Eχει τύχει να ψάξετε για διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας; Τα τελευταία χρόνια, παρά την κατάρρευση της κτηματαγοράς εξαιτίας της κρίσης, έχουν εξαφανιστεί τα ενοικιαστήρια στα Πετράλωνα, στο Παγκράτι και ειδικά στο Κουκάκι, το οποίο σύμφωνα με την πλατφόρμα Airbnb, συγκαταλέγεται στις πέντε δημοφιλέστερες περιοχές του πλανήτη, χάρη στη γειτνίασή του με την Ακρόπολη.

Σε ορισμένες γειτονιές της Αθήνας (στη φωτογραφία που ακολουθεί εικονίζεται δρόμος κοντά στου Φιλοπάππου, περιοχή περιζήτητη στους τουρίστες) όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, τα διαμερίσματα προς ενοικίαση έχουν μειωθεί δραματικά ενώ οι τιμές των ενοικίων έχουν ανέβει στα ύψη.

Και ενώ τα έσοδα από το Airbnb είναι μια κάποια λύση, γενικότερα για την τόνωση της πόλης μέσω τουρισμού, και ειδικότερα για τους ανέργους ιδιοκτήτες κατοικίας, τα πράγματα έχουν και την αρνητική τους πλευρά αφού οι πρώτοι που πλήττονται είναι οι χαμηλόμισθοι και οι συνταξιούχοι ενοικιαστές, οι οποίοι δεν αντέχουν τις αυξήσεις των ενοικίων.

A post shared by Greece Hospitality Athens (@athens.bnb) on May 15, 2018 at 12:03am PDT

Ας σημειωθεί, εξάλλου, ότι παλιά διαμερίσματα στην Αθήνα αγοράζονται μαζικά (αντί πινακίου φακής, εννοείται) από επενδυτές κερδοσκόπους, ανακαινίζονται και ενοικιάζονται σε πλατφόρμες όπως το Airbnb.

Το ίδιο ακριβώς και ίσως σε ακόμα πιο δραματική μορφή συμβαίνει στο Βερολίνο και στη Βαρκελώνη, όπου έχουν ήδη ληφθεί αυστηρά μέτρα. Οι πόλεις αυτές χρησιμοποιούν μάλιστα ακόμη και ντετέκτιβ για να ανακαλύψουν ακίνητα που ενοικιάζονται παράνομα σε τουρίστες.

Στο Βερολίνο τα ποδήλατα προδίδουν τους παραβάτες

Στη γερμανική πρωτεύουσα η πρόσφατη έκρηξη της χρήσης ενοικιαζόμενων ποδηλάτων από τους τουρίστες είναι ένα πρόσθετο στοιχείο για τους σύγχρονους Σέρλοκ Χολμς στο κυνήγι ιδιοκτητών που παρανομούν.

«Εάν δείτε δύο ποδήλατα έξω από ένα κτίριο για δύο διαδοχικές νύχτες, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κάποιος στην πολυκατοικία να νοικιάζει το διαμέρισμά του σε τουρίστες» λέει στον Guardian ο ντετέκτιβ  Εκχαρντ Ζαγκίτζα, ο οποίος μαζί με την ομάδα του παρακολουθεί όσους παραβιάζουν τους αυστηρούς κανόνες που έχει επιβάλει το Βερολίνο.

Στο στόχαστρο του βερολινέζου ντετέκτιβ βρίσκονται κερδοσκόποι που αγοράζουν ακίνητα στο μοδάτο Φρίντριχσχαϊν-Κρόιτσμπεργκ (από όπου και η φωτογραφία που ακολουθεί) με μοναδικό σκοπό την ενοικίασή τους σε τουρίστες, εξανεμίζοντας έτσι την προσφορά κατοικιών για ετήσια μίσθωση και εξορίζοντας συνταξιούχους και χαμηλόμισθους από τη γειτονιά, μια ανάλυση που φυσικά απορρίπτει η Airbnb.

Για να εντοπίσει τους ενόχους, ο Ζαγκίτζα βασίζεται επίσης σε μαρτυρίες κατοίκων, που υποπτεύονται ότι οι γείτονές τους εκμισθώνουν παράνομα τα διαμερίσματά τους και ενθαρρύνονται να τους καταδίδουν ανώνυμα μέσω της ιστοσελίδας του Δήμου Βερολίνου. Αμφιλεγόμενη η κίνηση, βέβαια, αφού επαναφέρει τρομερές αναμνήσεις από τη Στάζι, τη μυστική αστυνομία που παρακολουθούσε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής χρησιμοποιώντας έναν πράκτορα για κάθε έξι Ανατολικογερμανούς, όπως έγινε γνωστό μετά την κατάρρευση του καθεστώτος.

Ωστόσο, η δράση κατά των παράνομων ενοικιάσεων έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς στο Βερολίνο. Από τον Απρίλιο του 2016 -οπότε επιβλήθηκαν αυστηροί νόμοι για τον περιορισμό βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων τύπου Airbnb- μέχρι τα τέλη του 2017, περίπου 8.000 διαμερίσματα (υπερδιπλάσια σε σχέση με τις νέες κατασκευές την ίδια περίοδο) δόθηκαν και πάλι προς ενοικίαση κανονικά.

A post shared by Berlin ?? (@berlin) on Apr 6, 2017 at 7:44am PDT

Μόνο στο Φρίντριχσχαϊν-Κρόιτσμπεργκ, ιδιαίτερα δημοφιλές σε νεαρούς τουρίστες από όλο τον κόσμο, η ομάδα του Ζαγκίτζα έχει εκδώσει πρόστιμα ύψους 1,7 εκατ. ευρώ. Ωστόσο η είσπραξή τους αποδείχτηκε δύσκολη αφού μέχρι στιγμής έχουν καταβληθεί στον δήμο μόνο 124.228 ευρώ.

Στις αρχές του χρόνου, πάντως, έπειτα από μια σειρά δικαστικών υποθέσεων και άσκησης πιέσεων από την Airbnb, οι αρχές του Βερολίνου αναγκάστηκαν να χαλαρώσουν τον νόμο. Ετσι, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, οι ιδιοκτήτες-κάτοικοι ακινήτων μπορούν τώρα να ενοικιάζουν την πρώτη κατοικία τους όσο χρόνο θέλουν και τη δεύτερη έως 90 ημέρες τον χρόνο.

Ταυτόχρονα -σε απάντηση στις τακτικές καμουφλάζ που χρησιμοποιούνται από τις online πλατφόρμες ενοικίασης- τα πρόστιμα πενταπλασιάστηκαν φθάνοντας τα 500.000 ευρώ και όποιος θέλει να ενοικιάσει κύρια ή δεύτερη κατοικία πρέπει πρώτα να βγάλει άδεια που κοστίζει 250 ευρώ.

Γεγονός είναι, πάντως, ότι είναι δύσκολο να βρεθούν όλοι οι παραβάτες -σκορπίζονται σε 12 αυτόνομες διοικητικές ενότητες του Βερολίνου και μπορούν εύκολα να ξεφύγουν από το δίκτυο των ντετέκτιβ- και να επιβληθεί ο νόμος που θα αρχίσει να ισχύει από την 1η Αυγούστου, αφού η διαδρομή των στοιχείων κρύβεται σε έναν διαδικτυακό δαίδαλο που καταλήγει στο Δουβλίνο, έδρα της πλατφόρμας Airbnb.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Airbnb, ιδιοκτήτης ακινήτου στο Βερολίνο που παρέχει 30 διανυκτερεύσεις τον χρόνο κερδίζει 1.900 ευρώ, αλλά μια πρόσφατη έρευνα σε βάση δεδομένων έδειξε ότι το 10% των ιδιοκτητών ενοικιάζουν περισσότερα από ένα διαμερίσματα, κάποιοι έως και 40.

Πόσο ρεαλιστική είναι, άραγε, η λύση του στεγαστικού προβλήματος στο Βερολίνο με τον «νόμο Airbnb»; Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το Βερολίνο έχει τις ταχύτερα αυξανόμενες τιμές ακινήτων στον κόσμο, πράγμα που αναγκάζει πολλούς Βερολινέζους να φεύγουν από την πόλη τους και τον Ζαγκίτζα να δηλώνει: «αν δεν κάνουμε κάτι, οδεύουμε προς μια καταστροφή».

Βαρκελώνη, κερδοσκοπία εις βάρος των κατοίκων

Νωρίτερα φέτος η Airbnb παρουσίασε την τηλεοπτική καμπάνια #LoveBarcelona στην οποία οικοδεσπότες λένε πόσο πολύ τους αρέσει να μένουν μαζί τους οι τουρίστες και να απολαμβάνουν την πόλη τους. Αλλά, για τους περισσότερους Καταλανούς, τα πράγματα απέχουν πάρα πολύ από την εικόνα που θέλει να προβάλει η τουριστική πλατφόρμα, αφού τα ενοίκια έχουν ανέβει τόσο πολύ ώστε οι ντόπιοι δεν μπορούν να τα αντέξουν και αυτοί που ωφελούνται βασικά είναι οι κερδοσκόποι.

Η Airbnb ισχυρίζεται ότι το 80% των 18.531 των καταλυμάτων που διαφημίζει στη Βαρκελώνη (δείτε στη φωτογραφία που ακολουθεί έναν από τους πιο γοητευτικούς της δρόμους) είναι τα μοναδικά ακίνητα των ιδιοκτητών τους και οι περισσότεροι από τους μισούς ενοικιάζουν ένα ή δύο δωμάτια του σπιτιού τους για να τα βγάλουν πέρα.

A post shared by Visit Barcelona (@visitbarcelona) on Feb 12, 2018 at 7:57am PST

Η άποψη αυτή δεν βρίσκει σύμφωνους τους δημοτικούς επιθεωρητές, που δουλειά τους είναι να εντοπίζουν τις παράνομες μισθώσεις. Με τη βοήθεια μιας ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής όπου οι κάτοικοι μπορούν να αναφέρουν κάτι που θεωρούν παράνομο, έχουν εκδοθεί 3.000 πρόστιμα και 2.200 εντολές για τη διακοπή της δραστηριότητας. Επίσης έχουν εκδοθεί πρόστιμα ύψους 600.000 ευρώ το 2016 για διαφήμιση διαμερισμάτων Airbnb χωρίς άδεια στην ιστοσελίδα της πλατφόρμας, τα οποία, όμως, ακόμη δεν έχουν πληρωθεί.

«Το μόνο που ζητάμε από την Airbnb είναι να υπακούει στους νόμους» δήλωσε η Τζάνετ Σαντς, δημοτική σύμβουλος αρμόδια για τη στέγαση, «Συχνά όταν λένε ότι θέλουν να διαπραγματευτούν, στην πραγματικότητα θέλουν να παραβιάσουν τον νόμο, κάτι που όμως δεν είναι διαπραγματεύσιμο».

Η Airbnb ασκεί πιέσεις στις Βρυξέλλες θέλοντας να εισαγάγει στην ΕΕ νόμους που υπερισχύουν της τοπικής νομοθεσίας. Στην Ισπανία, λέει η Σαντς, κανείς δεν θα αντιταχθεί σε κάποιον που θέλει να ενοικιάζει ένα δωμάτιο του σπιτιού του, αλλά όχι πέντε ή έξι, «δηλαδή να χρησιμοποιείται το σπίτι σαν ξενοδοχείο». Ο νόμος της Καταλονίας, εξάλλου, δεν επιτρέπει να εκμισθώνονται ακίνητα σε τουρίστες χωρίς άδεια. Υπάρχουν 9.600 διαμερίσματα με άδεια και από το 2014 δεν έχουν εκδοθεί νέες, ούτε πρόκειται να εκδοθούν άλλες.

Το πρόβλημα της πόλης είναι ιδιαίτερα έντονο, αφού οι κατοικίες προς ενοικίαση αντιπροσωπεύουν μόνο το 1,5% του συνόλου, σε σύγκριση με το 28% του Βερολίνου και περισσότερο από το 50% στο Αμστερνταμ. Αλλά και εδώ η κερδοσκοπία πάει χέρι χέρι με τη βραχυχρόνια ενοικίαση: «Αν κάποιος μπορεί να κερδίζει 3.000 ευρώ την εβδομάδα από τουρίστες, αντί για 800 ευρώ το μήνα από έναν κάτοικο, προφανώς μπαίνει στον πειρασμό να το κάνει» λέει η Σαντς.

Τα ενοίκια στην πόλη αυξήθηκαν κατά 29% από το 2014, λόγω της τουριστικής ζήτησης. Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας υπολογίζει ότι στη Μαδρίτη και στη Βαρκελώνη τα ενοίκια αυξήθηκαν 12 φορές πιο γρήγορα από τους μισθούς τα τελευταία τρία χρόνια. Σύμφωνα με την Ενωση Ενοικιαστών, εξάλλου, η Ισπανία «είναι η χώρα του ΟΟΣΑ με το μεγαλύτερο ποσοστό των νοικοκυριών που δαπανούν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για ενοίκιο», το οποίο στη Βαρκελώνη, ανέρχεται σε 45%. Αποτέλεσμα: «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες καταλήγουν στον δρόμο».

Η Airbnb λέει ότι οι «οικοδεσπότες» της Βαρκελώνης έφεραν πέρσι πάνω από 1 δισ. ευρώ στην πόλη τους, άλλοι όμως θεωρούν τη δράση της απλά παρασιτική: «Οι αρχές είναι σε πόλεμο με μια πλατφόρμα που απολαμβάνει την αξία της πόλης και καταστρέφει τον ιστό της χωρίς να δίνει τίποτα σε αντάλλαγμα» δήλωσε ο Ζάιμε Παλομέρα, εκπρόσωπος της Ενωσης Ενοικιαστών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News