Ενας δημαγωγός θέτει υποψηφιότητα για τον Λευκό Οίκο και διεξάγει μια άκρως λαϊκιστική προεκλογική εκστρατεία, υποσχόμενος να αποκαταστήσει την ευημερία και το μεγαλείο της Αμερικής.

Διαβεβαιώνει τους πολίτες ότι θα τους απαλλάξει από το έγκλημα, από τη βία των υπεράριθμων μεταναστών, από τους πάσης φύσεως εκμεταλλευτές, από τον προοδευτικό Τύπο που είναι πλέον ανεξέλεγκτος. Εχοντας αυτοαναγορευθεί υπέρμαχος των «λησμονημένων» ανθρώπων και των «παραδοσιακών» αμερικανικών αξιών, αναδεικνύεται, τελικά, νικητής στην αναμέτρηση για την προεδρία των ΗΠΑ.

Με το που αναλαμβάνει τα καθήκοντά του, εξαλείφει την επιρροή του Κογκρέσου, θέτει εκτός νόμου τους αντιπάλους του χρησιμοποιώντας το υπουργείο Δικαιοσύνης, διορίζει εκατοντάδες αφοσιωμένους στον ίδιο δικαστές, αναθέτει τη διακυβέρνηση της χώρας σε ισχυρούς επιχειρηματίες, συγκροτεί μια ειδική ένοπλη πολιτοφυλακή με αποστολή να καταπνίγει τις όποιες διαμαρτυρίες και να ελέγχει το έργο των ομοσπονδιακών υπαλλήλων.

Η πλειονότητα των πολιτών τον επιδοκιμάζει και εκείνος, όντας πεπεισμένος ότι οι δραστικές πολιτικές του θα καταστήσουν ξανά μεγάλη την Αμερική, μετατρέπει την αμερικανική δημοκρατία σε φασιστική δικτατορία.

Τα παραπάνω γράφει σε ανάλυσή του ο Πάολο Βαλεντινό, παλαίμαχος ξένος ανταποκριτής της Corriere della Sera με θητεία στην Ουάσινγκτον και στη Μόσχα. Ωστόσο δεν αναφέρεται στον Ντόναλντ Τραμπ. Στο κείμενό του παρουσιάζει την πλοκή ενός μυθιστορήματος που εκδόθηκε το 1935 από τον Σίνκλερ Λιούις, έναν αμερικανό λογοτέχνη ο οποίος πέντε χρόνια νωρίτερα είχε τιμηθεί (ο πρώτος από τις ΗΠΑ και την Αμερική) με το Νομπέλ Λογοτεχνίας.

Το «It Can’t Happen Here» («Δεν γίνονται αυτά εδώ», εκδ. Καστανιώτη) αποτελεί μια λογοτεχνική προειδοποίηση σχετικά με την εύθραυστη φύση της δημοκρατίας, η οποία γράφτηκε στον απόηχο της ανόδου του φασισμού και του ναζισμού στην Ευρώπη.

Στο μυθιστόρημά του ο Λούις παρουσιάζει την άνοδο του «Μπερζίλιους “Μπαζ” Γουίντριπ» στη εξουσία: παρακάμπτοντας τον πρόεδρο Ρούζβελτ, χρίζεται υποψήφιος του Δημοκρατικού, μάλιστα, Κόμματος και, εν τέλει, νικά τον Ρεπουμπλικάνο αντίπαλό του, υποσχόμενος σε όλους τα πάντα αλλά και υποδαυλίζοντας το μίσος. Ο μοναδικός που του εναντιώνεται, έχοντας διαισθανθεί εγκαίρως τις πραγματικές βλέψεις του, είναι ένας μεσήλικας φιλελεύθερος δημοσιογράφος ονόματι «Ντορέμους Τζέσαπ».

Ομως ο πρόεδρος-δικτάτορας κλείνει την εφημερίδα που διευθύνει ο Τζέσαπ και τον στέλνει στη φυλακή. Αλλά εκείνος καταφέρνει να δραπετεύσει και να καταφύγει στον όμορο Καναδά, όπου αρχίζει να εκδίδει μυστικά μια αντικαθεστωτική εφημερίδα, μέσω της οποίας καταγγέλλει τη δικτατορία του προέδρου των ΗΠΑ. Ο οποίος, τελικά, θα ανατραπεί με πραξικόπημα από τους ίδιους τους υπουργούς του, ωστόσο η χώρα θα βυθιστεί σε έναν νέο εμφύλιο πόλεμο.

Ο Σίνκλερ Λιούις έγραψε το μυθιστόρημά του (όχι από τα καλύτερά του ομολογουμένως, σχολιάζει η Corriere) ως προειδοποίηση προς τους Αμερικανούς. Ως προειδοποίηση άρχισε και να επανεκδίδεται το 2016, στον απόηχο της πρώτης εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, και για τον ίδιο λόγο, αν και εν μέσω περισσότερων ανησυχιών αυτήν τη φορά, άρχισε να συζητιέται ξανά τις εβδομάδες μετά την επανεκλογή του στον Λευκό Οίκο και, ακόμη περισσότερο, αφού ανέλαβε τα καθήκοντά του και πέρασε από τα λόγια ή, μάλλον, από τις απειλές στις πράξεις.

Μεταξύ όλων όσοι επικαλέστηκαν τον Λούις και το «Δεν γίνονται αυτά εδώ» συγκαταλέγεται και ο διαβασμένος όσο και μετρημένος Ντέιβιντ Ρέμνικ, ο βραβευμένος με Πούλιτζερ διευθυντής του The New Yorker, ο οποίος, στις 9 Νοεμβρίου 2024, δηλαδή μόλις τέσσερις ημέρες μετά από την επικράτηση του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές, έγραψε ένα άρθρο με τον τίτλο «It Can Happen Here», προειδοποιώντας τους Αμερικανούς ότι όλα όσα έγραψε στο βιβλίο του πριν από ενενήντα χρόνια ο Λούις, θα μπορούσαν να συμβούν στην Αμερική κατά την επόμενη τετραετία: «Ολοι όσοι συνειδητοποιούν, δικαιολογημένα θορυβημένοι, ότι αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη στιγμή για την αμερικανική ζωή πρέπει να σκεφτούν καλά πού βρισκόμαστε (…) Μια αμερικανική υποχώρηση από τη φιλελεύθερη δημοκρατία –μια πολύτιμη αλλά εύθραυστη κληρονομιά– θα ήταν μια καταστροφή», έγραψε ο Ρέμνικ, προσθέτοντας ότι «η αδιαφορία είναι μια μορφή παράδοσης».

Οσον αφορά το παρόν και, κυρίως, το μέλλον, επικρατεί (ακόμα) η άποψη πως η πορεία των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ δεν θα καταστεί τόσο δυστοπική όσο στο βιβλίο του Λιούις. Οπως είπε (αν και ελαφρώς ανήσυχος) σε συνέντευξή του στην Corriere della Sera o Φαρίντ Ζακαρία, μια από τις πιο αναγνωρίσιμες φυσιογνωμίες της αμερικανικής και της διεθνούς δημοσιογραφίας, «η εν εξελίξει επίθεση στη συνταγματική δομή των Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα πετύχει, γιατί υπάρχουν τα δικαστήρια, το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών, οι κυβερνήσεις των πολιτειών, οι εφημερίδες, η κοινωνία των πολιτών».

Ομως το δυστοπικό, εάν όχι προφητικό, μυθιστόρημα του Σίνκλερ Λιούις αξίζει να διαβαστεί, ακόμη και εάν «Δεν γίνονται αυτά εδώ». Οπως σημείωσε ο μεγάλος ρώσος (και μετέπειτα πολιτογραφημένος αμερικανός) νομπελίστας ποιητής Γιόζεφ Μπρόντσκι, κυνηγώντας την πραγματικότητα, η λογοτεχνία συχνά καταλήγει να την ξεπερνά. Ενίοτε, όμως, την προβλέπει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News