Ο Ντόναλντ Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του προσπάθησε να βρει ένα ρήγμα στην πανοπλία της ΕΕ και απέτυχε. Τότε χρησιμοποίησε έναν εμπορικό πόλεμο τον οποίον δεν κέρδισε. Ομως τώρα βρήκε ένα πιο ευάλωτο σημείο: η τεράστια κρίση ασφαλείας που έχει δημιουργήσει με την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, αποκαλύπτει δυνητικά καταστροφικές ρωγμές στο μπλοκ των 27 εθνών.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει εκφράσει από καιρό απροκάλυπτα την περιφρόνησή του για την ΕΕ, την οποία περιέγραψε ως κάτι που «δημιουργήθηκε για να καταστρέψει τις ΗΠΑ». Για τον Τραμπ, η ΕΕ βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με άλλους υπερεθνικούς θεσμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι οποίοι πρέπει να τσακιστούν επειδή «πολεμούν» την Αμερική, γράφει το Politico. Μπορεί να τα καταφέρει αυτήν τη φορά;

Τις πρώτες ξέφρενες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η προσοχή του στράφηκε εμφανώς στις Βρυξέλλες. Ο επικεφαλής Εμπορίου της ΕΕ επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον, όπου ο Τραμπ αρκέστηκε να αναλύσει τα δασμολογικά του σχέδια. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, σνομπάρει ανοιχτά την επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και οι βουλευτές της ΕΕ έχουν ήδη λάβει το μήνυμα ότι η Αμερική θα αψηφήσει τους τεχνολογικούς κανόνες που προσπαθούν να θέσουν, ως ευρωπαϊκή «λογοκρισία».

Το μήνυμα κατά το Politico είναι σαφές: Ο Τραμπ θέλει να παραγκωνίσει την ΕΕ και θα εφαρμόσει την τακτική «διαίρει και βασίλευε» με τους εθνικούς ηγέτες της. Αυτό δεν ήταν δυνατό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης  θητείας του, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να αντεπιτεθεί. Τώρα, όμως, οι διαφωνίες αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.

Η επιθετικότητα της κυβέρνησης Τραμπ κατά της ΕΕ ευθυγραμμίζεται τώρα με τη μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς την Ενωση και πυροδοτεί κρίση στους θεσμούς των Βρυξελλών, επισημαίνει το Politico. Η ΕΕ προσπαθεί να αποδείξει τη συνοχή της καθώς εθνικοί ηγέτες, όπως ο γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, βγαίνουν στο προσκήνιο για να καθοδηγήσουν την απάντηση της Ευρώπης στον Τραμπ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, εκτίθεται ανοιχτά ως πολύ διχασμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στο μέγεθος της καταιγίδας που πυροδοτεί ο Τραμπ για την Ουκρανία.

Πράγματι, οι διπλωμάτες της ΕΕ υποβάθμιζαν ήδη από τις αρχές της εβδομάδας τις προσδοκίες για τυχόν σημαντικές εξελίξεις και αποφάσεις στην σημερινή (Πέμπτη 6 Μαρτίου) έκτακτη σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες , λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας για περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία. Αντιθέτως, ο Στάρμερ και ο Μακρόν αναγκάζονται να εργαστούν πάνω σε ad hoc διπλωματικές πρωτοβουλίες, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, και εμφανώς εξαιρώντας από αυτές τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.

Η κρίση «μεταφέρει το κέντρο βάρους της Ευρώπης στις εθνικές πρωτεύουσες», είπε στο Politico ο Μοτζάμπα Ράχμαν, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στη δεξαμενή σκέψης Eurasia Group. «Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός, αλλά παύει να είναι κρίσιμος».

«Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα» μέσα στην οποία οι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΕ, η επικεφαλής της εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, «πρέπει να προσαρμοστούν», πρόσθεσε.

Ενας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι το μπλοκ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τυφώνα Τραμπ. «Η ΕΕ κρέμεται από μια κλωστή αλλά, κάθε φορά, τέτοιες καταστάσεις μάς κάνουν πιο δυνατούς», είπε.

Ο Τραμπ κλονίζει τα θεμέλια της ΕΕ, όχι μόνο με την προσκόλλησή του στο Κρεμλίνο και την ανατροπή της ενιαίας δυτικής συμμαχίας, αλλά και παρεμβαίνοντας άμεσα στην εθνική πολιτική των χωρών-μελών και υποστηρίζοντας την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.

Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να την επιστρέψει στο στάτους μιας πολύ πιο χαλαρής συνομοσπονδίας χωρών, οι οποίες θα πρόσκεινται περισσότερο στις ΗΠΑ ή, ίσως, στη Ρωσία.

Η χολή του Τραμπ προς αυτό που αποκαλεί μια «πολύ άσχημη» ΕΕ, δεν είναι κάτι καινούργιο, σημειώνει το Politico. Τον εξοργίζει εδώ και καιρό ως ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, ο οποίος παράλληλα βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία. Είχε εξοργιστεί κάποτε με τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.

Για να επέλθει η ρήξη, έπρεπε να τα βάλει με κορυφαία στελέχη της ΕΕ. Και κατά τη διάρκεια των υπερατλαντικών τριγμών, εξακολουθούσε να συμπαθεί μερικά από αυτά. Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, θυμάται ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές.

«Υπήρχε πάντα ένα κομμάτι που ήταν σόου εκ μέρους του Τραμπ», είπε στο Politico ο Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, προτού γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό τη Φον ντερ Λάιεν. «Ομως, είναι γεγονός ότι του άρεσε ο Γιούνκερ. Του άρεσε, επίσης, ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ».

Οταν ο Γιούνκερ ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον, τον Ιούλιο του 2018, στο απόγειο των εμπορικών εντάσεων ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ, οι συνομιλίες μεταξύ του Τραμπ και του πολύγλωσσου προέδρου της ΕΕ ήταν «πολύχρωμες», με «πολλά αστεία, υπονοούμενα και μικρές φράσεις. Ηταν ένα πολύ συναλλακτικό πάρε-δώσε που λειτούργησε», εξήγησε ο Σχοινάς.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνεργαστεί με αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Βίκτορ Ορμπαν της Ουγγαρίας εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την ορκωμοσία του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί ευρωπαίοι πολιτικοί.

Ενώ η Φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Τζέι Ντι Βανς –ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την οργή της Ευρώπης– στο Μόναχο, ούτε εκείνη ούτε ο Κόστα έχουν πραγματοποιήσει προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ μετά την ορκωμοσία του.

Ομως, επισημαίνει το Politico, και όσοι έχουν καταφέρει να δουν κάποιους από τους αξιωματούχους του, δεν κατάφεραν πολλά.

Οταν ο επικεφαλής Εμπορίου της ΕΕ, Μάρος Σέφτσοβιτς, πήγε στην Ουάσινγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή των αμοιβαίων δασμών.

Πράγματι, αποδείχθηκε ότι ο Τραμπ σκόπευε να επιβάλει δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις προτάσεις που είχε ετοιμάσει ο Σέφτσοβιτς για να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς περισσότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της μείωσης των δασμών της ΕΕ στα αυτοκίνητα για να συμβαδίσουν με εκείνους των ΗΠΑ.

«Ο Σέφτσοβιτς ήρθε καλά προετοιμασμένος, με πολύ σαφείς προτάσεις», είπε στο Ρolitico ένας άλλος διπλωμάτης της ΕΕ. «Δεν νομίζω ότι οι ΗΠΑ ήταν σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτά που έβαλε στο τραπέζι».

Παρόμοια δυναμική σημειώθηκε όταν μια ομάδα μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με επικεφαλής τη γερμανίδα βουλευτή των Πρασίνων, Αννα Καβαζίνι, ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον τον περασμένο μήνα σε μια προσπάθεια να προωθήσει τον διάλογο με τους Ρεπουμπλικάνους νομοθέτες σχετικά με τους τεχνολογικούς νόμους της ΕΕ, οι οποίοι δέχθηκαν έντονη κριτική από τον Βανς.

Οι συναντήσεις ήταν εγκάρδιες, με τους Ευρωπαίους να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να εξηγήσουν τους νόμους και γιατί είναι επωφελείς για τις αμερικανικές εταιρείες. Η ομάδα είχε μια συνάντηση με τον Ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Τζιμ Τζόρνταν.

Αλλά μόλις έφυγαν οι ευρωπαίοι νομοθέτες, το Politico δημοσίευσε μια επιστολή από το γραφείο του Τζόρνταν, που απευθυνόταν στην Φον ντερ Λάιεν. Η επιστολή ζητούσε από τις εταιρείες τεχνολογίας να του στείλουν την αλληλογραφία τους με αξιωματούχους της ΕΕ, για το πώς συμμορφώνονται με τα «καθεστώτα λογοκρισίας».

Η επιστολή ήταν πολύ «επιθετική».

Το μοτίβο είναι προβλέψιμο: όπου η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει μια πιθανή αδυναμία, για παράδειγμα στην προθυμία της ΕΕ να επιβάλει πλήρως τους δικούς της νόμους ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ, θα προσπαθήσει να αποκαλύψει την «μπλόφα της Ευρώπης» αψηφώντας αυτούς τους νόμους.

«Αυτό που μπορούμε να δούμε με τον Βανς και μέρος των μεγάλων εταιρείων Τεχνολογίας είναι ότι υπάρχει μια ιδεολογική ατζέντα, η οποία περιλαμβάνει την επιθυμία να αποδυναμωθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση», είπε στο Politico ο βέλγος διπλωμάτης Στρούγε ντε Σβιελάντε.

Η εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι ο ευρωπαίος επίτροπος της Ουγγαρίας, Ολιβερ Βαρχέλι, η χώρα του οποίου είναι πολύ πιο στενός σύμμαχος με το στρατόπεδο Τραμπ-Πούτιν. Ο Βαρχέλι συνάντησε πολλά ανώτερα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ουάσινγκτον, στα τέλη Φεβρουαρίου.

Οσο για την κορυφαία διπλωμάτη της ΕΕ, Κάγια Κάλας, δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον αμερικανό ομόλογό της. Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας, η οποία ανέλαβε τη θέση της πέρυσι, επρόκειτο να συναντήσει τον Ρούμπιο στα τέλη του περασμένου μήνα.

Η Κάλας έφτασε κανονικά στην Ουάσιγκτον, όπου έμαθε ότι ο Ρούμπιο δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω «προβλημάτων προγραμματισμού». Μιλώντας στο CBS εκείνο το Σαββατοκύριακο, η Κάλας υποβάθμισε την αναβολή της συνάντησης, αλλά η ζημιά είχε γίνει.

«Αυτή είναι η βάναυση πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης», είπε ο Ράχμαν. «Φυσικά υπάρχει ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν πρόκειται να είναι ο ίδιος όπως πριν».

Ερωτηθείς για τον κίνδυνο να παραγκωνιστεί η Ευρώπη από τον Τραμπ, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε στο Politico ότι πραγματοποιούνται συναντήσεις μεταξύ ανώτατων αξιωματούχων της ΕΕ και των ομολόγων τους των ΗΠΑ: η Φον ντερ Λάιεν συνάντησε τον Βανς στο Μόναχο, ο επικεφαλής βοηθός της, Μπιορν Ζάιμπερτ, ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον και ο επικεφαλής Εμπορίου, Σέφτσοβιτς, συναντήθηκε με τον ομόλογό του στις ΗΠΑ.

«Είναι φυσιολογική πρακτική να υπάρχουν άμεσες επαφές μεταξύ των ΗΠΑ και των εθνικών κυβερνήσεων εκτός από τις επαφές με την ΕΕ», είπε ο εκπρόσωπος στο Politico.

Σε αυτή τη νέα εποχή των πολιτικών ισχύος, οι αξιωματούχοι της ΕΕ που έχουν τον έλεγχο των οικονομικών ζητημάτων και της σκληρής πολιτικής θα τα πάνε πολύ καλύτερα από άλλους, των οποίων ο ρόλος είναι λιγότερο ξεκάθαρος.

Η Φον ντερ Λάιεν, της οποίας η Επιτροπή διοικεί τον τεράστιο προϋπολογισμό της ΕΕ και ελέγχει το εμπόριο καθώς και την αντιμονοπωλιακή πολιτική, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, είτε του αρέσει είτε όχι. Οταν ξεκινήσει τον εμπορικό του πόλεμο, οι ισχυροί πολιτικοί στις Βρυξέλλες είναι εκείνοι που θα επιβάλουν δασμούς σε μπέρμπον, τζιν και μοτοσικλέτες από τις ΗΠΑ. Και είναι η Επιτροπή που μπορεί να χτυπήσει τους τεχνολογικούς γίγαντες των ΗΠΑ με πρόστιμα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι αξιωματούχοι της ΕΕ με λιγότερο απτή εξουσία, όπως ο Κόστα ή η Κάλας, θα πρέπει να αγωνιστούν για τη δική τους επιρροή.

Μια αχτίδα αισιοδοξίας για την ΕΕ είναι ότι τόσο ο Τραμπ όσο και η Ρωσία θεωρούν αρκετά σημαντικό το μπλοκ ώστε να προσπαθήσουν να το υποτιμήσουν. Αυτό από μόνο του υποδηλώνει ότι αξίζει να αγωνιστούμε για την ΕΕ.

«Συνεχίζουμε να ακούμε ότι η ΕΕ δεν έχει επιρροή, ότι μετράμε λιγότερο από το τίποτα», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ στο Ρolitico. «Αλλά αν ο Τραμπ και ο Πούτιν βρίσκουν κοινό έδαφος για να μας αντιμετωπίσουν ως εχθρό τους, πιθανότατα αυτό συμβαίνει επειδή τελικά μετράμε αρκετά».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News