Πριν από τρία χρόνια ο Καρλ Ονορέ, δημοσιογράφος, συγγραφέας και γκουρού του «slow parenting» ή, αλλιώς, «του κινήματος των χαλαρών γονιών», γνωστός στην Ελλάδα από το βιβλίο του «Το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας» (Εκδόσεις Αερόστατο), είχε μια πραγματικά δυσάρεστη εμπειρία.  Ως αληθινός Καναδός, αν και γεννήθηκε στη Σκωτία και κατοικεί στο Λονδίνο, ο Ονορέ λατρεύει το χόκεϊ επί πάγου και εξακολουθεί να παίζει σκληρά και γρήγορα στην ηλικία των 51 ετών.

Μια μέρα, όμως, σε ένα τουρνουά, κάποιος παρατήρησε ότι ήταν ο μεγαλύτερος ανάμεσα σε 240 αντιπάλους. Ηξερε ότι ήταν ένας από τους μεγαλύτερους σε ηλικία παίκτες, το να του το πουν όμως έτσι ωμά, τον σόκαρε. Ο Ονορέ ήταν τότε 48 ετών, τα 50 πλησίαζαν απειλητικά και «το φοβερό βάρος του αριθμού», όπως το ονομάζει, άρχισε να τον ρίχνει. Τα γεράματα θα ήταν άραγε τόσο κακά όσο έλεγαν όλοι; Μήπως το μόνο που είχε να περιμένει πια ήταν η εξασθένιση και ο θάνατος; Επιστρέφοντας στο Λονδίνο με το τρένο και ενώ οι συμπαίκτες του έπιναν μπύρες, αποφάσισε να γράψει για το θέμα αυτό.

«Ενιωσα την ανάγκη να κατανοήσω τη δική μου σχέση με τον αριθμό (των 50 ετών), τι σημαίνει γήρανση και πώς θα ήμουν σε 10 ή 20 χρόνια», λέει σε συνέντευξή του στον βρετανικό Guardian. Και το αποτέλεσμα ήταν το «B(older): Making the Most of Our Longer Lives» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Simon & Schuster), ένα βιβλίο με το οποίο καλεί την κοινωνία να εναντιωθεί στα στερεότυπα και τις διακρίσεις που σχετίζονται με την ηλικία, και τα άτομα να σταματήσουν να ανησυχούν για τη διαδικασία της γήρανσης και να «ξεζουμίζουν» κάθε στιγμή του χρόνου που μας δίνεται.

Ο Ονορέ ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο αναζητώντας ενεργούς, ηλικιωμένους ανθρώπους με υψηλές επιδόσεις, αλλά τονίζει ότι δεν τους θεωρεί κανόνα. Ενδιαφέρεται περισσότερο για μια κατάσταση κατά την οποία ο μέσος 70χρονος και ο 80χρονος εργάζεται εάν θέλει, γίνεται εθελοντής, ξεκινάει ακόμα και μια δική του επιχείρηση, συμμετέχει σε ανταγωνιστικά αθλήματα, έχει φυσιολογική σεξουαλική ζωή και η κοινωνία δεν εκπλήσσεται ούτε σοκάρεται. Είναι προκατάληψη, υποστηρίζει, να μην επιτρέπεται στους ανθρώπους να είναι σε θέση να κάνουν αυτά τα πράγματα, όπως και το να θεωρείται ότι κάνουν κάτι σπουδαίο. Σεξ, λοιπόν, στα 80, τηλεοπτικά προγράμματα στα 90, ακόμη και να τρέχουμε σε Μαραθώνιο στα 100; Γιατί όχι;

Μετά από τρία χρόνια έρευνας και εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι ηλικιωμένοι σε όλο τον κόσμο, ο Ονορέ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, από πολλές απόψεις, τα «γεράματα» (όρος που δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ) είναι  μια «χρυσή εποχή»: υπάρχουν περισσότεροι ηλικιωμένοι, είναι πιο υγιείς, πιο δραστήριοι και πολλοί είναι καλύτεροι από ό,τι σε προηγούμενες ηλικίες. Δεν αγνοούνται πλέον, ούτε περιθωριοποιούνται. Αλλά, κατά την άποψή του, αυτό είναι μόνον η αρχή.

«Πολλά μπορούν να γίνουν καλύτερα», λέει ο καναδός συγγραφέας, «εάν καταφέρουμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται τα πάντα από την υγειονομική περίθαλψη μέχρι την πολιτική, τον κόσμο των επιχειρήσεων και την εκπαίδευση». Υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση από την ηλικία των πέντε μέχρι τα 21, η εργασία για 40 χρόνια και στη συνέχεια η συνταξιοδότηση στα 60, είναι εντελώς απαρχαιωμένη ιδέα. Ο ίδιος φαντάζεται έναν πολύ πιο ρευστό τρόπο ζωής, όπου θα μπαινοβγαίνουμε στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας και ποτέ δεν θα «συνταξιοδοτούμαστε» επίσημα.

Ο δημοσιογράφος του Guardian τον ρώτησε σε ποια ηλικία «γερνάμε» κατά τη γνώμη του, αλλά ο Ονορέ αρνείται να δώσει έναν αριθμό: «Χρησιμοποιώ τη λέξη “μεγαλύτερος” με πολύ ελαστικό τρόπο», λέει, «Ο ορισμός είναι πολύ ρευστός, και το να κλείσουμε τους ανθρώπους μέσα στο “κουτί των γηρατειών” στενεύει τους ορίζοντες. Τι κερδίζουμε λέγοντας “Αυτό το άτομο είναι γέρος”»; Ο Ονορέ πιστεύει ότι οι προκαταλήψεις για τους ηλικιωμένους λιγοστεύουν μεν, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν.

Στην πραγματικότητα, ακόμη και ο ίδιος, όταν άρχισε την έρευνα για το βιβλίο του, ήταν ένας από τους χειρότερους υποστηρικτές των προκαταλήψεων: «Όταν ήμουν νεότερος, τρόμαζα στην ιδέα ότι θα γεράσω. Είχα ενστερνιστεί την ιδέα ότι μετά τα 35 αρχίζει απλά μια καθοδική πορεία. Και πίστευα ότι οι ηλικιωμένοι είναι απλά θλιμμένοι και δύστροποι. Αλλά αν δει κανείς τα στατιστικά στοιχεία, οι άνθρωποι με τα υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας και ικανοποίησης από τη ζωή στη Βρετανία είναι τα άτομα άνω των 60 ετών.  Αυτό δεν αποκλείει το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι είναι πολύ δυστυχείς, αλλά η ιστορία, που μας λένε και που λέμε στον εαυτό μας, είναι ότι όλοι είναι δυστυχείς. Είναι πάντα το χειρότερο σενάριο και μας “μολύνει”», λέει.

Ο Ονορέ δεν φοβάται πια να γεράσει. Και με το βιβλίο του το απέδειξε.

Τα 12 βήματα του Καρλ Ονορέ

Αν θέλετε να είστε ευτυχισμένοι καθώς μεγαλώνετε ακολουθήστε τις οδηγίες του καναδού συγγραφέα:

• Αν σκέφτεστε ότι είστε γέρος, τότε θα είστε γέρος. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης υπογραμμίζουν την άνοια και τη μοναξιά, αλλά αγνοήστε τα. Επικεντρωθείτε στα θετικά.
• Βγείτε από τη ζώνη της άνεσης. Αντισταθείτε στην περιθωριοποίηση, συνεχίστε τους πειραματισμούς, προκαλώντας τον εαυτό σας και την κοινωνία που επιβάλλει στερεότυπα.
• Προσπαθήστε να παραμείνετε υγιείς. Φροντίστε τη διατροφή σας και ασκηθείτε πολύ, κάνει καλό στον εγκέφαλο και το σώμα. Ασκηση δεν σημαίνει να παίζεις χόκεϊ επί πάγου. Αρκεί το γρήγορο περπάτημα για να κρατηθείτε σε φόρμα.
• Ψάξτε για θετικά πρότυπα. Σας θυμίζω την Ελεν Μίρεν, τον Ντέιβιντ Ατένμπορο και τον Μιχαήλ Άγγελο (ο καλύτερος από όλους), που έζησε μέχρι την ηλικία των 88 ετών (τον 16ο αιώνα ήταν υπέργηρος) και πέρασε τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του σχεδιάζοντας και επιβλέποντας την κατασκευή της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.
• Προσπαθήστε να γίνετε το πρόσωπο που πάντα θέλατε να είστε. Ένας λόγος, για τον οποίο πολλοί άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι στα 60 τους, είναι ότι αισθάνονται πιο ελεύθεροι και λιγότερο υποχρεωμένοι σε άλλους.
• Μην σχετίζεστε μόνο με συνομηλίκους σας: ανακατέψτε όσο μπορείτε τις ηλικίες της παρέας σας. Η επαφή μεταξύ των γενεών γίνεται όλο και πιο δύσκολη, αλλά αν το κάνουμε, επωφελούμαστε, ωφελείται και η κοινωνία.
• Να αφήνετε πρόθυμα στην άκρη ό,τι δεν προχωράει. Εάν μια φιλία, για παράδειγμα, δεν λειτουργεί, αφήστε τη. Βελτιώστε τη ζωή σας. Ο χρόνος λιγοστεύει, κάντε τον να αξίζει.
• Τα γεράματα χρειάζεται να είναι μια διαδικασία ανοίγματος, μην κλείνετε τις πόρτες. «Θα χάσουμε κάποια πράγματα – ταχύτητα, αντοχή, λίγη πνευματική ευστροφία – αλλά από πολλές πλευρές κερδίζουμε», λέει ο Ονορέ. Μαθαίνουμε νέες δεξιότητες, έχουμε μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία, ίσως γινόμαστε πιο αλτρουιστές, βλέπουμε τη ζωή με μεγαλύτερη ελαφρότητα -επειδή δεν ενδιαφερόμαστε πια να κάνουμε καλή εντύπωση- και μπορούμε να δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα.  Και ίσως είμαστε σε θέση να συμβάλουμε περισσότερο στην κοινωνία στα 60 και στα 70 μας από ό,τι στην περίοδο της ακμής μας.
• Η τιμιότητα είναι η καλύτερη πολιτική. Μην προσπαθήσετε να κρύψετε ότι είστε 75 ή 85 ετών. «Μόλις αρχίσουμε να λέμε ψέματα για την ηλικία μας, δίνουμε στον αριθμό μια τρομερή δύναμη, που δεν την αξίζει», λέει ο Ονορέ. Οι άνθρωποι το κάνουν επειδή υπάρχουν τόσα πολλά στερεότυπα για την ηλικία, αλλά ο τρόπος για να τα καταπολεμήσουμε είναι να υπονομεύσουμε τις προκαταλήψεις.
• Η κοινωνία μάς λέει ότι το σεξ, η αγάπη και ο ρομαντισμός ανήκουν στους νέους, αλλά δεν είναι αλήθεια. Πολλοί ηλικιωμένοι εξακολουθούν να βιώνουν τη χαρά του σεξ. Δεν υπάρχουν κανόνες: κάντε πολύ, λίγο ή τέλος πάντων όσο σεξ θέλετε. Μερικοί ηλικιωμένοι βλέπουν σαν ευλογία και απελευθέρωση το ό,τι μπορούν να ξεφύγουν από τα δεσμά του έρωτα (και της λαγνείας), άλλοι, πάλι, δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς αυτόν. Κάντε ό,τι σας αρέσει.
• Αγνοήστε τους ανθρώπους που λένε ότι ένα γέρικο σκυλί δεν μπορεί να μάθει νέα κόλπα. Μπορεί. Παρά την κοινή αντίληψη ότι η δημιουργικότητα είναι προνόμιο των νέων, μπορούμε να γίνουμε πιο δημιουργικοί καθώς μεγαλώνουμε.
• Μην προσποιείστε ότι ο θάνατος δεν έρχεται. Δεχθείτε ότι θα συμβεί, απλά όχι ακόμα. «Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι η ζωή μας έχει ένα τέλος», λέει ο Ονορέ. «Όσο ο χρόνος εξαντλείται, γίνεται πιο πολύτιμος. Δίνει μορφή στη ζωή και, κατά κάποιον τρόπο, νόημα». Μην κολλάτε νοσηρά στον θάνατο, αλλά ούτε και να τον αγνοείτε. Όσο πιο κοντά φτάνετε (στο τέλος), τόσο λιγότερο πιθανό είναι να φοβηθείτε και αντίστοιχα τόσο μεγαλύτερη θα είναι η εστίασή σας σε πράγματα που πραγματικά έχουν σημασία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News