Η προσωπικότητα με το μεγαλύτερο κύρος σε ό,τι αφορά τα οικονομικά της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, είναι προφανές ότι βλέπει το «παγόβουνο» να έρχεται. «Ποτέ στο παρελθόν η κλίμακα των χωρών μας δεν φάνηκε τόσο μικρή και ανεπαρκής σε σχέση με το μέγεθος των προκλήσεων» έγραψε ο Ντράγκι στην έκθεσή του προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντε Λάιεν, που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα και έγινε ήδη αφορμή για πολλά σχόλια και εκτιμήσεις.

«Θα γίνουμε μια κοινωνία που ουσιαστικά συρρικνώνεται» τόνισε ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι η ΕΕ χρειάζεται πολύ μεγαλύτερο συντονισμό στη βιομηχανική πολιτική, ταχύτερες αποφάσεις και μαζικές επενδύσεις, αν θέλει να συμβαδίσει με ανταγωνιστές της όπως η Κίνα. Και μίλησε με αριθμούς: η ΕΕ, είπε, χρειάζεται επιπλέον επενδύσεις ύψους 750-800 δισ. ευρώ ετησίως – ποσό που αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ της και είναι πολύ υψηλότερο του 1%-2% του Σχεδίου Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι ο Ντράγκι, ο οποίος πιστώνεται τη διάσωση του ευρώ κατά την προ δεκαετίας οικονομική κρίση, ζήτησε μεταξύ άλλων «μεγαλύτερη χρήση κοινών προμηθειών στον τομέα της Αμυνας». Προειδοποίησε ακόμη ότι χωρίς την αύξηση των νέων επενδύσεων –που υποστηρίζονται από ιδιωτική και δημόσια χρηματοδότηση– και τη βελτίωση της παραγωγικότητας, η Ευρώπη θα μείνει ακόμη πιο πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα.

«Η έκθεση έρχεται καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζεται για μια νέα πενταετή θητεία που χαρακτηρίζεται από οικονομική στασιμότητα, έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας στα σύνορά της και την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων σε όλο το μπλοκ» σχολίασαν οι Financial Times.

Οπως ήταν αναμενόμενο, η παρέμβαση του Ντράγκι προκάλεσε ποικίλα σχόλια. Το Politico, υπό τον τίτλο «Το σχέδιο του Μάριο Ντράγκι για τη διόρθωση μιας “σπασμένης” Ευρώπης μοιάζει ήδη ανέφικτο», θέτει μια σειρά από προβληματισμούς. «Η έκθεση Ντράγκι είναι γεμάτη από καλές προθέσεις για τη διόρθωση της πορείας μιας ηπείρου που χάνει τον δρόμο της. Παρά το γεγονός, όμως, ότι το όραμα είναι τολμηρό, η πολιτική είναι πρακτικά αδύνατη» σχολιάζει ο ιστότοπος.

Πού βασίζεται αυτή η απαισιόδοξη προσέγγιση; «Η διάγνωση που διατύπωσε ο Ντράγκι καθώς η Ευρώπη διολισθαίνει στην οικονομική έρημο είναι ευρέως αποδεκτή από τους ειδικούς. Το τι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι» σημειώνει ο Κάρλο Μαρτουτσέλι, που υπογράφει το κείμενο του Politico.

«Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η ΕΕ έχει μεγάλο πρόβλημα παραγωγικότητας. Οι εργαζόμενοί της παράγουν λιγότερα ανά ώρα από ό,τι οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ. Μεγάλο μέρος αυτού έχει να κάνει με την τεχνολογία. Τα τελευταία 20 χρόνια η Αμερική κυριάρχησε στη μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία, ενώ η Ευρώπη ήταν σε μεγάλο βαθμό απούσα. Ούσα μοιρασμένη μεταξύ πολλών διαφορετικών χωρών, η ολοένα και πιο πολωμένη πολιτική της καθιστά τη συμφωνία για οτιδήποτε τόσο δύσκολη και οδυνηρή όσο η εξαγωγή δοντιού. Εν ολίγοις, η Ευρώπη καταλήγει να αντιπροσωπεύει κάτι λιγότερο από το άθροισμα των μερών της» προσθέτει ο αρθρογράφος.

«Η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει»

Το όραμα του Ντράγκι, που επικεντρώνεται στην καθαρή ενέργεια, στην υψηλή τεχνολογία και στην ανθεκτικότητα, είναι φιλόδοξο. Οι προτάσεις καλύπτουν τη μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας, χαλαρότερους κανόνες για τις συγχωνεύσεις, ακόμη και αλλαγές στη διαδικασία νομοθετικής διαβούλευσης της ΕΕ. Ο Ντράγκι θέλει να στηρίξει αυτό το σχέδιο με σοβαρή οικονομική «δύναμη πυρός»: επιπλέον 800 δισ. ευρώ ετησίως σε ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, που θα είναι ένα άνευ προηγουμένου άλμα στις δαπάνες της ΕΕ.

«Αν μπορούσε να κουνηθεί ένα ραβδί και να εφαρμοστούν όλες αυτές οι λύσεις, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έβαζαν πυραύλους κάτω από την ευρωπαϊκή οικονομία» σχολιάζει με κάποια δυσπιστία το Politico. «Αλλά τα 77 χρόνια του πρέπει να έχουν διδάξει στον Ντράγκι, όπως και σε όλους τους σημερινούς ευρωπαίους πολιτικούς, αλλά και στους προηγούμενους, ότι δεν υπάρχει τέτοιο ραβδί. Η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ είναι δυσκίνητη και αργή, ενώ εμποδίζεται από μια διαφωνούσα μειοψηφία σε κάθε στροφή.

»Ο Ντράγκι θέλει περισσότερο κοινό δανεισμό, κάτι που αποτελεί ένα μεγάλο ταμπού, καθώς η ΕΕ τον εισήγαγε με περιορισμένο τρόπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid, για να χρηματοδοτήσει την οικονομική ανάκαμψη. Αλλά η επανάληψη αυτής της κίνησης φαίνεται να εμποδίζεται από μια ομάδα χωρών όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, οι οποίες έχουν χαμηλά επίπεδα χρέους και δεν επιθυμούν να στηρίξουν τους πιο υπερχρεωμένους γείτονές τους» προσθέτει ο ιστότοπος.

Δεν είχαν περάσει τρεις ώρες αφότου ο Ντράγκι ολοκλήρωσε την παρουσίασή του τη Δευτέρα, και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Κρίστιαν Λίντνερ δήλωσε ότι «η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει» σε κοινό δανεισμό…

Το Politico θυμίζει στο σημείο αυτό την περιγραφή του βρετανού ιστορικού Πέρι Αντερσον για το πώς οι γραφειοκράτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προσπαθούσαν μάταια να μεταρρυθμίσουν το ετοιμοθάνατο κράτος τους. Παρά τις αμέτρητες προσπάθειες να επανεφεύρει τον εαυτό της, η αυτοκρατορία «απλά γινόταν όλο και πιο ασθενής και τραυματισμένη» γράφει. «Πώς μπορούν οι ηγέτες της Ευρώπης να αποτρέψουν κάτι τέτοιο;» διερωτάται κλείνοντας το κείμενό του ο αρθρογράφος του Politico.

Πώς σχολιάζει ο Economist

«Yπάρχει κάτι που μπορεί να αναζωογονήσει την ευρωπαϊκή οικονομία;» αναρωτιέται με αφορμή την έκθεση Ντράγκι και ο Economist. «Η Ευρώπη συνειδητοποίησε επιτέλους ότι έχει πρόβλημα με την οικονομική ανάπτυξη. Μπορεί τώρα να βρει λύση; Σε σχεδόν 400 σελίδες ο Ντράγκι περιγράφει ένα σχέδιο για την αναμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η πρόσφατα επανεκλεγείσα επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιθυμεί να ακολουθήσει τις συμβουλές του. Ακόμη και ο Ελον Μασκ επικρότησε την “κριτική” του (για την ΕΕ)» προσθέτει.

«Παρότι η Ευρώπη είναι εδώ και πολύ καιρό φτωχότερη από τις ΗΠΑ, οι πολίτες της δεν συνήθιζαν να ενοχλούνται ιδιαίτερα. Ωστόσο, όπως εκθέτει με επείγοντα τρόπο ο Ντράγκι, ο κόσμος γύρω από την Ευρώπη έχει αλλάξει, καθιστώντας την έλλειψη ανάπτυξης και καινοτομίας απειλή για τον τρόπο ζωής της» συνεχίζει η βρετανική επιθεώρηση. Και σχολιάζει ορισμένα σημεία της έκθεσης:

♦ Το σκεπτικό του Ντράγκι υποστηρίζεται από μια σειρά εξελίξεων, όπως ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν παίζει πλέον με βάση αυτό που η ΕΕ θεωρεί «κανόνες». Με επικεφαλής τις ΗΠΑ και την Κίνα, οι χώρες χρησιμοποιούν πολιτικές προστατευτισμού για να προσφέρουν στις δικές τους επιχειρήσεις ένα πλεονέκτημα. Η Ευρώπη φοβάται τις οικονομικές απώλειες από τον ανταγωνισμό (το βλέπουμε ήδη στην αυτοκινητοβιομηχανία). Κινδυνεύει επίσης να καταστεί εξαρτημένη από ξένες αλυσίδες εφοδιασμού, όπου η Κίνα επιθυμεί να κυριαρχήσει.

♦ O Economist, πάντα με αφορμή τον Ντράγκι, υποστηρίζει ότι η παρακμή της Ευρώπης γίνεται όλο και πιο οδυνηρή. Το 1995 η ευρωπαϊκή παραγωγικότητα αντιπροσώπευε το 95% της αμερικανικής, σήμερα λιγότερο από 80%. Στην τεχνολογία αιχμής, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ευρώπη φαίνεται ότι θα μείνει ακόμη περισσότερο πίσω – την ώρα, μάλιστα, που αυτή η τεχνολογία εξαπλώνεται σε όλο και περισσότερους τομείς, π.χ. στα αυτοκινούμενα αυτοκίνητα.

«Συν τοις άλλοις, η αδυναμία της Ευρώπης να εκμεταλλευθεί το μέγεθός της γίνεται όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς άλλες χώρες εκμεταλλεύονται το δικό τους στο έπακρο» προσθέτει η βρετανική επιθεώρηση.

«Τη δεκαετία του 1980, όταν διαμορφωνόταν η ενιαία αγορά, η οικονομία της Ιταλίας ήταν περίπου τόσο μεγάλη όσο η οικονομία της Κίνας και της Ινδίας μαζί» θύμισε πρόσφατα ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα.

Ο Ντράγκι επικεντρώνεται κυρίως στην ενίσχυση της καινοτομίας, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να γίνει «εργαλείο πρώτης ανάγκης». Για να συμβεί αυτό, προτείνει στις ευρωπαϊκές χώρες να συγκεντρώσουν τις αποφάσεις και τη χρηματοδότηση της έρευνας, συμφωνώντας παράλληλα να αυξήσουν τις δαπάνες.

«Η έκθεση του Ντράγκι έτυχε καλής υποδοχής από τους ισχυρούς και τους στοχαστές της Ευρώπης και θα συνεχίσει να τυγχάνει μέχρι να τεθεί σε εφαρμογή» σχολιάζει ο Economist. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, για να ικανοποιηθούν τα σχέδια του «σούπερ Μάριο» θα απαιτηθούν 750-800 δισ. ευρώ επιπλέον για ετήσιες δαπάνες, με αποτέλεσμα το μερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ της ηπείρου να αυξηθεί από 22% σε 27%, μια άνευ προηγουμένου αύξηση μετά από δεκαετίες πτώσης.

O Εconomist τονίζει, όπως και το Politico, ότι το σχέδιο απαιτεί νέο χρέος και ότι ο Ντράγκι «γνωρίζει πως οι βορειοευρωπαίοι ηγέτες έχουν από μηδενική έως ελάχιστη όρεξη για άλλη μια παρτίδα χρέους». Γι’ αυτό και, σύμφωνα με τη βρετανική επιθεώρηση, «αντιμετωπίζει τώρα μια πολύ πιο δύσκολη δουλειά από την ανάλυση αυτών των προβλημάτων: πρέπει να πείσει τις εθνικές κυβερνήσεις να παραχωρήσουν εξουσίες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News