Το γεγονός ότι ο απερχόμενος (και με τόσο ατιμωτικό τρόπο) από την προεδρία των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θαυμάζει τους αυταρχικούς ηγέτες κάθε απόχρωσης δεν είναι δα και κάποιο επτασφράγιστο μυστικό. Ολοι έχουν καταλάβει ότι από τα παραδείγματα διακυβέρνησης των Βλαντίμιρ Πούτιν, Σι Τζινπίνγκ, Κιμ Γιόνγκ-ουν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο Τραμπ κατά καιρούς θαμπώθηκε, και τα ολέθρια αποτελέσματα του παράλογου θαυμασμού του φάνηκαν στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.

Ας πούμε ότι με τους μουλάδες του Ιράν ο Τραμπ δεν είχε την ίδια… ώσμωση, ασχέτως αν στη δύση της προεδρίας του η περιβόητη «σκληρή στάση του» παροξύνθηκε από το θυμικό του και σχεδόν άγγιξε τον πόλεμο προτού επέμβουν οι ψυχραιμότεροι του περιβάλλοντός του. Το ερώτημα που αναδεικνύεται από ρεπορτάζ του Foreign Policy είναι γιατί το υποτιθέμενο μένος του κατά του Ιράν δεν τον διευκόλυνε να κατανοήσει ότι ο εγκάρδιος φίλος του, ο Ερντογάν, ήταν ο άνθρωπος που βοήθησε τους Ιρανούς να αντεπεξέλθουν στις αμερικανικές κυρώσεις. Διότι ένα από τα δύο ισχύουν σε αυτήν την περίπτωση: ή ο Τραμπ κατάλαβε την κομπίνα και κάλυψε τον φίλο του, οπότε είναι υποκριτής, πολιτικός απατεώνας και επίορκος, ή δεν αντελήφθη το πλέγμα των κρυφών τουρκοϊρανικών σχέσεων, οπότε είναι βραδύνους και παντελώς ακατάλληλος για την υψηλότερη θέση στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα.

Πώς είχε μεθοδεύσει ο Ερντογάν τη στήριξή του στους Ιρανούς; Μέσω της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, μια υπόθεση οποία θα εκδικαστεί στις ΗΠΑ τον προσεχή Μάρτιο και η οποία αφορά κονδύλια ύψους 20 δισ. δολαρίων. Στη δίκη θα εξεταστεί το κατά πόσον η Ηalkbank βοήθησε τους Ιρανούς να παρακάμψουν τις κυρώσεις και να εισπράξουν τα έσοδα από την πώληση πετρελαιοειδών μέσω ψεύτικων αγορών τροφίμων και φαρμάκων, αλλά και μέσω αγορών σε χρυσό. Σε περίπτωση καταδίκης της Ηalkbank, οι επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία υπολογίζονται συντριπτικές και σε αστραπιαίο χρόνο. Αναλόγως καταστροφικά θα είναι τα άμεσα αποτελέσματα και στην καριέρα του τούρκου προέδρου, όπως εύκολα γίνεται κατανοητό.

Αξιοσημείωτο στην όλη υπόθεση, που έχει βάθος πολλών ετών, είναι ότι, όπως λέει το αμερικανικό Μέσο, ο Λευκός Οίκος του Τραμπ «κατέβαλε επανειλημμένως προσπάθειες» να φρενάρει τις δικαστικές εξελίξεις και να προστατεύσει τους Τούρκους. Οι ενέργειές του αποσκοπούσαν στο να μην καταδικαστεί, και σε οποιαδήποτε ποινή, η Ηalkbank για τη στήριξη που παρείχε στην Τεχεράνη. Ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ, ο Τζον Μπόλτον, είπε στο Foreign Policy ότι η στάση του Τραμπ εξηγείται από το δέος με το οποίο προσεγγίζει τους αυταρχικούς ηγέτες. Θεώρησε δηλαδή ότι και ο Ερντογάν έχει το δικαίωμα να κάνει πράγματα για τα οποία δεν γίνεται να λογοδοτεί σαν κοινός θνητός, καθ’ όσον είναι… υπεράνω του νόμου. Οι εισαγγελείς, πάντως, που έχουν επιληφθεί της «υπόθεσης Ηalkbank» στις ΗΠΑ κρίνουν ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο σχέδιο αποφυγής κυρώσεων που έχει εξυφανθεί στην Ιστορία!

Εμπνευστής της όλης μεθόδευσης είναι, βέβαια, ο Ερντογάν αυτοπροσώπως, από το 2012 κιόλας, όπως έχουν ήδη καταθέσει μάρτυρες εμπλεκόμενοι στην υπόθεση, σαν τον τουρκοϊρανό έμπορο χρυσού Ρεζά Ζαράμπ. Οι Αμερικανοί κατάλαβαν τι παιζόταν ήδη από το 2013 και προειδοποίησαν σχετικώς την τουρκική κρατική τράπεζα. Επειτα από ένα περιστασιακό κλείσιμο της Halkbank το 2013, η «επιχείρηση του Ερντογάν» επανεκκινήθηκε το 2014  κατόπιν εντολής του, μόλις άνοιξε εκ νέου η τράπεζα. Το κατηγορητήριο του αμερικανικού κράτους εμπλουτίστηκε με τις παραπάνω πληροφορίες έπειτα από τη σύλληψη του Ζαράμπ, το 2016, στο Μαϊάμι.

Σχεδόν αμέσως η τουρκική κυβέρνηση άρχισε να πιέζει αξιωματούχους των ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την υπόθεση, περιλαμβανομένων του αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν και του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Και οι δύο αρνήθηκαν. Αλλά με τον Τραμπ τα πράγματα πήγαν κατ’ ευχήν για τον Ερντογάν και τους Ιρανούς. Ανθρωποι του Τραμπ πήγαν στην Τουρκία, συναντήθηκαν με τον Ερντογάν και συζήτησαν την υπόθεση, με πρώτον τον Ρούντι Τζουλιάνι. Ακολούθησαν και άλλοι, όπως και οι παρεμβάσεις του ίδιου του Τραμπ στην αμερικανική Δικαιοσύνη με σκοπό να «κουκουλωθεί» το πολιτικοοικονομικό σκάνδαλο. Μάλιστα ένας πολιτικός που διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών υπό τον Τραμπ το 2017, ο Ρεξ Τίλερσον, είχε υποστεί και αυτός τις οχλήσεις του προέδρου, δεν ενέδωσε και τελικά εισέπραξε τον χαρακτηρισμό «βλάκας με περικεφαλαία» μέσω ενός προεδρικού tweet. Τώρα ο Τίλερσον είπε στο Foreign Policy ότι ο Τραμπ δεν καταλάβαινε τίποτα, αν και αυτός είχε προσπαθήσει να του εξηγήσει το όλο θέμα. (Σημείωση με σημασία: ο κατά τον Τραμπ «βλαξ» Τίλερσον, πριν κάνει το λάθος να μπλέξει με την πολιτική, διοικούσε επί χρόνια μια εταιρία-κολοσσό, την Exxon Mobil)

Οι άοκνες προσπάθειες του Τραμπ να βοηθήσει τον φίλο του τον Ερντογάν συνεχίστηκαν. Μάλιστα στη συνάντησή τους στο G-20 του Μπουένος Αϊρες, το 2018, ο Τραμπ υποσχέθηκε στον τούρκο πρόεδρο ότι «θα φροντίσει τα πράγματα». Από το «ψηστήρι» του Ερντογάν πείστηκε τότε αμέσως, όπως λέει ο Μπόλτον, ότι η Halkbank είναι αθώα. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο του δικαστηρίου, τη σκυτάλη ανέλαβε ο τούρκος υπουργός Οικονομικών και γαμπρός του Ερντογάν, ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο οποίος μέσα στο Οβάλ Γραφείο συνέχισε τις επαφές του πεθερού του.

Κατόπιν όλων αυτών, η λύση αναμένεται να δοθεί από το δικαστήριο, στο σκέλος που αφορά την Halkbank φυσικά. Σε πολιτικό επίπεδο, το σκάνδαλο θα είναι ασήκωτο για τις πλάτες του πανταχόθεν βαλλομένου αυτήν την εποχή τούρκου προέδρου.

Οσον αφορά τον Τραμπ, τα χατίρια που έκανε στον Ερντογάν για αυτήν την υπόθεση συνιστούν σύγκρουση με τα δεδηλωμένα συμφέροντα των ΗΠΑ, όπως και με την αμερικανική νομοθεσία. Τίποτε λιγότερο. Και από όποια πλευρά και αν εξετάσει κανείς το ζήτημα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Halkbank αντικατοπτρίζει την ευρύτερη σχέση του Τραμπ με την αγαπημένη του Τουρκία, όπου άλλωστε είχε επενδύσεις. Στην πραγματικότητα, ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος συμμορφωνόταν πάντα σε ό,τι του ζητούσε η Αγκυρα.

Για αυτό το κατατοπιστικό ρεπορτάζ του Foreign Policy ζητήθηκε κάποιο σχόλιο τόσο από τον Λευκό Οίκο όσο και από την τουρκική πρεσβεία στις ΗΠΑ. Κανείς από τους δύο δεν ανταποκρίθηκε στην πρό(σ)κληση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News