Τη στιγμή που η Ναόμι των 1000 εξωφύλλων εμφανίζεται ξαφνικά στην οθόνη του υπολογιστή για μια συνέντευξη μέσω βιντεοκλήσης στο Zoom, με αφορμή την έκδοση του δίτομου πορτφόλιο «London Girl» από τις Εκδόσεις Taschen, αργοπορημένη όπως πάντα στα ραντεβού της, η ατμόσφαιρα αλλάζει ακόμη και σε ένα εικονικό δωμάτιο. Η Ναόμι Κάμπελ είναι μια θεά ετών 50, με δέρμα φρέσκο και λαμπερό, απίθανα ψηλά ζυγωματικά και ανταύγειες στο ξανθό του μελιού.

«Γεια», λέει ντροπαλά στη Γιόμι Αντεγκόκε, δημοσιογράφο του Guardian. H Ναόμι είναι ευγενική, πλην όμως καθόλου απολογητική. Γιατί, όπως πάντα, όποιος και αν είναι απέναντί της, υπάρχει μια άρρητη συμφωνία ότι θα λειτουργεί σύμφωνα με τη δική της ζώνη ώρας.

Μεγάλωσε στο Στρέθαμ, στο νότιο Λονδίνο, και πήγε σχολείο στο Dunraven, που έγινε γνωστό με το τραγούδι «Fuck Dunraven», ενός μαθητή τον οποίο είχαν διώξει από το σχολείο αυτό. Τότε ακόμη ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα ερχόταν μια εποχή που η Ναόμι Κάμπελ θα αποκτούσε φήμη ανάλογη με αυτή που έχουν τρομερά ισχυρές μαύρες Αμερικανίδες, όπως η Μισέλ Ομπάμα, η Σερένα Γουίλιαμς και η Οπρα Γουίνφρεϊ. Είναι η πιο διάσημη μαύρη γυναίκα στη Βρετανία και ένας από τους πιο διάσημους μαύρους ανθρώπους στον κόσμο. Παρόλα αυτά, «δεν σκέφτομαι τη λέξη “φήμη”», λέει στην Αντεγκόκε, «αισθάνομαι απλά ότι είμαι εγώ. Είμαι απλά η Ναόμι».

Αλλά ακόμα και το «απλά η Ναόμι» σημαίνει ότι είναι βασίλισσα της μόδας από την εφηβεία της, μούσα κορυφαίων μόδιστρων όπως ο Αζεντίν Αλάια και ο Καρλ Λάγκερφελντ, supermodel των αρχών της δεκαετίας του 1990 μαζί με τις Σίντι Κρόφορντ, Κλόντια Σίφερ και άλλες. Η Ναόμι μαζί με τη Λίντα Εβαντζελίστα και την Κρίστι Τέρλινγκον δημιούργησαν τη διάσημη «The Holy Trinity», που τώρα είναι η ομάδα τους στο WhatsApp.

«Βγήκαν εκεί έξω, η Λίντα και η Κρίστι, και με υποστήριξαν σε εποχές που οι σχεδιαστές δεν χρησιμοποιούσαν ακόμη έγχρωμα μοντέλα», λέει. «Ήμασταν φίλες εκτός δουλειάς». Πράγματι, η Λίντα και η Κρίστι είπαν κάποτε  στους Dolce & Gabbana: «Αν δεν πάρετε και τη Ναόμι, δεν παίρνετε ούτε εμάς».

Η ρατσιστική αντιμετώπιση ήταν ένα θέμα στην αρχή της καριέρας της, αν και ο θρίαμβός της ήταν σχεδόν άμεσος. Η Ναόμι ξεκίνησε το μόντελινγκ το 1986 στα 15 της, και έγινε εξώφυλλο στο βρετανικό Elle λίγο πριν από τα 16α γενέθλιά της.

Δύο χρόνια αργότερα, έγινε το πρώτο μαύρο μοντέλο σε εξώφυλλο της γαλλικής Vogue. Το 1989, έκανε ακόμη δύο εξώφυλλα: ήταν το πρώτο μαύρο μοντέλο από την Αγγλία στη βρετανική Vogue και το πρώτο μαύρο μοντέλο στο εξώφυλλο του Σεπτεμβρίου της αμερικανικής Vogue, το πιο σημαντικό τεύχος της χρονιάς. Και τον Ιανουάριο του 1990, το περιοδικό Interview την ανακήρυξε «megamodel, βασίλισσα όλων».

Αυτές οι κορυφαίες στιγμές της καριέρας της βέβαια δεν ήταν πάντα εύκολες. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή της στο Woman’s Hour του BBC, θυμήθηκε ότι έβαλε τα κλάματα  όταν είδε το «γκρι» μακιγιάζ της στο εξώφυλλο της Vogue Italia του 1988. Ο makeup artist δεν είχε την απόχρωσή της, είπε, γιατί δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη…

«Τώρα μπορώ να μιλάω ανοιχτά», λέει, «αλλά όταν μιλούσα όταν ήμουν νεότερη, με θεωρούσαν  “δύσκολη”».

Πίεση υπήρξε και για το εξώφυλλό της στη γαλλική Vogue, που έγινε τελικά όταν ο φίλος και μέντοράς της Ιβ Σεν Λοράν απείλησε να αποσύρει τη διαφήμισή του εάν συνέχιζαν να μη βάζουν μαύρα μοντέλα στα εξώφυλλα τους. Ωστόσο, ακόμα συμβαίνουν παρόμοια πράγματα.

Πέρυσι, η Ναόμι παρατήρησε ότι το εξώφυλλο του Guardian Weekend σηματοδότησε την πρώτη συνεργασία της με μαύρο φωτογράφο «σε μια mainstream έκδοση» και φέτος, συνεργάστηκε για πρώτη φορά με μαύρο φωτογράφο για μια έκδοση της Vogue: «Είναι σοκαριστικό», λέει. «Δεν το κατάλαβα όταν το κάναμε [το εξώφυλλο του Σαββατοκύριακου], έγινε μετά. Ξαφνικά αρχίζω να αναλογίζομαι τη ζωή μου και την επαγγελματική μου καριέρα και συνειδητοποιώ ότι δεν είχα την ευκαιρία προηγουμένως. Υπάρχουν πολλοί μαύροι φωτογράφοι εκεί έξω, αλλά δεν είχαν ευκαιρίες».

Η Ναόμι της ωριμότητας

Υπάρχουν, όμως, και άλλα πολλά τιμητικά στην ιστορία της. Φέτος, έγινε το πρώτο πρόσωπο της σειράς μακιγιάζ Pat McGrath Labs, που λανσάρισε η διάσημη μαύρη αγγλίδα makeup artist Πατ ΜακΓκραθ το 2015 (και ήδη η εκτιμώμενη αξία της εταιρίας της έφτασε το 1 δισ. δολάρια), την οποία η Ναόμι γνωρίζει πάνω από 25 χρόνια. Και στο αποκορύφωμα της καραντίνας, η Κάμπελ εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του τεύχους Μαΐου – Ιουνίου του μαύρου περιοδικού Essence γιορτάζοντας τα 50α γενέθλια, τα δικά της και του περιοδικού. Σχεδίασε η ίδια το εξώφυλλο και έκανε τη δική της κόμμωση, μακιγιάζ και στιλ για τη λήψη, καταγράφοντας τις εικόνες στο iPhone της. Φοβήθηκε, λέει, «ήταν μια πρόκληση, αλλά πρέπει να προσαρμοζόμαστε».

Η ικανότητα προσαρμογής είναι τόσο αναπόσπαστη με τη Ναόμι Κάμπελ όσο και η υπογραφή της, αφού κατάφερε να παραμείνει στην πρώτη γραμμή μιας βιομηχανίας που ακολουθεί αποκλειστικά τις τάσεις. Η γενιά Ζ  (όσοι γεννήθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000) ήδη την αποκαλεί (στοργικά) «θείτσα» της, αλλά αυτό δεν την ενοχλεί: «Δεν νιώθω γριά», διαβεβαιώνει. «Ακόμα και όταν με αποκάλεσαν θείτσα πριν από 10 χρόνια. Ποτέ δεν ένιωσα γριά. Το βρίσκω γλυκό!», λέει.

Αυτή η αλλαγή παγιώθηκε πέρυσι τον Ιούλιο όταν κυκλοφόρησε στο YouTube ένα βίντεο, που έγινε αμέσως viral, με τη συνήθειά της να απολυμαίνει τα πάντα μέσα στο αεροπλάνο όταν ταξιδεύει, αποκαλύπτοντας τα επίπεδα τόσο της υποχονδρίας όσο και της μανίας της με την καθαριότητα (πράγμα που γνωρίζουν καλά τα παιδιά των μεταναστών, σημειώνει η Γιόμι Αντεγκόκε, στον Guardian).

«Καθαρίστε ό,τι αγγίζετε, οτιδήποτε θα μπορούσατε να αγγίξετε», είπε η Ναόμι στους θαυμαστές της, σκουπίζοντας την οθόνη της τηλεόρασης, το πτυσσόμενο τραπεζάκι, και το τηλεχειριστήριο. Η σταρ του modelling έπαιρνε μέτρα προφύλαξης πολύ πριν από την πανδημία της Covid-19 φορώντας γάντια και μάσκα, τα οποία αναβάθμισε αργότερα, στην εποχή του κορονοϊού, με ολόκληρη στολή προφύλαξης και τεράστια γυαλιά.

Πριν από χρόνια, η Ναόμι κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα για πολύ διαφορετικούς λόγους. Το 2000, ομολόγησε την ενοχή της αφού πέταξε ένα τηλέφωνο στον προσωπικό της βοηθό. Επτά χρόνια αργότερα, παραδέχτηκε επίσης ότι επιτέθηκε στην οικονόμο του σπιτιού της.

Και εμφανίστηκε για κοινωφελή εργασία (αντί για ποινή) σε έναν σταθμό αποχέτευσης της Νέας Υόρκης με ένα λαμπερό φόρεμα Dolce & Gabbana αξίας 300.000 δολαρίων, κίνηση την οποία ο Τύπος μεν χαρακτήρισε μικροπρεπή αλλά είναι και ο λόγος για τον οποίο τη λατρεύουν οι νεότεροι θαυμαστές της. Και άλλα αμφιλεγόμενα παραδείγματα από το παρελθόν της κυκλοφορούν σε gif στο Διαδίκτυο, αλλά ούτε αυτά την ενοχλούν: «Με κάνουν να γελάω», λέει και παραδέχεται: «Μόλις πρόσφατα βρήκα πώς μπορώ να στείλω ένα meme».

Η νεότερη γενιά την γνωρίζει τώρα από το «No Filter with Naomi», την εκπομπή της στο YouTube, με συνεντεύξεις που παίρνει από καινοτόμους της μόδας. Εκανε την είσοδό της σε τηλεοπτικά reality show ως coach στον διαγωνισμό  modelling «The Face», όπου συχνά έκοβε τις διαγωνιζόμενες. Δεν έχει προστεθεί φίλτρο στο κανάλι της στο YouTube, ούτε στη σειρά «Making the Cut» της Amazon, στην οποία είναι κριτής. Λέει ότι τα νεαρά μοντέλα εκτιμούν την προσέγγιση της σκληρής αγάπης, που έχει υιοθετήσει. Και έχει βάλει κάτω από τα φτερά της, μοντέλα όπως η Ανόκ Γιάι και η Αντούτ Ακέτς, η οποία την θεωρεί «δεύτερη μητέρα» της.

«Είμαι αυταρχική και μητρική», λέει η Ναόμι. «Και δεν θέλω να δω τα μωρά μου να παίρνουν λάθος κατεύθυνση, αν μπορώ να πω, “Μην το κάνεις, κάνε αυτό”. Δεν χώνω τη μύτη μου, αλλά αν μου ζητηθεί, θα δώσω τη γνώμη μου. Και όταν έρχονται σε μένα, θα τις φροντίσω».

Πάθος και επιμονή για αλλαγή

Με μια καριέρα πολλών δεκαετιών, υπερηφανεύεται ότι τα έχει δει όλα στον κόσμο της μόδας και, προς το παρόν, πιστεύει ότι τα πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση: «Τώρα θέλω να δω [τους οίκους μόδας] να πληρώνουν σωστά τα έγχρωμα μοντέλα», λέει.

Καθώς το κίνημα του Black Lives Matter συνεχίζει να προκαλεί αλλαγές, διατηρεί μια δόση κυνισμού για όσους φωνάζουν τώρα αλλά σιωπούσαν στο παρελθόν, όταν εκείνη μιλούσε για την έλλειψη ποικιλομορφίας στη βιομηχανία της μόδας, δηλαδή πολύ πριν γίνει «in» να το κάνεις: «Καταλαβαίνω ότι πολλοί άνθρωποι δεν ήθελαν τότε, ή σκεφτόντουσαν: “Μήπως χάσω τη δουλειά μου αν το κάνω;”», λέει. «Το καταλαβαίνω. Ακούστε, όμως, κάλλιο αργά παρά ποτέ. Αλλά εγώ δεν έχω αλλάξει, όσον αφορά στο τι συμβαίνει στον κόσμο τώρα, από το πώς ήμουν πριν από 15-20 χρόνια».

Αυτή η συνεπής τάση της για αλλαγή, σε συνδυασμό με λάθη του παρελθόντος, την κάνει πραγματικά συναρπαστική προσωπικότητα έστω και αν δεκαετίες φιλανθρωπικής εργασίας έχουν κατά καιρούς σκιαστεί από σκάνδαλα. Το 2005  η Ναόμι Κάμπελ δημιούργησε το Fashion for Relief, μια επίδειξη μόδας και μια δημοπρασία που συγκέντρωσε εκατομμύρια για διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις. Πέρυσι, της απονεμήθηκε το βραβείο Fashion Icon στο Royal Albert Hall του Λονδίνου για τη συνεισφορά της στη βιομηχανία της μόδας, καθώς και για τη φιλανθρωπική δουλειά της.

Η τιμή της έφερε δάκρυα, κάτι που της συμβαίνει σπάνια. «Έμαθα σήμερα ότι είμαι η πρώτη έγχρωμη γυναίκα που έλαβε αυτό το βραβείο», είπε στην ομιλία της, με σπασμένη φωνή. Και, φυσικά, υπάρχει το συνεχιζόμενο έργο της σε πολλές αφρικανικές χώρες, υποστηρίζοντας τα πάντα, από τις υποδομές μέχρι τα δικαιώματα των γυναικών. Πρόκειται για μια «ερωτική» σχέση που ξεκίνησε το 1993 στη Νότια Αφρική με αποτέλεσμα ο Νέλσον Μαντέλα να την ονομάσει «Επίτιμη Εγγονή» του.

Πέρσι ήταν η «Ghana’s Year of Return», μια κυβερνητική πρωτοβουλία, που είχε σκοπό να ενθαρρύνει τους Αφρικανούς της διασποράς να επιστρέψουν, να εγκατασταθούν και να επενδύσουν στην ήπειρο. Ωστόσο, το ενδιαφέρον της Ναόμι προηγείται του «Africa Rising», του σχετικά πρόσφατου αφηγήματος για την Αφρική. Η Ναόμι βοήθησε να ξαναρχίσει το «Arise Fashion Week» στο Λάγκος της Νιγηρίας το 2018 και στήριξε τη μουσική σκηνή Afrobeats πολύ πριν την αγκαλιάσει η Δύση. Και φέτος ζήτησε μια κατηγορία Grammys για την Αφρική, ενώ επίσης πιέζει για μια αφρικανική έκδοση της Vogue. «Είμαι αισιόδοξη γι’ αυτό», λέει. «Αυτή η [χρονική περίοδος] είναι ένα reset. Οτιδήποτε θέλετε να κάνετε ή να δοκιμάσετε ή να επιτύχετε, αυτή είναι η στιγμή να το κάνετε», υποστηρίζει.

Τώρα λοιπόν όλα είναι πιο πιθανό από ποτέ να συμβούν. Πρόσφατα, μάλιστα, κυκλοφόρησε από την Disney+ το πολυαναμενόμενο φιλμ και άλμπουμ της Μπιγιονσέ  «Black Is King», το οποίο αποτίει φόρο τιμής στους διαφορετικούς πολιτισμούς της Αφρικής, με καλλιτέχνες από όλη την αφρικανική ήπειρο. Εμφανίζεται και η Κάμπελ στο βίντεο «Brown Skin Girl», μαζί με την μέτζο σοπράνο Κέλι Ρόουλαντ, την ηθοποιό Λουπίτα Νιόνγκο και την προστατευόμενή της Αντούτ Ακέτς. (Δείτε το trailer στο τέλος του κειμένου).

Το άλμπουμ προκάλεσε σε μεγάλο βαθμό θετικές αντιδράσεις, αν και ο ράπερ Noname από το Σικάγο το περιέγραψε ως «μια αφρικανική αισθητική με μανδύα καπιταλισμού», αναζωπυρώνοντας τους «πολέμους της διασποράς» στο Διαδίκτυο. Πρόκειται  για -κυρίως- ψηφιακές διαμάχες μεταξύ των μαύρων κοινοτήτων του κόσμου: Αφροαμερικανοί εναντίον Μαύρων Βρετανών, οι έχοντες καταγωγή από την Καραϊβική εναντίον των Αφρικανών, και όλοι εναντίον των Νιγηριανών.

Η Ναόμι διαφωνεί: «Δεν υπάρχει χρόνος για τέτοια πράγματα», λέει. «Για να λειτουργήσει αυτό πραγματικά και να κατανοήσουμε ότι είναι η ώρα μας, πρέπει να είμαστε όλοι μαζί. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δεν υπάρχει χρόνος για διχασμούς. Δεν μπαίνω σε αυτό», λέει αποπνέοντας σιγουριά και κομψότητα. Και η δημοσιογράφος της Guardian διερωτάται: Πώς θα μπορούσε, όμως, να είναι διχαστική η «εγγονή» του Μαντέλα, μια μαθήτρια από το νότιο Λονδίνο που κατέκτησε τον κόσμο;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News