Είχαν τελικά δίκιο όλοι όσοι κατέβαιναν κάποτε στους δρόμους και στις πλατείες της Ευρώπης φωνάζοντας «yankee, go home»; Αυτό διερωτήθηκε προ ημερών, σε άρθρο του στη Repubblica, ο ιταλός συγγραφέας Τζανκάρλο ντε Κατάλντο (αστυνομικά μυθιστορήματα του οποίου έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά). Και είναι όντως γεγονός ότι μέρα με τη μέρα ολοένα περισσότεροι στη Γηραιά Ηπειρο «αισθανόμαστε προδομένοι από την Αμερική (…) λέμε ότι η Αμερική έχει αλλάξει, πως δεν είναι πια αυτή που ήταν», αναγνώρισε.

Σύμφωνα, όμως, με τον Ντε Καστάλντο, αρκεί μια ματιά, πρόχειρη μάλιστα, στα «πολιτιστικά σημάδια» που μας έρχονται εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα από τη νέα «Γη της Επαγγελίας», για να διαπιστώσει κανείς ότι η σημερινή κατάσταση στην πραγματικότητα δεν είναι καινούργια, πως ανέκαθεν υπήρχαν «τουλάχιστον δύο Αμερικές», η καθεμία με το δικό της απόλυτο αφήγημα, «δύο οντότητες σε διαρκή σύγκρουση, σαν ο εμφύλιος πόλεμος να μην τέλειωσε ποτέ».

Στη δε Ευρώπη πάρα πολλοί στο πέρασμα των δεκαετιών δημιουργούσαν τη δική τους Αμερική, άλλοι με σημείο αναφοράς τη στρεβλά πατριωτική ταινία «Τα Πράσινα Μπερέ» με τον Τζον Γουέιν και άλλοι έχοντας κατά νου μια μεταξοτυπία τύπου Γουόρχολ με τον Μπομπ Ντίλαν και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να αγκαλιάζονται.

Το «Οσα παίρνει ο άνεμος» είναι μια από τις πιο αγαπημένες ταινίες όλων των εποχών. «Ταυτιζόμαστε με την επαναστατική επιμονή της Σκάρλετ Ο’ Χάρα και το περιφρονητικό χαμόγελο του Ρετ Μπάτλερ» σημείωσε ο ιταλός συγγραφέας. Συγχρόνως, όμως, ξεχνάμε ότι στην ταινία «οι ηρωικοί ιππότες της Κου Κουξ Κλαν συνετίζουν τις βάρβαρες ορδές των σκλάβων που έχουν απελευθερωθεί από τον Λίνκολν» προσέθεσε.

Και στον «Ξένοιαστο καβαλάρη» ο Γουάιατ (Πίτερ Φόντα) και ο Μπίλι (Ντένις Χόπερ) δολοφονούνται από δυο τυπικούς υπερσυντηρητικούς επαρχιώτες Αμερικανούς, μόνο και μόνο επειδή δεν ενέκριναν το «υπερβολικά χίπικο στιλ τους». Σχεδόν ταυτόχρονα ο Βρετανός Τζέιμς Γκράχαμ Μπάλαρντ στο έργο του «The Atrocity Exhibition» βάζει έναν από τους χαρακτήρες του να σχεδιάζει την εξόντωση ενός (κατά τη γνώμη του) εξαιρετικά επικίνδυνου Ρόναλντ Ρίγκαν, τότε κυβερνήτη της Καλιφόρνιας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ο «Αόρατος άνθρωπος» του Ραλφ Ελισον άνοιξε τα μάτια πολλών εκτός των ΗΠΑ στα δεινά των Αφροαμερικανών. Την ίδια περίοδο, όμως, στις ΗΠΑ ο μακαρθισμός βρισκόταν στο απόγειό του, ενώ το 1953, χρονιά που εκδόθηκε το βιβλίο του Ελισον, άφησαν την τελευταία τους πνοή στην ηλεκτρική καρέκλα ο Τζούλιους και η Εθελ Ρόζενμπεργκ, έχοντας καταδικαστεί για κατασκοπεία υπέρ της ΕΣΣΔ, «χάρη» στον άκαμπτο, όσο και αμφιλεγόμενο, εισαγγελέα Ρόι Κον, ο οποίος χρόνια αργότερα θα αναλάμβανε χρέη συμβούλου ενός φιλόδοξου νεαρού επιχειρηματία ονόματι… Ντόναλντ Τραμπ. Ο «Νονός» και το «Κάποτε στην Αμερική» αγιοποιήσαν κατά κάποιον τρόπο τη μαφία, ενώ ακόμη και σήμερα υπενθυμίζουν ότι πολλές τεράστιες περιουσίες στην Αμερική έχουν τις ρίζες τους στην ποτοαπαγόρευση.

Ο Τζανκάρλο ντε Κατάλντο δεν παραλείπει να στρέψει την προσοχή του και στην ελευθεροτυπία: «Πόσες ιστορίες ηρωικών ρεπόρτερ που φέρνουν στο φως τη διαφθορά των ισχυρών και ανοίγουν τα μάτια των ανθρώπων έχουμε διαβάσει ανά τις δεκαετίες; Το “Ολοι οι άνθρωποι του προέδρου” είναι ένα εγκώμιο της ελευθεροτυπίας που ανατρέπει έναν τύραννο» σημειώνει, μην παραλείποντας ωστόσο να διερωτηθεί αν θα ήταν δυνατό να συμβεί κάτι παρόμοιο σήμερα, στην εποχή των fake news.

Ωστόσο θεωρεί ότι η πιο εμβληματική παραβολή για την ύπαρξη δύο ΗΠΑ είναι εκείνη των γουέστερν: έπειτα από δεκαετίες προπαγάνδας με γενναίους καουμπόηδες και κακούς  ερυθρόδερμους, το 1970, η ταινία «Ο Στρατιώτης Μπλου» του Ραλφ Νέλσον παρουσίασε τη σφαγή στο Σαντ Κρικ (σφαγιάστηκαν μέλη των φυλών Σεγέν και Αράπαχο) από την οπτική γωνία ενός «μετανοημένου» λευκού άνδρα. «Δεν χρειαζόμασταν το “Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού” για να αντιληφθούμε τη μεταχείριση που είχαν οι ιθαγενείς: αν και τότε τους αποκαλούσαμε “ινδιάνους”, η ουσία δεν αλλάζει» σχολιάζει ο ιταλός λογοτέχνης.

«Από την Αμερική προέρχονται τα πάντα, καθώς και τα αντίθετά τους, αλλά ένα πράγμα παραμένει σαφές: υπάρχει ο καλός Αμερικανός και ο κακός Αμερικανός. Και ο καλός δεν κερδίζει πάντα. Καμία έκπληξη, λοιπόν, μπροστά στη τρέχουσα βαρβαρότητα. Ανέκαθεν υπήρχαν μερικοί καλοί λόγοι για να είσαι θυμωμένος με τους Αμερικανούς, αλλά υπήρχαν και μερικοί πολύ καλοί λόγοι και για να ονειρεύεσαι μαζί τους. Ζήτημα επιλογών» συνοψίζει ο Τζανκάρλο ντε Κατάλντο.

Αναγνωρίζει, πάντως, ότι το παιχνίδι δεν εξαρτάται από εμάς, του Ευρωπαίους: «Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι σε εκείνα τα μέρη ενεργούν με βάση μια αυτοκρατορική λογική. Και όταν έχεις να κάνεις με μια αυτοκρατορία, δεν μπορείς παρά να ελπίζεις στην εύνοια της τύχης, με την έννοια ότι μπορεί να αναδειχθεί ένας πεφωτισμένος άνθρωπος όπως ο Μάρκος Αυρήλιος αλλά και ένας ψυχοπαθής όπως ο Ηλιογάβαλος ή ο Καλιγούλας. Μπορεί να αναδειχθεί ένας βασανισμένος πολιτικός με το σημαδεμένο πρόσωπο ενός Μπόγκαρτ ή ένας τσατισμένος πιγκουίνος α λα Ντάνι ντε Βίτο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News