Σε μια από τις πιο διασκεδαστικές σκηνές της ταινίας «Ο Γαλαξίας» (1969), του Λουίς Μπουνιουέλ, ο Χριστός ανακοινώνει στη μητέρα του ότι θέλει να ξυριστεί. Η ιδέα δεν αρέσει στην Παναγία. «Φαίνεσαι καλύτερα έτσι», του λέει. Και εκείνος τελικά την ακούει.

Οπως εξηγεί σε άρθρο του στην ιταλική La Repubblica ο αργεντινός συγγραφέας και πανεπιστημιακός Πάμπλο Μαουρέτε, η σεκάνς αποϊεροποιεί την εικόνα του Χριστού, υποβάλλοντάς την στις ιδιοτροπίες της καθημερινής ζωής, αλλά ταυτόχρονα, μέσω μιας ευφυούς ανατροπής, προτείνοντας την ιδέα ενός αγένειου Χριστού, επιβεβαιώνει στη συνείδηση μια από τις πιο ισχυρές εικόνες του Δυτικού πολιτισμού: τον γενειοφόρο Ιησού. Αν και υπάρχουν ορισμένες παλαιοχριστιανικές απεικονίσεις του Ναζωραίου χωρίς γενειάδα, το χριστιανικό φαντασιακό είναι άρρηκτα συνυφασμένο με τον γενειοφόρο.

«Η γενειάδα ήταν ανέκαθεν σύμβολο εξέγερσης και απόρριψης των κοινωνικών συμβάσεων. Στην αρχαιότητα γενειάδα έφεραν ο προφήτης, ο φιλόσοφος και ο αναχωρητής. Στην Αναγέννηση oι κοντοτιέροι. Και στον τελευταίο αιώνα ο Τσε τη μετέτρεψε σε σήμα κατατεθέν του επαναστάτη ήρωα» γράφει ο Πάμπλο Μαουρέτε με αφορμή τα εγκαίνια, αυτές τις ημέρες, της έκθεσης «Che Guevara tú y todos» με φωτογραφίες και έγγραφα από τα αρχεία του Centro de Estudios Che Guevara στην Αβάνα, που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μπολόνια.

Ο αργεντινός συγγραφέας σημειώνει επίσης ότι, σημειολογικά, τα γένια του Τσε, όπως και του Χριστού, λειτουργούν όπως και η πλούσια και μακριά κόμη του Σαμψών. Ωστόσο η γενειάδα δεν είναι το μοναδικό –από εικονογραφική άποψη– κοινό σημείο μεταξύ του Κομαντάντε και του Υιού του Θεού.

Ο Μαουρέτε αναφέρεται στη διάσημη φωτογραφία της σορού του Τσε, η οποία μοιάζει συγκλονιστικά με τον πίνακα «Ο Νεκρός Χριστός στον τάφο» του Χόλμπαϊν του Νεότερου (άφησε άναυδο τον Ντοστογέφσκι όταν τον είδε στη Βασιλεία το 1867, ακριβώς έναν αιώνα πριν την εκτέλεση του αργεντινού αντάρτη στη Βολιβία). Και με αυτή την αναφορά φθάνει στο νευραλγικό σημείο της σύγκρισης του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα με τον Χριστό.

Επικαλείται το βιβλίο «Η Καταστροφή του Κας» (εκδ. Καστανιώτης) του ιταλού συγγραφέα και εκδότη Ρομπέρτο Καλάσο, στο οποίο επισημαίνεται, μεταξύ πολλών άλλων, πως κατά το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας οι άνθρωποι αφιέρωναν τα θύματα των δολοφονιών τους, τόσο ανθρώπους όσο και ζώα, σε μια αόρατη δύναμη. Αυτή η τελετουργική χειρονομία ήταν ταυτόχρονα σημάδι συνειδητοποίησης της διαπραχθείσας φρίκης, παραδοχή της ενοχής και επιβεβαίωση της τυχαιότητας των ρόλων του θύματος και του θύτη.

«Η νεωτερικότητα, με τους πολέμους της σε βιομηχανική κλίμακα, ξεχνά αυτή τη λειτουργική αφιέρωση και αυτό που μένει είναι μόνο η ανούσια, μηχανοποιημένη σφαγή. Σύμφωνα με αυτή τη διάκριση ο Τσε φαίνεται να ανήκει σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια, σε έναν κόσμο όπου ήταν ακόμα δυνατό να πεθαίνεις για ιδέες» σχολιάζει ο Πάμπλο Μαουρέτε. «Η τραγική ειρωνεία είναι ότι η ιδέα για την οποία θυσιάστηκε είχε ήδη γίνει το λάβαρο της βιομηχανικής κλίμακας εξόντωσης εκατομμυρίων ανθρώπων στη Σοβιετική Ενωση και, ακριβώς κατά τα τελευταία χρόνια [του Τσε], στην Κίνα του Μάο» προσθέτει.

Ωστόσο κρίνει πως η ατομική θυσία του Τσε εξακολουθεί να είναι φορέας ενός ισχυρού συμβολισμού, ο οποίος εμπεριέχεται στη φωτογραφία που έβγαλε ο Αλμπέρτο Κόρντα και έμελλε να γίνει μια από τις πιο διάσημες και αναγνωρίσιμες του 20ού αιώνα: εκείνο το ασπρόμαυρο πορτρέτο του Κομαντάντε με το αποφασιστικό βλέμμα και το αστέρι στον μπερέ.

«Η φωτογραφία είναι μια στιγμή που εξιστορεί ένα έπος» σχολιάζει ο αργεντινός διανοούμενος, προσπαθώντας στη συνέχεια να συνοψίσει τον βίο και την πολιτεία ενός γνήσιου επαναστάτη μέσα σε μερικές αράδες: ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα άφησε την προνομιακή ζωή του στην Αργεντινή και πήρε τα όπλα, ηγούμενος μιας επανάστασης που άλλαξε το παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο. Ωστόσο δεν σταμάτησε εκεί. Οι ιδέες του δεν αφορούσαν μόνο την Κούβα, ήταν καθολικές. Δυστυχώς, όμως, οι συνθήκες δεν τον ευνόησαν. Ο Κάστρο, ένας ρεαλιστής ηγέτης, κουράστηκε και αποφάσισε να τον εγκαταλείψει. Αν, ωστόσο, το Κονγκό ήταν μια τολμηρή περιπέτεια, η Βολιβία ήταν μια επιχείρηση αυτοκτονίας, με τον Τσε να αφήνει την τελευταία του πνοή στο χωριό Λα Ιγκέρα σε ηλικία μόλις 39 ετών.

Την ημέρα της εκτέλεσής του «τα μάτια του έλαμπαν έντονα» είχε πει ο Μάριο Τεράν, ο υπαξιωματικός του βολιβιανού στρατού στον οποίο ανατέθηκε η εκτέλεση. «Ηρέμησε και στόχευσε καλά. Πρόκειται να σκοτώσεις έναν άνθρωπο», τον είχε συμβουλεύσει ο Τσε δευτερόλεπτα πριν πέσει νεκρός.

«Πρόκειται για μια στιγμή βγαλμένη από μυθιστόρημα, ασύλληπτη πλέον σε μια εντελώς εκκοσμικευμένη Δύση, όπου η ζωή και η ατομική ευχαρίστηση είναι απόλυτες αξίες» σημειώνει ο Πάμπλο Μαουρέτε.

Ολοκληρώνοντας το άρθρο του, επικαλείται το δοκίμιο «Η 18η Μπριμέρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη», στο οποίο ο Καρλ Μαρξ έγραψε πως η Ιστορία πρώτα συμβαίνει ως τραγωδία, ενώ στη συνέχεια ως φάρσα: «Ο Χριστός θυσιάζεται για την αιώνια λύτρωση του ανθρώπινου γένους. Ο Τσε το κάνει για τον εαυτό του, για να παραμείνει συνεπής προς τα πιστεύω του» σχολιάζει ο αργεντινός συγγραφέας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News