Σκίζοντας μια σελίδα από το εγχειρίδιο του ΝΑΤΟ για την οικοδόμηση συμμαχιών, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν αφιερώνει αυτές τις ημέρες «πολύ χρόνο και ενέργεια για την ενίσχυση ενός νέου άξονα αυταρχικών ηγετών που φέρνει τη Μόσχα σε ολοένα και στενότερη συνεργασία με την Κίνα, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν» σημειώνει o Τζος Ρόγκεν στην Washington Post σε ένα αναλυτικό κείμενο με πολλές πηγές και πληροφορίες για το νέο τοπίο που διαμορφώνεται.

Παρότι η WP δεν αναφέρει τον Ερντογάν, πληθαίνουν τα δημοσιεύματα το τελευταίο διάστημα, σε μέσα όπως οι New York Times αλλά και οι Financial Times, που αναφέρουν ότι οι δυτικές πρωτεύουσες ανησυχούν πως ο Ερντογάν ενδυναμώνει τους δεσμούς του με τη Μόσχα, την ώρα που οι εταίροι του στο ΝΑΤΟ κάνουν το ακριβώς αντίθετο και καθώς το Κρεμλίνο αναζητά τρόπους για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις.

Και την Τετάρτη το Politico, στάθηκε ιδιαίτερα στη δήλωση του τούρκου προέδρου ότι «η Δύση είναι προκλητική απέναντι στη Ρωσία». O Ερντογάν κάλεσε μάλιστα τις άλλες χώρες «να μην υποτιμούν τη Ρωσία». Με αφορμή αυτές τις «προειδοποιήσεις», το Politico σχολίασε ότι παρότι η Τουρκία «προσπάθησε να παρουσιάσει τον εαυτό της ως ουδέτερο στη σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας», ενίσχυσε την ίδια στιγμή το εμπόριο με την Ρωσία, οι τράπεζές της δέχτηκαν το σύστημα πληρωμών του Κρεμλίνου, ενώ φαίνεται ότι διπλασίασε φέτος τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στηρίζοντας με αυτό τον τρόπο οικονομικά τον Πούτιν. 

Βεβαίως, ο ρώσος Πρόεδρος δεν αρκείται στη στήριξη από τον Ερντογάν και γι’ αυτό, σύμφωνα με την Washington Post, επιχειρεί να χτίσει έναν άξονα με τους πιο σκληροπυρηνικούς αλλά και αυταρχικούς αντιπάλους της Δύσης, όπως ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ (τον οποίο ο Πούτιν επισκέφθηκε τον Ιούλιο) καθώς και ο δικτάτορας της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ουν. Στον τελευταίο, που είναι και ο πλέον διαβόητος, ο Πούτιν έστειλε επιστολή τον Αύγουστο με την οποία του ζητούσε «επεκτείνουν τις ευρείες και εποικοδομητικές διμερείς σχέσεις με κοινές προσπάθειες». 

Θυμίζει τον «άξονα του κακού» του 2022

Μοιραία  ο «άξονας των αυταρχικών ηγετών» που οικοδομεί ο Πούτιν σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα παραπέμπει στη φράση «ο άξονας του κακού» (axis of evil) που έχει χρησιμοποιήσει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ο νεότερος τον Ιανουάριο του 2002, λίγους μήνες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, αναφερόμενος  στο Ιράκ, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν.

Ασφαλώς οι εποχές έχουν αλλάξει. Ωστόσο ο σημερινός «άξονας» του Πούτιν αφορά σύμφωνα την WP ένα «ισχυρό αντιδυτικό μπλοκ δικτατόρων». Σύμφωνα με αυτή την οπτική, το Πεκίνο, η Τεχεράνη και η Πιονγιάνγκ μοιράζονται αντιδυτικούς στόχους και αξίες και -ιδιαίτερα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την αντίδραση της Δύσης- ψάχνουν και βρίσκουν νέους τρόπους να συνεργαστούν τόσο σε τακτικό όσο και σε στρατηγικό επίπεδο.

«Το στρατηγικό περιβάλλον τους φέρνει κοντά»

Οπως ανέφερε στην WP ανώτερο στέλεχος της αμερικανικής κυβέρνησης, «το στρατηγικό περιβάλλον φέρνει κοντά αυτές τις χώρες για να συνεργαστούν με πιο ενεργούς και σύνθετους τρόπους -και η στρατηγική των ΗΠΑ δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί». Παρά την προπαγάνδα και τους λεονταρισμούς από την πλευρά των αυταρχικών ηγετών, οι οποίοι συνήθως δεν αντανακλούν την πραγματική τους ισχύ, το συμπέρασμα είναι ότι η Δύση δεν μπορεί να αγνοήσει τα αυξανόμενα σημάδια ότι οργανώνονται καλύτερα με τρόπους που απειλούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Κίνα – Ρωσία: χτίζουμε ανώτερη συμμαχία από αυτές του Ψυχρού Πολέμου

Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ρωσίας-Κίνας, Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ ενισχύουν τη στρατιωτική, ενεργειακή και οικονομική τους συνεργασία. Στο τέλος Αυγούστου, η Κίνα έστειλε 2.000 στρατιώτες για να συμμετάσχουν στη ρωσική άσκηση Vostok 2022 που πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια στην ανατολική Ρωσία. Ενώ Πούτιν και Σι αναμένεται να συναντηθούν την επόμενη εβδομάδα στο Ουζμπεκιστάν για να προωθήσουν την κοινή τους δέσμευση για την οικοδόμηση μιας συνεργασίας «ανώτερης από τις πολιτικές και στρατιωτικές συμμαχίες της εποχής του Ψυχρού Πολέμου» (!). Ηδη οι δύο χώρες υπέγραψαν σειρά συμφωνιών για το φυσικό αέριο, με τα δικά τους νομίσματα, παρακάμπτοντας έτσι το δολάριο ΗΠΑ και τις κυρώσεις. 

Πούτιν – Χαμενεΐ: για τον πόλεμο στην Ουκρανία φταίει το ΝΑΤΟ 

Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Ρωσίας – Ιράν, αυτό που κάποτε ήταν μια τακτική στρατιωτική συμμαχία μεταξύ των δύο χωρών στη Συρία επεκτείνεται, καθώς το Ιράν προμηθεύει τη Ρωσία με οπλισμένα drones για τα χρησιμοποιήσει στην Ουκρανία και τη βοηθά να αποφύγει τις δυτικές ενεργειακές και οικονομικές κυρώσεις. Κατά την επίσκεψη του Πούτιν τον Ιούλιο στην Τεχεράνη υπογράφηκαν συμφωνίες ενεργειακής και εμπορικής συνεργασίας, ενώ ο Χαμενεΐ ύψωσε τους τόνους στο πλευρό του ρώσου προέδρου κατηγορώντας τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για τον πόλεμο στην Ουκρανία. (Μια ρητορική που την είδαμε να αναπτύσσεται και στη χώρα μας από μέρος του πολιτικού αλλά και καλλιτεχνικού φάσματος.)

Τα ντιλ Πούτιν – Ερντογάν και οι σχέσεις με το Ιράν

Με αφορμή τη συνάντηση Πούτιν – Ερντογάν στο Σότσι, στις 5 Αυγούστου, οι FT έγραψαν για «το ριψοκίνδυνο διπλό παιχνίδι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν» σημειώνοντας ότι «η πιο στενή συνεργασία του τούρκου προέδρου με τη Μόσχα θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα από τις ΗΠΑ». Ως γνωστόν, ο Ερντογάν έχει απομακρυνθεί τα τελευταία χρόνια από τις ΗΠΑ και έχει πλησιάσει τον Πούτιν, με αποκορύφωμα την αγορά των S-400 από τη Ρωσία, που εξόργισε την Ουάσινγκτον. «Ο τούρκος ηγέτης παίζει ένα σύνθετο αλλά ριψοκίνδυνο παιχνίδι» ανέφεραν οι FT θυμίζοντας ότι, πέρα από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, η Τουρκία έχει κρατήσει τους ουρανούς της ανοικτούς για τα εμπορικά αεροπλάνα της Ρωσίας, και ότι οι δύο ηγέτες έκλεισαν ενεργειακές συμφωνίες και συμφώνησαν για μεγαλύτερη συνεργασία σε τομείς όπως οι μεταφορές, μέσω των οποίων γίνεται και η παράκαμψη των κυρώσεων της Δύσης. Πέντε τουρκικές τράπεζες υιοθέτησαν το ρωσικό σύστημα πληρωμών Mir ενώ η πληρωμή για μέρος των παραδόσεων φυσικού αερίου από την Ρωσία στην Τουρκία γίνεται σε ρούβλια. Νωρίτερα, στα μέσα του καλοκαιρού, το ταξίδι του Ερντογάν στην Τεχεράνη είχε σημειωθεί από τον δυτικό Τύπο ως ένα ακόμη δείγμα της επαμφοτερίζουσας στάσης του Ερντογάν σε ζητήματα διεθνούς διπλωματίας έναντι των εταίρων του στο ΝΑΤΟ.

Σιτάρι και ενέργεια στον Κιμ, εργάτες, βλήματα και ΟΗΕ για αντάλλαγμα  

Αλλά και οι σχέσεις της Ρωσίας με το «σκοτεινό» κράτος της Βόρειας Κορέας βρίσκονται στο καλύτερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες. Πέραν της επιστολής Πούτιν στον Κιμ, η Ρωσία, σύμφωνα με την Washington Post, προμηθεύει σιτάρι και ενέργεια στη Βόρεια Κορέα με αντάλλαγμα τη διπλωματική της υποστήριξη στα Ηνωμένα Εθνη. Η Πιονγιάνγκ, από την πλευρά της, έχει αναγνωρίσει τα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη στην ανατολική Ουκρανία ως ανεξάρτητα κράτη, ενώ υπάρχουν αναφορές από στελέχη των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ ότι χιλιάδες Βορειοκορεάτες εργάτες θα μπορούσαν να μεταφερθούν στην ανατολική Ουκρανία για να υποστηρίξουν τις κυβερνήσεις-μαριονέτες που έχει τοποθετήσει εκεί ο Πούτιν. Μάλιστα, όπως τονίζει η WP, ανάμεσα στα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, υπάρχει η εκτίμηση ότι η Ρωσία θα μπορούσε ακόμη και να αγοράσει εκατομμύρια βλήματα πυροβολικού από τη Βόρεια Κορέα, σπάζοντας τις κυρώσεις του ΟΗΕ κατά του καθεστώτος του Κιμ.

Τι σκέπτονται στην Ουάσινγκτον για τις εξελίξεις

Προς το παρόν, η ερμηνεία της κυβέρνησης Μπάιντεν απέναντι σε αυτές τις κινήσεις του Πούτιν, είναι ότι ο ρώσος πρόεδρος είναι στριμωγμένος (εδώ) και γι’ αυτό τείνει την χείρα σε άλλους απομονωμένους δικτάτορες. Οι εξελίξεις δείχνουν, κατά τους επιτελείς του Λευκού Οίκου, ότι η πολιτική των ΗΠΑ, η οποία αυξάνει διαρκώς την πίεση στη Ρωσία, αποδίδει. «Από τη δική μας οπτική γωνία, είναι περισσότερο σημάδι αδυναμίας παρά δύναμης» ανέφερε για το θέμα αυτό ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ. Και από την άλλη πλευρά υπάρχουν κι εκείνοι που πιστεύουν ότι η προσπάθεια του Πούτιν να δημιουργήσει ένα μπλοκ αυταρχικών ηγετών μπορεί να αποτύχει, διότι «οι δικτάτορες ενίοτε δυσκολεύονται να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον» και επίσης υπάρχουν όρια για το τι μπορεί πραγματικά να του προσφέρουν η Βόρεια Κορέα ή το Ιράν.  

Παράλληλα όμως, υπάρχουν πολλοί αναλυτές σε ΗΠΑ και Ευρώπη που κρούουν των κώδωνα του κινδύνου, υποστηρίζοντας ότι η Δύση δεν πρέπει να μείνει με σταυρωμένα χέρια και ότι χρειάζεται να καταλήξει γρήγορα και από κοινού σε μια συνεκτική απάντηση για τον άξονα των αυταρχικών ηγετών. «Και αν αυτός συνεχίσει να μεγαλώνει, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους πρέπει να είναι έτοιμοι», τονίζει επ’ αυτού η Washington Post…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News