Μια «ειδική αποστολή» προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο που απασχολεί ολόκληρη την ευρωζώνη και τη χώρα μας, το οποίο δεν είναι άλλο από τον πληθωρισμό που επιμένει, αναλαμβάνει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης.

Ο νέος υπουργός κολυμπά ήδη στα βαθιά της οικονομίας: όπως ενημερώθηκε πριν λίγες ημέρες από τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, η κύρια αιτία ανόδου των τιμών σε ολόκληρη την ευρωζώνη κατά το 2022 αποδείχθηκε η αύξηση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς της οικονομίας και δευτερευόντως οι τιμές της ενέργειας που υποχώρησαν ή το μισθολογικό κόστος.

Το φαινόμενο που έχει χαρακτηριστεί ως «πληθωρισμός της απληστίας» καθώς οι επιχειρήσεις μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση βρήκαν την ευκαιρία να αυξήσουν τα κέρδη τους, είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί καθώς θεωρητικά στην ευρωζώνη λειτουργεί ο ανταγωνισμός, υπάρχουν κανόνες, αλλά στο τέλος της ημέρας ο καθένας είναι ελεύθερος να διαμορφώσει τις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρει.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας καλείται πλέον να ακολουθήσει την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που είναι οι επιχειρήσεις να απορροφήσουν τις αυξήσεις μισθών που οι κυβερνήσεις δίνουν μέσω της αύξησης των κατώτατων ορίων, χωρίς να αυξήσουν και άλλο τις τιμές και, το κυριότερο, να παγώσουν τα περιθώρια κέρδους τους πρός όφελος της οικονομίας και της ανάπτυξης.

Η «ειδική αποστολή» έγκειται στο γεγονός ότι όλα αυτά πρέπει να επιτευχθούν χωρίς διοικητικά μέτρα, αλλά σε επίπεδο «συμφωνιών κυρίων» καθώς πρώτος στόχος της κυβέρνησης είναι, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, να διατηρηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης κοντά στο 3% ετησίως. Και αυτό θα είναι δύσκολο αν περιοριστεί δραματικά η κατανάλωση καθώς συρρικνώνεται το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών.

Ο πονοκέφαλος της Λαγκάρντ

Το φαινόμενο έχει απασχολήσει την ΕΚΤ η οποία σε μελέτη της διαπίστωσε νωρίς, από το πρώτο τρίμηνο του 2022, ότι οι εταιρείες του αγροτικού τομέα, της βιομηχανίας, της ενέργειας, των κατασκευών, των τροφίμων και των ποτών αύξησαν τα κέρδη τους από 15% έως και 50% σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2021 όταν οι μισθοί (το μισθολογικό κόστος) στους ίδιους κλάδους δεν αυξήθηκε πάνω από 5%.

Η ίδια τάση συνεχίστηκε ολόκληρο το 2022 μέσω της διαρκούς αύξησης τιμών και κερδών, όπως φαίνεται και στο γράφημα της ΕΚΤ.

Στα μέσα Ιουνίου η πρόεδρος της ΕΚΤ μίλησε για πρώτη φορά ανοικτά για «πληθωρισμό της απληστίας», προσπαθώντας να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους, παρά τις διαρκείς αυξήσεις επιτοκίων, ο δείκτης τιμών καταναλωτή δεν λέει να πέσει κάτω από 2%.

Την απάντηση βέβαια την είχε επιβεβαιώσει και από την τελευταία μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το οποίο, ερευνώντας το φαινόμενο του «επίμονου πληθωρισμού» στην αναπτυγμένη ευρωπαϊκή οικονομία, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης που εκδηλώθηκε έντονα από τις αρχές του 2022 φτάνοντας ακόμη και σε διψήφια ποσοστά οφείλεται κατά 45% στα υψηλότερα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στις τιμές εισαγωγών και κατά μόλις 15% στην αύξηση των μισθών.

Κατόπιν τούτου ακόμη και τα γεράκια της ΕΚΤ, που επιμένουν στις μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων που πλήττουν κατά κύριο λόγο την οικονομική ανάπτυξη, περιορίζοντας την κατανάλωση και τις επενδύσεις, βρέθηκαν κατά κάποιο τρόπο σε αδιέξοδο.

«Μειώστε τα περιθώρια κέρδους»

Ετσι αναγκάστηκε η Κριστίν Λαγκάρντ να υπογραμμίσει ότι τα εταιρικά κέρδη πυροδότησαν τις τιμές τον περασμένο χρόνο και χωρίς αλλαγή εταιρικής συμπεριφοράς τα επιτόκια θα χρειαστεί να παραμείνουν υψηλά για μεγάλο διάστημα.

Στην ουσία η Λαγκάρντ παραδέχθηκε την απροθυμία των εταιρειών για αυτορρύθμιση, στάση που ακυρώνει τους στόχους της κεντρικής τράπεζας, καθώς οι εταιρείες δεν απορροφούν το μισθολογικό κόστος, που ευλόγως αυξάνεται λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, αντιθέτως μετακιλύουν το κόστος στους καταναλωτές, που ήδη υφίστανται τις συνέπειες του ακριβού χρήματος. Με απλά λόγια, ο πληθωρισμός τροφοδοτείται από την απληστία των επιχειρήσεων, οι οποίες αρνούνται να δεχθούν έστω και μικρή μείωση των κερδών τους.

Αντίστοιχες απόψεις εξέφρασε και η πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, η οποία παραδέχτηκε ως υπάρχει κίνδυνος «περιχαράκωσης του πληθωρισμού».

Η Τζίτα Γκονιπάθ, που μέχρι αποχώρησε πέρυσι από το ΔΝΤ, ανέφερε σε ομιλία της ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι άλλες κεντρικές τράπεζες «θα πρέπει να ετοιμαστούν να αντιδράσουν ισχυρά» στις ενδείξεις για επιμονή του πληθωρισμού. Μελέτη του Ταμείου έδειξε ότι η αύξηση των εταιρικών κερδών προκάλεσε το ήμισυ της αύξησης του πληθωρισμού στην Ευρώπη τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς οι εταιρείες ανέβασαν τις τιμές πάνω από το κόστος της εισαγόμενης ενέργειας στο ίδιο διάστημα.

Greedflation: Τα νέα διλήμματα

Στην Ελλάδα, παρά τη γενικά θετική εικόνα της οικονομίας και την υποχώρηση του γενικού δείκτη καταναλωτή κάτω από το 3% το Μάιο, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να απασχολεί την κυβέρηση καθώς καίει τα νοικοκυριά μέσω των συνεχών ανατιμήσεων στα τρόφιμα και τις υψηλές τιμές της βενζίνης και των καυσίμων.

Το φαινόμενο αυτού του «πληθωρισμού απληστίας» επισημαίνει στην τελευταία έκθεση του και το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής. Οπως τονίζει ο επικεφαλής του Γραφείου Φραγκίσκος Κουτεντάκης «το φαινόμενο πέραν των αναδιαμενητικών επιπτώσεων που έχει στην κατανομή του πλούτου καθώς βελτιώνει τη θέση κάποιων επιδεινώνοντας τη θέση κάποιων άλλων, θέτει νέα διλήμματα στην αντιμετώπισή του. Συγκεκριμένα, η αποτελεσματικότητα της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής εξαρτάται περισσότερο από τη συγκράτηση των επιχειρηματικών κερδών και λιγότερο από τον έλεγχο των μισθολογικών αυξήσεων. Με άλλα λόγια, χωρίς μείωση των περιθωρίων κέρδους, η επιστροφή του πληθωρισμού στο επίπεδο του 2% θα απαιτήσει περισσότερο χρόνο και υψηλότερα επιτόκια, με τις ανάλογες αρνητικές συνέπειες στην ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα».

Ποιοι κλάδοι αύξησαν τα κέρδη τους

Στις μελέτες που έχουν γίνει προκύπτει ότι και στην Ελλάδα κατά το 2022 αυξήθηκαν θεαματικά τόσο ο τζίρος, όσο και τα κέρδη των περισσότερων επιχειρηματικών κλάδων.

Ο συνολικός τζίρος που ανακοίνωσαν οι εισηγμένες στο ΧΑ εταιρείες (για τις οποίες υπάρχουν αναλυτικά δημοσιευμένα στοιχεία) ανήλθε στα 101 δισ. ευρώ, και εμφανίζεται αυξημένος κατά 51% σε σχέση με το 2021.

Τα EBITDA – τα κέρδη μετά φόρων και αποσβέσεων – ανήλθαν στα 13 δισ. ευρώ από 9,4 δισ. το 2021. Αυξήθηκαν δηλαδή κατά 39%.

Τα καθαρά κέρδη (μαζί με αυτά των τραπεζών) άγγιξαν τα 10,02 δισ. ευρώ από 5 δισ. ευρώ το 2021, που σημαίνει αύξηση 100%. Αν εξαιρέσει κανείς τις τράπεζες, που τα κέρδη τους ανήλθαν στα 3,7 δισ. ευρώ, την υψηλότερη κερδοφορία παρουσιάζουν ο κλάδος της ενέργειας, η βαριά βιομηχανία και η βιομηχανία τροφίμων.

Εκτός Χρηματιστηρίου, υψηλή κερδοφορία παρουσιάζουν οι κλάδοι του εμπορίου (σούπερ μάρκετ), τουριστικές επιχειρήσεις, η φαρμακοβιομηχανία, ο κλάδος ιδιωτικής υγείας και όλες οι κατηγορίες μεταφορών και logistics.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News