Η απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία σχετίζεται άμεσα με το όραμά του όσον αφορά τη θέση και τον ρόλο της Ρωσίας στη διεθνή σκηνή. Η διατάραξη της παγκοσμιοποίησης και ο επανακαθορισμός βασικών ζωνών επιρροής -ρωσικής, κινεζικής και αμερικανικής- θα εγγυόνταν ότι οι σχετικά περιορισμένες διαστάσεις της ρωσικής οικονομίας θα συνέχιζαν να έχουν κάποιο βάρος σε διεθνές επίπεδο.

Οπότε, «οι οικονομικές συνέπειες της σύρραξης, οι επιπτώσεις των κυρώσεων και ο επανασχεδιασμός των οικονομικών συμμαχιών είναι αναπόσπαστο μέρος των σχεδίων της εισβολής, αλλά τα πράγματα δεν πηγαίνουν προς την κατεύθυνση που ήθελε ο Πούτιν», εξηγεί σε κείμενό του στη La Repubblica ο διακεκριμένος ιταλός οικονομολόγος Κάρλο Μπαστάσιν, συνεργάτης του Brookings Institute και της Σχολής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου LUISS της Ρώμης.

Η παραδοχή των δυσκολιών από την πλευρά της Ελβίρα Ναμπιουλίνα, επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας, είναι σημαντική, σύμφωνα με τον ιταλό ειδικό, για δύο λόγους. Καταρχάς επιβεβαιώνει πως η παρατεταμένη συνέχιση του πολέμου θα πλήξει σοβαρά την οικονομία της Ρωσίας. Συγχρόνως, όμως, αποκαλύπτει πως «για τις ρωσικές επιχειρήσεις δεν υπάρχει μια εναλλακτική πρόταση στο τρέχον μοντέλο εμπορικών σχέσεων με τη Δύση. Σύμφωνα με την Ναμπιουλίνα δεν υπάρχει ρωσικό προϊόν που να μην εξαρτάται από δομικά στοιχεία που προέρχονται από το εξωτερικό», αναφέρει ο Μπαστάσιν.

Αλλά στο ίδιο συμπέρασμα, όσον αφορά τη δυσκολία περιορισμού της παγκόσμιας ολοκλήρωσης και επανασχεδιασμού των εφοδιαστικών αλυσίδων, καταλήγει αυτές τις ημέρες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. «Ο κόσμος των τελευταίων 30 ετών έχει καταστεί μια αλληλεξαρτώμενη πραγματικότητα, στην οποία δεν είναι εύκολο να κλείσουν τα κανάλια επικοινωνίας. Δεν είναι για την Κίνα και ούτε για μια οικονομία που είναι δέκα φορές μικρότερη όπως της Ρωσίας», συνοψίζει ο ιταλός οικονομολόγος.

Από καθαρά οικονομική σκοπιά, η παγκοσμιοποίηση αύξησε την απόδοση του επενδυμένου κεφαλαίου ανά τον κόσμο μέσω μιας καλύτερης κατανομής των πόρων, του περιορισμού του κόστους παραγωγής, της πρoώθησης της εξειδίκευσης και της αύξησης του μεγέθους των εταιρειών. Ωστόσο στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης πέρα από νικητές υπάρχουν και ηττημένοι. Μετά από 30 χρόνια, οι αποδόσεις του παγκόσμιου κεφαλαίου τείνουν να μειώνονται και η αναλογία μεταξύ αυτών που ωφελούνται και εκείνων που ζημιώνονται από το διεθνές εμπόριο επιδεινώνεται, εντείνοντας τη δυσαρέσκεια και ευνοώντας τον εθνικισμό.

Ειδικά όσον αφορά τη Ρωσία από το 1999 έως το 2008 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 80% περίπου, αλλά μόλις κατά 3% τα τελευταία επτά χρόνια, καθώς η ρωσική κυβέρνηση δεν αξιοποίησε την πρώτη φάση της παγκόσμιας ολοκλήρωσης για να δημιουργήσει ένα αναπτυξιακό μοντέλο που δεν θα περιοριζόταν στο εμπόριο πρώτων υλών.

Στην ανάλυσή του ο Μπαστάσιν αναφέρει πως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 1998, η Μόσχα επιδίωξε να προσδώσει στην παγκοσμιοποίηση έναν ιδιαίτερο «πολιτικό χαρακτήρα». «Εκείνα τα χρόνια, πολλές αναδυόμενες οικονομίες αντέδρασαν στις οικονομικές δυσκολίες με μια τεράστια συσσώρευση συναλλαγματικών αποθεμάτων. Η κατάρρευση των συστημάτων σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας ώθησε τις κυβερνήσεις να επιδείξουν τόσο νομισματική όσο και δημοσιονομική πειθαρχία για να διασφαλίσουν ότι οι νομισματικές διακυμάνσεις δεν θα ήταν αποσταθεροποιητικές», εξηγεί.

Εκτοτε, καμία αναπτυσσόμενη χώρα ενταγμένη στην παγκόσμια οικονομία δεν χρειάστηκε βοήθεια από το Νομισματικό Ταμείο. «Οσο παράδοξο κι αν είναι, η παγκοσμιοποίηση έχει ωθήσει μέχρι στιγμής τις χώρες να είναι αυτάρκεις», προσθέτει. Ομως αυτό που συμβαίνει τώρα στη Μόσχα δείχνει ότι η οικονομική αυτάρκεια δεν είναι αρκετή και ότι η πραγματική αυτάρκεια ενδέχεται να μην υφίσταται, πλέον, ή να πλήττεται ανεπανόρθωτα όταν οι σχέσεις καθίστανται εχθρικές. «Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πούτιν, που ερμηνεύει τα πάντα με όρους σχέσεων εξουσίας, έχει υποτιμήσει την ευρωπαϊκή συνεργασία», γράφει ο Μπαστάσιν.

Οταν τερματιστεί ο πόλεμος και έρθει η ώρα του απολογισμού, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο αντίκτυπος στην παγκόσμια ολοκλήρωση. Η δυσαρέσκεια για την παγκοσμιοποίηση προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες και στη Δύση ενώ συνέβαλε στην ανάπτυξη πολιτικών θέσεων «επικίνδυνα παρόμοιων» με τις πολιτικές απόψεις του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Αντιθέτως η εξέγερση της Μαϊντάν το 2013 στο Κίεβο προκλήθηκε από την επιθυμία των νεαρών Ουκρανών να επωφεληθούν από την ευρωπαϊκή ελευθερία μετακίνησης και εμπορικών συναλλαγών. «Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος εξανθρωπισμού της σύγκρουσης μεταξύ αυτών των δύο βαθιών ρευμάτων της Ιστορίας, πριν οδηγήσουν σε νέες συρράξεις», καταλήγει ο ιταλός ειδικός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News