1. “Η Ελλάδα είναι μαγευτική, πεντακάθαρος ουρανός”

Προς την Catherine Gordon Byron
Σμύρνη, 19 Μαρτίου 1810

Αγαπητή μου μητέρα,

Δεν μπορώ να σου γράψω πολλά, αλλά ξέροντας ότι δεν θα σε στεναχωρήσει να λάβεις ειδήσεις για τις κινήσεις μου σε παρακαλώ να δεχθείς όσες μπορώ να σου στείλω. Διέσχισα εκτός από την Ήπειρο το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας, έμεινα δέκα βδομάδες στην Αθήνα και τώρα βρίσκομαι στην ασιατική πλευρά, καθ’ οδόν προς την Κωσταντινούπολη. Μόλις γύρισα από μια επίσκεψη στα ερείπια της Εφέσου, μιας μέρας ταξίδι από τη Σμύρνη. […]

Η Ελλάδα, ιδιαίτερα στα περίχωρα της Αθήνας, είναι μαγευτική, πεντακάθαρος ουρανός και θελκτικά τοπία. Πρέπει, Όμως, να βάλω τις περιγραφές των περιπετειών ώσπου να ξανανταμώσουμε, δεν κρατάω ημερολόγιο.

2.  “Έχω μαυρίσει πολύ”

Προς την Catherine Gordon Byron
Πάτρα, 30 Ιουλίου 1810

Μέσα σε τέσσερις μέρες η φρεγάτα, μ’ ευνοϊκό άνεμο, μ’ έφερε από την Κωσταντινούπολη στο νησί Ζέα [Κέα], κι από εκεί πήρα ένα καράβι για την Αθήνα, όπου συνάντησα τον φίλο μου μαρκήσιο του Sligo, που εξέφρασε την επιθυμία να πάει μαζί μου ως την Κόρινθο. Στην Κόρινθο χωρίσαμε, εκείνος για την Τριπολιτσά και εγώ για την Πάτρα, όπου είχα κάποιες δουλειές με τον πρόξενο κ. Strane, από το σπίτι του οποίου σου γράφω αυτή τη στιγμή…

Σε λίγες μέρες θα επισκεφτώ τον Πασά της Τριπολιτσάς, θα κάνω τον γύρο του Μοριά και θα επιστρέψω στην Αθήνα, που είναι προς το παρόν η έδρα μου. Κάνει πολλή ζέστη αυτό τον καιρό, στην Αγγλία ψήνεστε όλοι σας αν έχετε 98 βαθμούς, τις προάλλες που ταξίδευα ανάμεσα στην Αθήνα και τα Μέγαρα το θερμόμετρο έδειχνε 125 βαθμούς!! Ωστόσο δεν ενοχλούμαι, φυσικά έχω μαυρίσει πολύ, αλλά ζω μετρημένα και ποτέ δεν έχαιρα καλύτερης υγείας.

3. “Τρώω μπεκάτσες και μπαρμπούνια”

Προς τον Francis Hodgson
Αθήνα, 20 Ιανουαρίου 1811

Είμαι ακόμα στην Αθήνα και για ποικιλία κάνω πότε πότε εκδρομές στον Μαραθώνα, το Σούνιο, την κορυφή του Υμηττού και τον Μοριά… Μαθαίνω νέα ελληνικά με δάσκαλο, και η τρέχουσα γλώσσα μου είναι τα λεβαντίνικα ιταλικά, που προσπαθώ να τα μιλήσω κατ’ ανάγκην. Μένω στο μοναστήρι των Καπουτσίνων, μπροστά μου έχω τον Υμηττό, πίσω μου την Ακρόπολη, δεξιά μου τον ναό του Δία, μπροστά το Στάδιο, αριστερά μου την πόλη, ε, κύριε, αυτό θα πει τοπίο, αυτό θα πει γραφικότητα!… Και τρώω καθημερινά μπεκάτσες και μπαρμπούνια, κι έχω τρία άλογα (το ένα δώρο από τον Πασά του Μοριά) και πηγαίνω Καβάλα στον Πειραιά, το Φάληρο και τη Μουνιχία.

4. “Ήρθα να υποστηρίξω όχι μια φατρία, αλλά ένα έθνος”

Μεταξάτα, Κεφαλλονιά, 28 Σεπτεμβρίου 1823

Μεταβίβασα στον στρατιωτικό διοικητή της Ιθάκης το ποσό των διακοσίων πενήντα ταλίρων για τους εκεί πρόσφυγες κι έφερα στην Κεφαλλονιά μία Μωραΐτικη οικογένεια που ζούσε σε έσχατη εξαθλίωση, της εξασφάλιςα στέγη και αξιοπρεπή διαβίωση υπό την προστασία των κ. κ. Κοργιαλενίων, ευκατάστατων εμπόρων στο Αργοστόλι.

Έβαλα να γράψουν στον Μάρκο Μπότσαρη, προσωρινό διοικητή ενός στρατιωτικού σώματος στην Ακαρνανία, για τον οποίο είχα συστατικές επιστολές· η απάντηση του ήταν μάλλον η τελευταία που υπέγραψε ή υπαγόρευσε ποτέ, γιατί σκοτώθηκε μαχόμενος την άλλη μέρα με τον χαρακτήρα του καλού στρατιώτη κι έντιμου ανθρώπου, ιδιότητες που δεν συναντώνται πάντα μαζί, ούτε άλλωστε χωριστά.

Καθώς ήρθα εδώ για να υποστηρίξω όχι μια φατρία αλλά ένα έθνος, και για συνεργαστώ με τίμιους ανθρώπους και όχι με κερδοσκόπους η καταχραστές (κατηγορίες που ανταλλάσσονται καθημερινά ανάμεσα στους έλληνες), θα χρειαστεί πολλή περίσκεψη για να αποφύγω την μομφή ότι μεροληπτώ, και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό θα είναι πολύ δύσκολο, γιατί έχω ήδη λάβει προσκλήσεις από περισσότερα από ένα αλληλοσπαρασσόμενα κόμματα, πάντα με την δικαιολογία ότι αυτοί είναι οι γνήσιοι εκπρόσωποι του έθνους. Σε τελική ανάλυση, δεν πρέπει να απελπίζεται κάνεις, αν και όλοι οι ξένοι που συνάντηςα ως τώρα και ήταν στην Ελλάδα γυρίζουν ή γύρισαν πίσω αηδιασμένοι.

5. “Ενα ασήμαντο ποσό ενός ευπατρίδη”

Προς τον Douglas Kinnaird
11 Δεκεμβρίου 1823

Ένα ασήμαντο ποσό ακόμα και για τα προσωπικά έξοδα ενός ευπατρίδη στο Λονδίνο η στο Παρίσι, στην Ελλάδα μπορεί να εξοπλίσει και να συντηρήσει εκατοντάδες άντρες – αρκεί να σου πω ότι οι τέσσερις χιλιάδες λίρες που δάνεισα μπορούν να κινητοποιήσουν έναν στόλο κι έναν στρατό για μήνες ίσως. Σε παρακαλώ να αποφεύγεις κάθε περιττή εκταμίευση (εκτός για τα ασφάλιστρα) στην Αγγλία, ότι απομένει να πληρώσουμε σε δικηγόρους και πιστωτές.

6. “Οι βδέλλες ρούφηξαν πολύ αίμα”

Προς τον Samuel Barff
Μεσολόγγι, 21 Φεβρουαρίου 1824

Είμαι πολύ καλύτερα, αν και φυσικά εξασθενημένος – οι βδέλλες ρούφηξαν πολύ αίμα από τους κροτάφους μου την επόμενη μέρα (σ.σ: ύστερα από κρίση πυρετού) και στάθηκε αρκετά δύσκολο να σταματήσει η αιμορραγία, αλλά από τότε σηκώνομαι καθημερινά και κυκλοφορώ έξω με βάρκα ή με άλογο, σήμερα έκανα ένα ζεστό μπάνιο και ζω μετρημένα, όπως ενδείκνυται, χωρίς να πίνω τίποτα άλλο εκτός από νερό και χωρίς ζωική τροφή. Εκτός από τους τέσσερις Τούρκους που στάλθηκαν στην Πάτρα πέτυχα την απελευθέρωση 24 γυναικοπαίδων, τα οποία έστειλα με δικά μου έξοδα στην Πρέβεζα, ώστε ο άγγλος πρόξενος να τα παραδώσει τους συγγενείς τους.

7. Η τελευταία επιστολή

Προς τον Charles F. Barry
Μεσολόγγι, 9 Απριλίου 1824

Καθώς οι Ελληνες εξασφάλισαν το δάνειό τους, μπορούν να εξοφλήσουν το δικό μου, το οποίο δεν χρειάζονται πια.
Τους έδωσα [τα χρήματα] ευχαρίστως στη δυσπραγία τους και θα τους τα χάριζα αν δεν είχαν βγει από αυτήν, αλλά όπως ήρθαν τα πράγματα έχουν την ευκαιρία να με ξεπληρώσουν, και σας βεβαιώνω ότι εκτός από αυτό το δάνειο έβαλαν πολλές φορές το χέρι τους βαθιά μέσα στην τσέπη μου, η οποία ήταν και εξακολουθεί να είναι πολύ γενναιόδωρη για τον Αγώνα τους, άλλωστε θα πρέπει να επαναδαπανήσω τα ίδια χρήματα, γιατί έχω υπό τις διαταγές μου και μισθοδοτώ μερικές εκατοντάδες άντρες στην υπηρεσία της ελληνικής κυβέρνησης και του Εθνους.

Σημείωση: Τα αποσπάσματα είναι αντλημένα από την έκδοση “Επιστολές από την Ελλάδα 1809 – 1811 & 1823 – 1824”,  εκδ. Ιδεόγραμμα, μετάφραση Δημοσθένης Κούρτοβικ, 1996

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News