Αυτά τα Χριστούγεννα δεν θα είναι όμοια με τα άλλα για τα νοικοκυριά σε όλο τον πλανήτη (και στην Ελλάδα). Η πανδημία έχει μεταδώσει τον ιό της στους δύο βασικούς πυλώνες της παγκόσμιας οικονομίας: στην παραγωγή και στο εμπόριο. Δείχνει τα «δόντια» της, δημιουργώντας εκρηκτικές συνθήκες ακρίβειας και ελλείψεων.

Καταναλωτές και επιχειρήσεις, από την μία άκρη του πλανήτη στην άλλη, πληρώνουν, ήδη, ακριβά το κόστος για ηλεκτρικό και θέρμανση. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οι δράσεις των κυβερνήσεων για την αντιμετώπισή της φέρνουν ανατροπές στην αγορά ενέργειας και συντελούν, προς το παρόν, σε αυξήσεις των τιμών του ρεύματος, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Παρατηρείται ένα πραγματικό ντόμινο επιπτώσεων, αφού η ακριβότερη ενέργεια προκαλεί, εκτός από επιβαρύνσεις, μειώσεις στην παραγωγή προϊόντων, σε μια περίοδο που η παγκόσμια παραγωγή είναι μικρότερη από τη ζήτηση λόγω της πανδημίας.

Ελλάδα: καύσιμα, ρεύμα, παιχνίδια

Από την Κίνα μέχρι και τις ΗΠΑ και από τη Βραζιλία έως τον Λίβανο και τη Νιγηρία, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις είναι αντιμέτωπες με πρωτόγνωρες συνθήκες ακρίβειας και ελλείψεων, οι οποίες σύμφωνα με τις προβλέψεις αναλυτών και διεθνών οργανισμών θα ενταθούν όσο πλησιάζουμε προς τα Χριστούγεννα, για να αποκλιμακωθούν στη συνέχεια προς το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2022, αν δεν υπάρξουν άλλες δυσάρεστες εκπλήξεις. Στην Ελλάδα ήδη πληρώνουν ακριβότερα τη βενζίνη (18%), το πετρέλαιο θέρμανσης (29%), το φυσικό αέριο (108,5%) καθώς και τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος (80%). Οι τιμές των εισαγόμενων πρώτων υλών έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, ενώ ανατιμήσεις έχουν εμφανιστεί και στα ράφια των καταστημάτων. Παράγοντες της αγοράς φοβούνται ότι η ακρίβεια θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες, όσο παραμένει η ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην παγκόσμια αγορά, ενώ εκφράζουν τον κίνδυνο για ελλείψεις στα ράφια στην περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων.

Η αργή ανάκαμψη του παραγωγικού τομέα της Κίνας δεν μπορεί να ικανοποιήσει την αυξημένη ζήτηση για προϊόντα σε όλο τον κόσμο που εκδηλώνεται μετά το τέλος των lockdown. Αν σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα εισάγει το 74% των προϊόντων που καταναλώνει –μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από την Κίνα– καταλαβαίνει γιατί και οι έλληνες καταναλωτές θα βρεθούν αντιμέτωποι με ελλείψεις στα ράφια τους επόμενους μήνες.

Αλλά και οι αναταράξεις της πανδημίας στο παγκόσμιο εμπόριο πλήττουν τη χώρα μας. Ένα κοντέινερ με εμπορεύματα έφτανε πριν από την Covid στο λιμάνι του Πειραιά σε μία εβδομάδα, ενώ τώρα έρχεται τουλάχιστον σε 25 ημέρες.

Παράγοντες της αγοράς προβλέπουν ότι τα Χριστούγεννα δεν θα υπάρχει επάρκεια στα ράφια των καταστημάτων για διάφορες κατηγορίες προϊόντων, όπως τα παιχνίδια και άλλα είδη, που παράγονται κυρίως στην Κίνα. Σε ό,τι αφορά τα σούπερ μάρκετ, εκτιμούν ότι το πρόβλημα θα είναι περιορισμένο και εμφανίζονται βέβαιοι ότι οι καταναλωτές θα έχουν εναλλακτικές για το καλάθι τους.  Το θέμα είναι τι θα γίνει με τις τιμές στα ράφια. Εκεί, έως τώρα, έχουν εμφανιστεί κάποιες σποραδικές αυξήσεις, αλλά δεν συνιστούν ένα γενικευμένο κύμα ανατιμήσεων.

Τι θα συμβεί, όμως, αν τα εργοστάσια παραγωγής τροφίμων αυξήσουν τις τιμές για να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος της ενέργειας ή αν συνεχιστεί για πολλούς μήνες ακόμη η κρίση; Το τοπίο παραμένει θολό!

Κίνα: Ο άνθρακας και το χαρτί

Η τέλεια καταιγίδα έχει ξεσπάσει στην Κίνα. Χτυπά τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στο εσωτερικό της, αλλά και σε όλο τον πλανήτη. Εχει επιπτώσεις σε βασικούς κλάδους της οικονομίας της, όπως στην παραγωγή χαρτιού, ειδών διατροφής, υφασμάτων και παιχνιδιών. Πρόκειται για προϊόντα τα οποία, σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, θα βρίσκονται σε έλλειψη στα ράφια των καταστημάτων στην αγορά των Χριστουγέννων, όχι μόνο της Κίνας αλλά και ολόκληρου του κόσμου που τα εισάγει από την κινεζική αγορά.

Το πρόβλημα στην Κίνα πηγάζει κυρίως από την κρίση που αντιμετωπίζει στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σε περισσότερες από 20 μεγάλες περιφέρειες της παρατηρούνται περικοπές στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας. Ο λόγος είναι ότι πάνω από το 50% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κίνα προέρχεται από τη χρήση άνθρακα, το κόστος του οποίου έχει εκτοξευτεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Την ίδια ώρα, έχει αυξηθεί σημαντικά και το κόστος της εξόρυξης άνθρακα, εξαιτίας των νέων ελέγχων ασφαλείας που εφαρμόζονται στα ορυχεία, των αυστηρότερων περιβαλλοντικών κανόνων, αλλά και των πρόσφατων πλημμυρών. Ετσι, για την αντιμετώπιση της κρίσης στην ηλεκτρική ενέργεια, οι κινεζικές αρχές ζητούν από τα εργοστάσια είτε να μειώσουν τη χρήση της και την παραγωγή τους είτε να μένουν κλειστά για ορισμένες μέρες. Και αυτό σε μια περίοδο που η ζήτηση για παραγωγή προϊόντων από την Κίνα σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνεται αλματωδώς, μετά τη λήξη των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας.

ΗΠΑ: Παιχνίδια και χαρτί τουαλέτας

Ακόμη και επίσημα χείλη του Λευκού Οίκου έχουν προειδοποιήσει τους αμερικανούς καταναλωτές ότι τους επόμενους μήνες θα βρεθούν αντιμέτωποι με ελλείψεις προϊόντων στα καταστήματα, φαινόμενο το οποίο θα ενταθεί κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. Το στοκ των παιχνιδιών έχει μειωθεί σημαντικά στις εμπορικές αλυσίδες, φαινόμενο που παρατηρείται επίσης και σε βασικά είδη, όπως το χαρτί τουαλέτας, το εμφιαλωμένο νερό, τα ρούχα, οι τροφές για κατοικίδια. Ένα βασικό πρόβλημα που απειλεί με ελλείψεις προϊόντων την αμερικάνικη αγορά είναι ο μεγάλος χρόνος αναμονής των κοντέινερ μέχρι και ξεφορτώσουν στα μεγάλα λιμάνια της χώρας. Σήμερα, περισσότερα από τέσσερα στα 10 κοντέινερ μεταφέρουν εισαγόμενα προϊόντα στην αγορά των ΗΠΑ μέσω των δύο μεγάλων λιμανιών, του Λος Αντζελες και του Λονγκ Μπιτς στην Καλιφόρνια. Η εικόνα που μετέδωσαν μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία είναι αποκαλυπτική: Μία μέρα του Σεπτεμβρίου, 73 πλοία μεταφοράς εμπορευμάτων αναγκάστηκαν να περιμένουν στην ουρά, έξω από το λιμάνι του Λος Αντζελες, μέχρι να πάρουν σειρά για να ξεφορτώσουν τα εμπορεύματά τους. Η εικόνα αυτή ήταν αδιανόητο να υπάρξει την περίοδο πριν από την πανδημία.  Πλέον, και τα δύο αυτά λιμάνια  λειτουργούν όλη την εβδομάδα επί 24ώρου βάσεως για να καλύψουν τις ανάγκες και να μειωθεί η πίεση στην τροφοδοσία.

Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ελλείψεις από τα προβλήματα που εξακολουθεί να προκαλεί η πανδημία στην παραγωγική διαδικασία σε άλλες χώρες του πλανήτη. Και δεν είναι μόνο το πρόβλημα στην Κίνα. Για παράδειγμα, η πολυεθνική Nike παράγει πολλά από τα προϊόντα της σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όπως το Βιετνάμ, όπου πολλά εργοστάσια έχουν κλείσει.

Ινδία: Αυτοκίνητα και τσιπ για κομπιούτερ

Η παραγωγή της μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της Ινδίας, Marouti Suzouki, έχει κάνει κατακόρυφη βουτιά λόγω της έλλειψης τσιπ για κομπιούτερ στην παγκόσμια αγορά. Αυτά τα τσιπ διαχειρίζονται λειτουργίες όπως η τροφοδοσία κινητήρων και το φρενάρισμα έκτακτης ανάγκης στα οχήματα. Επίσης χρησιμοποιούνται στα κινητά τηλέφωνα και στα κομπιούτερ, ακόμη περισσότερο μετά την εκτεταμένη εφαρμογή της τεχνολογίας G5. Οι συγκεκριμένες ελλείψεις οφείλονται στη μείωση της παραγωγής που έχει προκαλέσει η πανδημία σε χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, που είναι βασικοί προμηθευτές των προϊόντων αυτών στην παγκόσμια αγορά.  Ακόμη ένας λόγος που τροφοδοτεί την παγκόσμια δίψα για τέτοια εξαρτήματα είναι η μεγάλη στροφή για τηλεργασία που έφερε η πανδημία και η αυξημένη χρήση υπολογιστών που συνεπάγεται.

Αφενός οι ελλείψεις των προϊόντων αυτών, αφετέρου οι διαταραχές στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κάνουν την κατάσταση ακόμη πιο επώδυνη για την Ινδία. Μπορεί η οικονομία της να «σήκωσε κεφάλι» μετά το θανατηφόρο δεύτερο κύμα της πανδημίας, αλλά η αυξημένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτεί η επανεκκίνηση της παραγωγής σκοντάφτει στις αυξημένες τιμές του άνθρακα και στις μειωμένες εισαγωγές πρώτων υλών, λόγω της ευρύτερης κρίσης στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Ετσι, το σύνολο του βιομηχανικού τομέα της χώρας -παραγωγή τσιμέντου, μετάλλων και οι κατασκευές- δέχονται τις επιπτώσεις από τoν ακριβότερο άνθρακα και τη μειωμένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αλλά και τα νοικοκυριά στην Ινδία θα πληρώσουν ακριβά την ενεργειακή κρίση, λόγω της αύξησης των λογαριασμών του ρεύματος, αλλά και των τιμών σε άλλα βασικά είδη πρώτης ανάγκης, προειδοποιούν οι ειδικοί.

Βραζιλία: Καφές και νερό

Η ξηρασία που χτύπησε φέτος τη Βραζιλία -η χειρότερη του αιώνα- σε συνδυασμό με τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες οδήγησαν σε μεγάλη βουτιά στην παραγωγή καφέ. Το πρόβλημα για τους εγχώριους παραγωγούς καφέ έγινε ακόμη χειρότερο λόγω των ακριβών ναύλων μεταφοράς των εξαγωγών και της παγκόσμιας έλλειψης κοντέινερ. Με τη σειρά του, το αυξημένο κόστος παραγωγής έχει ήδη περάσει στις τιμές λιανικής πώλησης του καφέ σε όλες τις χώρες του κόσμου, αφού η Βραζιλία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός και εξαγωγέας καφέ στον κόσμο.

Η Βραζιλία αντιμετωπίζει, επίσης, πρόβλημα ανεπάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με τις ανάγκες της. Μέχρι τώρα, κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της με υδροηλεκτρικούς σταθμούς, αλλά η ισορροπία διαταράχθηκε λόγω της έλλειψης νερού που δημιούργησε η ξηρασία.

Με τις τιμές στην ενέργεια να έχουν πάρει την ανηφόρα, η κυβέρνηση ζητά από τους πολίτες να περιορίσουν την κατανάλωση για να αποφευχθούν οι αναγκαστικές περικοπές. Ηδη έχει ζητηθεί από τις δημόσιες υπηρεσίες να περιορίσουν κατά 20% την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνουν.

Νιγηρία: αέριο για μαγείρεμα

Η αφρικανική χώρα αντιμετωπίζει μεγάλες ελλείψεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) το οποίο χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο από τα νοικοκυριά για οικιακή χρήση (κυρίως για να μαγειρεύουν). Και αυτό, παρά το γεγονός ότι η Νιγηρία διαθέτει τα υψηλότερα αποθέματα φυσικού αερίου από κάθε άλλη αφρικανική χώρα. Η τιμή του LNG έχει αυξηθεί σχεδόν 60% από τον Απρίλιο έως και τον Ιούλιο, προκαλώντας μεγάλο πρόβλημα για τα περισσότερα νοικοκυριά που στρέφονται στα κάρβουνα ή στα ξύλα για τις ανάγκες του μαγειρέματος.

Μια από τις αιτίες για την αύξηση των τιμών είναι οι ελλείψεις στις προσφερόμενες ποσότητες φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά που επηρεάζουν άμεσα τη Νιγηρία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το LNG. Μάλιστα, η κατάσταση αυτή τείνει να γίνει ακόμη χειρότερη λόγω της υποτίμησης του εθνικού νομίσματος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News