Η ψυχονευροανοσολογία είναι ουσιαστικά ένας επιστημονικός κλάδος που ενοποιεί πολλές ιατρικές ειδικότητες. Περιλαμβάνει ένα αρκετά ευρύ πεδίο επιστημονικής έρευνας, από το μοριακό έως το διαπροσωπικό, επομένως, έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός πιο ολοκληρωμένου μοντέλου υγείας.

Εχει αποφέρει πολυάριθμες ανακαλύψεις, που έχουν βοηθήσει να διευκρινιστεί σε μεγάλο βαθμό πώς οι κοινωνικοί, ψυχολογικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες επηρεάζουν τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος και πώς, με τη σειρά της, η ανοσολογική δραστηριότητα είναι ικανή να μεταβάλει τη λειτουργία του νου.

Επίσης, πώς το ανοσοποιητικό επηρεάζει τη νόηση, το συναίσθημα, τις νευρικές διεργασίες και τη συμπεριφορά και πώς αυτές οι αμφίδρομες αλληλεπιδράσεις διαμορφώνουν τον κίνδυνο για ποικίλα ψυχικά και σωματικά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των αγχωδών διαταραχών, της κατάθλιψης, της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), των καρδιαγγειακών παθήσεων, του χρόνιου πόνου, ορισμένων μορφών καρκίνου και νευροεκφυλιστικών παθήσεων.

Μπορεί η φλεγμονή στο σώμα να προέλθει και από ψυχολογικό στρες;

Ενας από τους πιο ακρογωνιαίους λίθους της ψυχονευροανοσολογίας (PNI) περιλαμβάνει την ανακάλυψη ότι τα συστατικά του ανοσοποιητικού συστήματος που εμπλέκονται στη φλεγμονή επηρεάζονται όχι μόνο από παράγοντες όπως οι ιοί και τα βακτήρια που υπάρχουν στο εσωτερικό του σώματος, αλλά και από σήματα και γεγονότα που συμβαίνουν στο εξωτερικό κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον.

Τέτοιες επιδράσεις δεν συνάδουν με τα κλασικά μοντέλα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία υποδηλώνουν ότι η φλεγμονή ρυθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από εσωτερικές αλληλεπιδράσεις  οι οποίες δεν εμπλέκουν τον εγκέφαλο. Ωστόσο, αναγνωρίζεται πλέον ευρέως ότι οι κοινωνικές-περιβαλλοντικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένου του ψυχολογικού στρες, μπορούν να ρυθμίσουν σημαντικά τη φλεγμονώδη δραστηριότητα.

Εχει προσαρμοστική αξία το γεγονός ότι ο εγκέφαλος επικοινωνεί με το ανοσοποιητικό;

Ο κλάδος της PNI μπορεί να υποστηριχθεί ότι άρχισε επίσημα να αναδύεται στα μέσα της δεκαετίας του 1970, με το θεμελιώδες έργο των Ader και Cohen και τη διαπίστωση ότι οι αλλαγές στην ανοσολογική λειτουργία μπορούν να εξαρτώνται από τη συμπεριφορά, κατά τρόπο ανάλογο με τις κλασικές μελέτες του Παβλόφ και των σκύλων του.

Από πρακτική άποψη, το γεγονός ότι το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) μπορεί να ρυθμίζει την ανοσολογική λειτουργία και, περαιτέρω, ότι το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να επικοινωνεί με το ΚΝΣ, φαίνεται αρκετά λογικό να έχει σαφή προσαρμοστική αξία.

Για παράδειγμα, θα ήταν λογικό ο εγκέφαλος να προειδοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα για μια επικείμενη πληγή που πρόκειται να προκληθεί από ένα αρπακτικό και τα λεμφοκύτταρα να κινητοποιούνται στο δέρμα εν αναμονή. Καθώς ο εγκέφαλος λειτουργεί ως το κέντρο ελέγχου ολόκληρου του σώματος, είναι επιφορτισμένος με τη διατήρηση συνεχούς επικοινωνίας με όλα τα άλλα σωματικά συστήματα, με αποτέλεσμα την ολοκληρωμένη λειτουργία όλων τους.

Ηταν πάντα αποδεκτή αυτή η άποψη;

Αρχικά, οι ανοσολόγοι αντιστάθηκαν στην άποψη ότι οι ανοσολογικές αποκρίσεις λαμβάνουν χώρα σε ένα περιβάλλον που περιέχει νευρικές ίνες, νευροδιαβιβαστές και ορμόνες, και ότι το ψυχικό στρες συμμετέχει καθοριστικά στη διαμόρφωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ετσι, οι πρώτες ημέρες της ψυχονευροανοσολογίας ήταν γεμάτες ένταση, καθώς τα αδιάσειστα στοιχεία για τις αλληλεπιδράσεις εγκεφάλου-συμπεριφοράς-ανοσοποιητικού συστήματος ήταν, αρχικά, ελάχιστα.

Σήμερα δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι το νευρικό και το ανοσοποιητικό σύστημα συνδέονται στενά μεταξύ τους. Τέσσερις  σημαντικές γραμμές αποδείξεων έχουν συγκλίνει με την πάροδο του χρόνου για να καθιερώσουν τις συνδέσεις ως αδιαμφισβήτητες.

• Οι παρεμβάσεις του ΚΝΣ (υποθαλάμου) μεταβάλλουν την ανοσολογική αντίδραση και η πρόκληση μιας ανοσολογικής απόκρισης μεταβάλλει τη δραστηριότητα του ΚΝΣ.
• Υπάρχει συμπαθητική νεύρωση του σπλήνα και άλλων λεμφικών  οργάνων, συμπεριλαμβανομένου του δέρματος.
• Οι μεταβολές στα επίπεδα ορμονών παράγουν μεταβολές στην ανοσολογική λειτουργία και αντίστροφα.
• Τα λεμφικά  κύτταρα εκφράζουν υποδοχείς για μια ποικιλία ορμονών και διαβιβαστών από τον εγκέφαλο.

Σημαντικοί ερευνητές, μεταξύ των οποίων και ο διακεκριμένος έλληνας καθηγητής Ιατρικής Γεώργιος Χρουσός, έχουν μελετήσει τον τρόπο που ενεργοποιούνται αυτά τα μονοπάτια, τα οποία προκαλούνται από στρεσογόνους παράγοντες.

Επηρεάζει η ποιότητα των συζυγικών σχέσεων το ανοσοποιητικό;

Η καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο Kiecolt-Glaser και οι συνεργάτες της διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ της ποιότητας των συζυγικών σχέσεων και του χρόνου επούλωσης ενός τραύματος από δερματική φουσκάλα.

Για τα ζευγάρια που έχουν εχθρικές αλληλεπιδράσεις, ο μέσος χρόνος επούλωσης της πληγής ήταν κατά δύο ημέρες μεγαλύτερος από ό,τι για τα ζευγάρια που έχουν μη εχθρικές αλληλεπιδράσεις.

Σε μια άλλη μελέτη, που αφορά μεγαλύτερους σε ηλικία ενήλικες (μέση ηλικία 65 ετών), οι οποίοι γενικά επουλώνουν τις πληγές πιο αργά από τους νέους ενήλικες, βρέθηκε ότι η άσκηση μπορεί να αυξήσει τον ρυθμό επούλωσης. Ετσι, η διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων επηρεάζεται από τις στρεσογόνες συνθήκες ζωής και μπορεί να βελτιωθεί μέσω παρέμβασης ή/και αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Απομένει, ωστόσο, να προσδιοριστεί με ποιους συγκεκριμένους μηχανισμούς το νευρικό σύστημα, τόσο το κεντρικό όσο και το περιφερικό, μπορεί να μεταβάλλει την έμφυτη και επίκτητη ανοσία στο δέρμα ως απάντηση σε ένα τραύμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News