοχή στο 38%). Και αν έχει κάτι σημασία ως προς την άντληση γενικότερων πολιτικών συμπερασμάτων, είναι η παρατήρηση πως αυτή τη φορά οι ψηφοφόροι βρέθηκαν μπροστά σε μια σύγκρουση ευγενών στόχων από το ένα μέρος και του κόστους που αυτοί οι στόχοι συνεπάγονται, δηλαδή την απώλεια ευημερίας, από το άλλο. Και μάλιστα κόστος το οποίο οι υπέρμαχοι της πρωτοβουλίας φρόντισαν να καλύψουν με πέπλο ασάφειας και ευχών μελλοντικής εκπλήρωσης, χωρίς ωστόσο μεγάλη επιτυχία, όπως έδειξε και το αποτέλεσμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News