Παρότι υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην συμπαθούν οι ευρωπαίοι ηγέτες τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρά ταύτα τον προτιμούν ασυζητητί, σύμφωνα με το Politico, από τον Κιλιτσντάρογλου που για πολλούς υπόσχεται μια αξιόπιστη προσέγγιση με τη Δύση. Πώς εξηγείται αυτό το παράδοξο;

Ας τα πάρουμε με τη σειρά, αρχίζοντας από τους λόγους που απομάκρυναν και κρατούν μακριά τον Ερντογάν και την Τουρκία από την ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της 20ετούς διακυβέρνησής του έχει φυλακίσει δημοσιογράφους και στελέχη της αντιπολίτευσης και έχει καταστείλει με βία διαδηλώσεις, ενώ τελευταία βρίσκεται κοντά στον Πούτιν και άσκησε βέτο στο ΝΑΤΟ για την ένταξη της Σουηδίας στη συμμαχία.

Γιατί, λοιπόν, οι ηγέτες της ΕΕ δεν θέλουν να χάσουν τον Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου; Σύμφωνα με το Politico ο λόγος είναι απλός αλλά και κρυφός: με τον Ερντογάν στην εξουσία, ιδίως μετά την αυταρχική στροφή του κατά τα τελευταία χρόνια, τελειώνει κάθε συζήτηση για το ενδεχόμενο να αναζωογονηθούν οι διαδικασίες για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.

Οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση με την Αγκυρα σχετικά με τις προοπτικές ένταξης είναι αδύνατη όσο υπάρχει ο Ερντογάν. Η εντελώς απαράδεκτη συμπεριφορά του σε πολλά πεδία αποτελεί εγγύηση. Αντίθετα, μια αλλαγή καθεστώτος θα μπορούσε να αλλάξει αυτή τη δυναμική.

Οσο η Τουρκία και η ΕΕ κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις, με τον Ερντογάν να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις ευρωπαϊκές αξίες, το γεγονός αυτό διασφαλίζει για πολλούς Βορειοευρωπαίους ότι η ιδέα να γίνει η Τουρκία μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα παραμείνει ενταφιασμένη.

Η ιστορία των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας έχει όντως ενδιαφέρον και μετράει πάνω από 60 χρόνια. Το 1959, η Τουρκία υπέβαλε αίτηση για την σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) η οποία οδήγησε στην υπογραφή της Συμφωνίας της Αγκυρας το 1963. Ακολούθησαν πραξικοπήματα και περίοδοι οικονομικής και πολιτικής αστάθειας που έθεσαν το ζήτημα στο «ψυγείο» ως τη δεκαετία του 1980.

Τότε άρχισε μια νέα προσπάθεια. Το 1987 η Τουρκία έκανε αίτηση για ένταξη στην ΕΟΚ. Μια δεκαετία αργότερα, της χορηγήθηκε το καθεστώς υποψήφιας χώρας και άρχισε να κάνει σημαντικά βήματα για να εκπληρώσει τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ.

Εκείνη την εποχή εμφανίστηκε στα πράγματα ο Ερντογάν και αργότερα κατέκτησε την εξουσία. Αρχικά εμφανιζόταν ως μεταρρυθμιστής ηγέτης του νέου Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Μιλούσε για πλουραλισμό και δημοκρατία προχωρώντας ακόμη και σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τους κούρδους αντάρτες του PKK.

Φαινομενικά προωθούσε ακόμη και μεταρρυθμίσεις που θα βοηθούσαν την Τουρκία να εκπληρώσει ορισμένα από τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ. Για παράδειγμα, η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για την επιβολή πολιτικού ελέγχου στον στρατό της χώρας ήταν εκ πρώτης όψεως μια κίνηση εκδημοκρατισμού. Μέχρι που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάλαβε ότι οι αλλαγές αυτές προετοίμαζαν το έδαφος για να αποκτήσει ο Ερντογάν ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο του.

Το συννεφάκι της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας (που η Ελλάδα, με βάση τα δικά της συμφέροντα, σωστά υποστήριζε) διαλύθηκε γρήγορα. Αρκετά κράτη-μέλη της ΕΕ κατέστησαν σαφές ότι δεν ήθελαν να δεχτούν την Τουρκία στην Ενωση. Η διάθεση έγινε αμοιβαία μετά και από την απόφαση της ΕΕ να εντάξει στους κόλπους της την Κύπρο το 2004 (μια μεγάλη επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και της κυβέρνησης Σημίτη) αλλά και την επίσκεψη Σαρκοζί στην Αγκυρα το 2011, όπου ο γάλλος πρόεδρος έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Γαλλία είναι αντίθετη στην τουρκική ένταξη στην ΕΕ.

Η βίαιη καταστολή από τον Ερντογάν των ειρηνικών διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το 2013 και όσα τρομερά συνέβησαν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του το 2016 έκλεισαν κάθε παράθυρο. Η Τουρκία του Ερντογάν που έκλεινε στη φυλακή δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους δεν είχε καμία προοπτική ένταξης στην ΕΕ. Το 2018 μια δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επιβεβαίωνε ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας βρίσκονταν σε πλήρη ακινησία.

Οι εκλογές γεννούν ανησυχίες

Οι εκλογές της προσεχούς Κυριακής γεννούν το μεγάλο ερώτημα τι θα γίνει σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας αν επικρατήσει ο Κιλιτσντάρογλου. «Μια αλλαγή στην κυβέρνηση πιθανότατα θα είναι μια ανάσα φρέσκου αέρα για τη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και Δύσης. Ο Κιλιτσντάρογλου δήλωσε ότι θέλει να ξαναρχίσει η ενταξιακή διαδικασία για την είσοδο της χώρας του στην ΕΕ και ότι θα δεσμεύσει την Τουρκία ώστε να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», σημειώνει το Politico.

Το θέλουν όμως όλοι αυτό; Από τη μια πλευρά η Ουάσιγκτον δεν κρύβει την επιθυμία της για αλλαγή κυβέρνησης στην Τουρκία που πάντοτε είναι ένας σημαντικός εταίρος στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Το 2019, ο Τζο Μπάιντεν, υποψήφιος ακόμη τότε για την προεδρία των ΗΠΑ είχε αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να υποστηρίξουν τους ηγέτες της τουρκικής αντιπολίτευσης για να νικήσουν τον Ερντογάν.

Σήμερα το μπλοκ των κομμάτων της τουρκικής αντιπολίτευσης έχει σηματοδοτήσει ότι θέλει να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την ΕΕ και ότι θα κινηθεί ώστε να αντιστρέψει ορισμένα από τα μέτρα του Ερντογάν που παραβίαζαν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης για την πορεία προς την ΕΕ. Στο τραπέζι βρίσκεται και η επιστροφή σε κοινοβουλευτικό και όχι προεδρικό σύστημα.

Ωστόσο στους κόλπους της ΕΕ υπάρχει απόλυτη συνείδηση ότι υπάρχουν σοβαρά ζητήματα. Το ένα είναι προφανές και αφορά τον Ελληνισμό: το ζήτημα της Κύπρου.

Ωστόσο υπάρχει και μια άλλη διάσταση που «καίει», όσο κι αν δεν το ομολογούν δημόσια, τους Ευρωπαίους. Πολλοί είναι κάθετα αντίθετοι στο να ενταχθεί στην ΕΕ μια χώρα με μεγάλο πληθυσμό, σχεδόν 85 εκατομμυρίων ανθρώπων, που ζουν σε μεγάλο βαθμό σε συνθήκες φτώχειας. Επιπλέον, παρότι κανείς δεν το ομολογεί ανοιχτά, δεν επιθυμούν να μπει στην ΕΕ μια χώρα που είναι στην πλειονότητά της μουσουλμανική.

Γι’ αυτούς τους λόγους, σύμφωνα με γνώστες όσων συζητούνται στις Βρυξέλλες, δεν υπάρχει περίπτωση τα ισχυρά κράτη-μέλη της ΕΕ να δουν θετικά την προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Κάτι που βέβαια δεν βολεύει την Ελλάδα…

«Για ορισμένους στην ΕΕ μπορεί να είναι πολύ πιο βολικό να έχουν ως γείτονα έναν αυταρχικό ηγέτη» εξήγησε ο Γκάλιπ Ντελέι, ειδικός για την Τουρκία στη δεξαμενή σκέψης Chatham House. «Μια δημοκρατική Τουρκία θα αποτελούσε ίσως ένα πολύ πιο θεμελιώδες ζήτημα για την Ευρώπη», πρόσθεσε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News