Χάνοντας το ένα τρίτο των εδρών τους στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα, οι Πράσινοι δεν έχασαν απλώς τις εκλογές· κατατροπώθηκαν. Τι σημαίνει αυτό για την Ευρωπαϊκή Ενωση, αναρωτιέται η Ματίνα Στίβις Γκρίντνεφ στους New York Times, προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει τις κοσμογονικές αλλαγές που σηματοδότησαν οι ευρωεκλογές.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια ως η επικράτεια με το πιο φιλόδοξο σχέδιο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Το προσπαθεί, πράγματι, μέσω σημαντικών αλλαγών πολιτικής, όπως ο καθορισμός υψηλών στόχων για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, η προετοιμασία για την εγκατάλειψη των κινητήρων εσωτερικής καύσης, η πίεση για την αποκατάσταση της φύσης και ο περιορισμός των επιπτώσεων της γεωργίας στο περιβάλλον. Τα πράσινα κόμματα στις 27 χώρες-μέλη της ΕΕ ήταν αυτά που ως τώρα προωθούσαν με επιτυχία αυτήν την ατζέντα.

Ομως, τα τελευταία χρόνια, κάτι έχει ξεκάθαρα αλλάξει για μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος. Οι ευρωπαίοι ψηφοφόροι ανησυχούν για τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις του στην άμυνα και την οικονομία. Η κρίση του κόστους ζωής που τροφοδοτήθηκε από την πανδημία του κορονοϊού εξακολουθεί να μαστίζει τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ο περιορισμός της μετανάστευσης έχει αναδειχθεί ως μείζον θέμα. Σε αυτό το νέο σύνολο προτεραιοτήτων, η απήχηση των Πρασίνων φαίνεται να έχει ξεθωριάσει ή ακόμη και να φαίνονται πλέον εκτός επαφής με την πραγματικότητα.

«Η Ευρώπη έκανε πολλά για το κλίμα», είπε στους ΝΥΤ ο Μπας Αϊκχουτ, υψηλόβαθμο στέλεχος των Πρασίνων από την Ολλανδία, ο οποίος υπηρετεί ως αντιπρόεδρος των Ευρωπαίων Πρασίνων. «Αλλά, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον πληθωρισμό που προκάλεσε την κρίση του κόστους ζωής, νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι ανησυχούν τώρα και ρωτούν: “Μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά αυτές τις δράσεις;”».

Ο επικήδειος ενός κινήματος

Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για την εκλογική καταβύθιση των Πρασίνων.

Τα κεντρώα κόμματα διέκοψαν την υποστήριξη που παρείχαν –είτε για ουσιαστικούς είτε για επικοινωνιακούς λόγους– στους Πράσινους, ενσωματώνοντας μεγάλο μέρος της ατζέντας τους στις δικές τους πολιτικές. Ωστόσο και η ίδια η ταυτότητα των Πρασίνων απέτυχε να εξελιχθεί επαρκώς. Αυτό έκανε τους Πράσινους να φαίνονται πολύ αυστηρά εστιασμένοι σε ένα θέμα –το κλίμα– που έχει υποχωρήσει στις προτεραιότητες των ψηφοφόρων.

Υπάρχει επίσης μια ευρύτερη τάση που δεν ευνοεί τους Πράσινους της Ευρώπης: Η αντίδραση κατά των πολιτικών για την κλιματική αλλαγή, ως μέρος του ευρύτερου «πολιτιστικού πολέμου», έχει αποκτήσει δυναμική.

Σε πολλές χώρες, οι εθνικιστικές ατζέντες των ακροδεξιών κομμάτων έχουν ενισχυθεί από λαϊκιστικές εκκλήσεις προς τους οικονομικά ταλαιπωρημένους πολίτες. Η Δεξιά αύξησε τη δύναμή της στοχεύοντας συγκεκριμένα τους Πράσινους, χαρακτηρίζοντάς τους ως ακατάλληλους να προστατεύσουν τους φτωχότερους εργαζόμενους, μέσα σε κοινωνίες που αλλάζουν ταχέως.

Για πολλούς ψηφοφόρους, τα κόμματα των Πρασίνων απέτυχαν να δείξουν ότι οι προτάσεις τους δεν ήταν απλώς δαπανηρές, αντιαναπτυξιακές πολιτικές που θα έβλαπταν περισσότερο τους φτωχότερους. Ορισμένοι τους θεωρούν ελιτιστές αστούς που αδιαφορούν για το κόστος της μετάβασης σε έναν λιγότερο επιβλαβή για το κλίμα τρόπο ζωής.

Ο Αϊκχουτ είπε stoyw NYT: «Παρουσιάζουν αυτή τη μετάβαση ως μια πολύ ελιτίστικη μετάβαση, ότι είναι μόνο για τους “ανθρώπους της Tesla”. Και μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η Tesla δεν έχει πια καλή εικόνα».

Μέσα σε όλα αυτά, υπάρχουν και οι αγρότες της Ευρώπης, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα κατά των Πρασίνων πολιτικών τα τελευταία δύο χρόνια, απορρίπτοντας ιδιαίτερα αυτούς που επιδιώκουν να περιορίσουν τη χρήση χημικών στη γεωργία και να εισαγάγουν μέτρα προστασίας της φύσης που θα περιορίσουν τις γεωργικές εκτάσεις. Οι διαδηλώσεις των αγροτών τρόμαξαν μετριοπαθείς ψηφοφόρους και πολιτικούς εξίσου.

Στην Ευρώπη, τα κόμματα των Πρασίνων έπεσαν ακόμη περισσότερο σε χώρες όπου αποτελούν μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού, όπως η Γερμανία.

Το τεράστιο κίνημα νεολαίας που είχε ωθήσει τους Πράσινους να κερδίσουν μία στις πέντε ψήφους στη Γερμανία πριν από πέντε χρόνια, έχει πληγεί από το γεγονός ότι τελικά αυτοί έγιναν μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού. «Το κόμμα δεν μπορεί να ευχαριστήσει τους νεότερους προοδευτικούς ψηφοφόρους και, ταυτόχρονα, να κατευνάσει τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους που είναι πλουσιότεροι», είπε στους ΝΥΤ η Σούντα Ντάβιντ-Βιλπ, περιφερειακή διευθύντρια στο γερμανικό γραφείο του Ταμείου Μάρσαλ.

Επειδή η Γερμανία είναι το πολυπληθέστερο έθνος στην Ευρωπαϊκή Ενωση και έχει τις περισσότερες έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο των 720 εδρών, η κακή απόδοση των Πρασίνων στη χώρα επηρέασε πολύ τις ισορροπίες.

Υπάρχει μέλλον για τους Πράσινους;

Η εικόνα για τους Πράσινους δεν είναι, όμως, παντού τραγική. Τα κόμματα των Πρασίνων πήγαν πολύ καλά σε σκανδιναβικές χώρες όπως η Δανία, η Φινλανδία και η Σουηδία, κάτι που πιθανώς οφείλεται στο υψηλότερο οικονομικό επίπεδο των συγκεκριμένων χωρών και τις μακροχρόνιες συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή.

Επίσης οι Πράσινοι «εισέβαλαν» στην ανατολική και νότια Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ισπανίας, χώρες στις οποίες παραδοσιακά ήταν πολύ αδύναμοι.

Ισως η πιο περίπλοκη πολιτική εικόνα για τους Πράσινους, επισημαίνουν οι ΝΥΤ, εμφανίστηκε στην Ολλανδία, μια χώρα με ιδιαίτερα ισχυρό κίνημα για την κλιματική αλλαγή, ένα μοναδικά οργανωμένο και ισχυρό κίνημα αγροτών και ένα εξαιρετικά επιτυχημένο ακροδεξιό κίνημα που κέρδισε τις εθνικές εκλογές στα τέλη του περασμένου έτους.

Εκεί, οι Πράσινοι κατέβηκαν στις Ευρωεκλογές μαζί με τους Εργατικούς, ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, και κέρδισαν τις εκλογές, ρίχνοντας το ακροδεξιό κόμμα στη δεύτερη θέση.

Για τους Πράσινους, αυτό το είδος επιτυχημένης συνεργασίας θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για συνασπισμούς στις επερχόμενες τοπικές και εθνικές εκλογές σε άλλα μέρη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είπε ο Αϊκχουτ.

«Είναι απολύτως σημαντικό το κόμμα των Πρασίνων να έχει ευρύτερη ατζέντα, όχι μόνο για το κλίμα», δήλωσε, προσθέτοντας ότι η συνεργασία με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα θα μπορούσε να βοηθήσει στη δημιουργία μιας συναρπαστικής προοδευτικής εναλλακτικής απέναντι στους συντηρητικούς και την Ακροδεξιά.

Οι κακές επιδόσεις των Πρασίνων έχουν προκαλέσει απαισιόδοξες προβλέψεις ότι η Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η δέσμευσή της για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, πνέει τα λοίσθια, παρατηρούν οι ΝΥΤ.

Οι ειδικοί λένε ότι αυτές οι ανησυχίες δεν είναι ρεαλιστικές: πολλές από τις πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα είναι ήδη νόμοι.

Ωστόσο, η αναβλητικότητα και η αποδυνάμωση των πολιτικών αυτών λόγω της απώλειας της δυναμικής των Πρασίνων είναι πολύ πραγματικοί κίνδυνοι, προειδοποιεί η Σιμόνε Ταλιαπιέτρα, εμπειρογνώμονας της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την κλιματική πολιτική, με την Bruegel, μια μεγάλη δεξαμενή σκέψης με έδρα στις Βρυξέλλες.

Η αποχρηματοδότηση των πολιτικών της Πράσινης Συμφωνίας θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει τροχοπέδη στην αποτελεσματικότητά τους. Για να αποφευχθεί αυτό, πρόσθεσε η Ταλιαπέτρα στους ΝΥΤ, η Ευρωπαϊκή Eνωση θα πρέπει να πιέσει για έναν κοινό προϋπολογισμό, ώστε να συνεχίσει να επενδύει στην πράσινη μετάβαση και να προστατεύσει τους φτωχότερους κατοίκους από τυχόν οικονομικές επιπτώσεις.

«Ο ριζικός μετασχηματισμός της Πράσινης Συμφωνίας εγείρει δύσκολα ερωτήματα σχετικά με το ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό», διαπιστώνει η Ταλιαπιέτρα. «Αν αυτό το κόστος καταλήξει να επιβαρύνει δυσανάλογα τους απλούς εργαζομένους, πόσο μάλλον τις φτωχότερες και πιο ευάλωτες κοινότητες, ο μετασχηματισμός θα διευρύνει την ανισότητα και θα γίνει κοινωνικά και πολιτικά μη βιώσιμος», καταλήγει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News