«Δεν είμαι ο Δρ. Καταστροφολογία (Dr Doom), είμαι ο Δρ. Ρεαλισμός» απαντά ο διάσημος οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί σε όσους χρησιμοποιούν το προσωνύμιο με το οποίο έγινε γνωστός ανά τον κόσμο μετά την επιτυχημένη πρόβλεψη της οικονομικής κρίσης του 2008.

Ο ίδιος πάντως δεν φαίνεται να αποφεύγει τις βαρύγδουπες διατυπώσεις και τις προφητείες, όπως οι τελευταίες που έκανε στη βρετανική Telegraph περί των δέκα μέγα-απειλών σε διεθνές επίπεδο. Η συνέντευξη δόθηκε στο πλαίσιο της προώθησης του νέου βιβλίου του με αυτόν ακριβώς τον τίτλο: «MegaThreats: Ten Dangerous».

Στις «megathreats» που περιγράφει ο Ρουμπινί, 64 ετών σήμερα, περιλαμβάνονται το αυξανόμενο χρέος, η δημογραφική βόμβα, το τέλος της παγκοσμιοποίησης και η απειλή της τεχνητής νοημοσύνης.

«Αυτές οι απειλές γίνονται πραγματικότητα», αναφέρει. «Θέλω οι άνθρωποι να είναι ενήμεροι ότι αν δεν τις αντιμετωπίσουμε, θα καταστρέψουμε την οικονομία μας και θα καταστρέψουμε την ανθρωπότητα». 

«Με αποκαλούν Dr Doom. Αλλά μετά λένε: “είσαι απλώς ένα χαλασμένο ρολόι που λέει σωστά την ώρα δύο φορές την ημέρα”. Νομίζω ότι αυτό είναι αναληθές. Ο στόχος μου είναι να αποτυπώσω την πραγματικότητα» επισήμανε ο Ρουμπινί και μπήκε στο θέμα, δηλαδή στις νέες προβλέψεις του.

Η μεγαλύτερη απειλή είναι κατά τον ίδιο η εκτίναξη του πληθωρισμού και ιδίως ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Για παράδειγμα, ο Ρουμπινί επισήμανε ότι στη Βρετανία «η ύφεση είναι εγγυημένη» και ότι «ακόμη και η Τράπεζα της Αγγλίας αναμένει τουλάχιστον πέντε τρίμηνα συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας». 

Σε αντίθεση όμως με τη βρετανική κεντρική τράπεζα που προβλέπει συνολική μείωση του ΑΕΠ κατά 2% ως αποτέλεσμα της νέας κρίσης, μικρότερη από το -6% της κρίσης του 2008, ο Ρουμπινί πιστεύει ότι η ζημιά στην οικονομία θα είναι μεγαλύτερη. Η πρόβλεψή του είναι ότι η ύφεση θα είναι παρατεταμένη και ότι η Βρετανία, αν συνυπολογίσει κανείς και την ύφεση λόγω Covid, κινδυνεύει με μια δεκαετία χαμένης ανάπτυξης.

Οι κεντρικές τράπεζες προκαλούν ύφεση

Κυστικά είναι τα σχόλια του διάσημου οικονομολόγου και για τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών στο μέτωπο του πληθωρισμού: «Οι κεντρικές τράπεζες στερούνται αξιοπιστίας όταν λένε ότι θα καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό με οποιοδήποτε κόστος», σημείωσε. «Αν θες να αυξήσεις αρκετά τα επιτόκια ώστε να επαναφέρεις τον πληθωρισμό στο 2%, θα πρέπει να προκαλέσεις ύφεση. Και για πολλούς λόγους, η άποψη ότι θα έχουμε μια σύντομη και ρηχή ύφεση χωρίς περαιτέρω κινδύνους είναι ανοησία. Θα είναι πολύ σοβαρή και παρατεταμένη».

Επίσης, η αύξηση των επιτοκίων και η ύφεση δυσκολεύουν την εξυπηρέτηση του χρέους. Το συνολικό χρέος αυξήθηκε διεθνώς λόγω των κρατικών δαπανών για τη στήριξη των οικονομιών την περίοδο της πανδημίας —αγγίζει πλέον τα 290 τρισ. δολάρια. «Υπάρχει τόσο πολύ ιδιωτικό και δημόσιο χρέος στο σύστημα που αν αυξήσεις τα επιτόκια για να καταπολεμήσεις τον πληθωρισμό, δεν προκαλείς απλά ύφεση, προκαλείς οικονομικό κραχ» λέει ο Ρουμπινί.

Ο πληθωρισμός μειώνει το χρέος 

Η λύση κατά τον ίδιο είναι να αποδεχθούν οι κεντρικές τράπεζες τον υψηλότερο πληθωρισμό. Διότι αν δεν υπάρξει αύξηση φόρων και μείωση των δαπανών (δηλαδή μέτρα λιτότητας), η μόνη λύση για το χρέος είναι ένα κύμα πληθωρισμού το οποίο «μειώνει την πραγματική αξία του χρέους όταν αυτό εξυπηρετείται με σταθερά επιτόκια». Παρά τα όσα δεινά συνεπάγεται, το σοκ του πληθωρισμού λειτούργησε ευεργετικά ως προς το ύψος του δημοσίου χρέους και για την Ελλάδα. Από το 206,3% του ΑΕΠ το 2020 το ελληνικό χρέος θα βρεθεί στο 171,6% του ΑΕΠ εφέτος, κάτω από τα προ κορονοϊού επίπεδα του 180,7% του ΑΕΠ που ήταν το 2019.

Η Κίνα δεν θα γίνει πλούσια χώρα 

Στη συνέντευξή του στη βρετανική Telegraph, o Ρουμπινί μίλησε και για την πορεία της Κίνας. Η ανάλυση του είναι ότι η χώρα κινείται προς το μοντέλο του κρατικού καπιταλισμού και ότι οι περιορισμοί που επιβάλλει στις ιδιωτικές επιχειρήσεις ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, σε συνδυασμό με το μοντέλο της καταστολής σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα, έχουν επιπτώσεις στην ανάπτυξη. «Εχουν κολλήσει σε μια ανάπτυξη μεταξύ 2% και 3%. Αυτό έχει επιπτώσεις και ενέχει τον κίνδυνο η Κίνα να μείνει παγιδευμένη μεταξύ των χωρών μεσαίου εισοδήματος και να μην γίνει ποτέ η χώρα υψηλού εισοδήματος που επιθυμούσε κάποτε» σχολίασε.

Θα μπορούσε αυτή η εξέλιξη να διαταράξει το άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στους πολίτες και τον Κομμουνιστικό Κόμμα που κυβερνά τη χώρα; Ο Ρουμπινί αυτό πιστεύει. «Η νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος βασιζόταν πάντα στον εξής συμβιβασμό: δεν έχετε δικαιώματα, δεν υπάρχει δημοκρατία, δεν υπάρχουν εκλογές, αλλά θα σας δώσουμε οικονομική ευημερία και τριάντα χρόνια ανάπτυξης με ρυθμό 10% τα οποία όντως μετέτρεψαν μια πολύ φτωχή χώρα σε μεσαία. Και η μεσαία τάξη ήλπισε ότι η Κίνα θα πλησίαζε τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία και από χώρα μεσαίου θα γινόταν μια χώρα υψηλού εισοδήματος. Αλλά με ανάπτυξη 2-3% θα κολλήσει σε μια παγίδα μεσαίου εισοδήματος. Και η νομιμοποίηση των κυβερνώντων να λένε “δεν έχεις ελευθερία, δεν έχεις δημοκρατία, δεν έχεις δικαιώματα, αλλά έχεις 10% ανάπτυξη” παύει έτσι να υπάρχει» εξήγησε.

Τεχνολογική ανεργία ίσον κοινωνική κρίση

Ο Ρουμπινί πιστεύει επίσης ότι ένα μεγάλο κύμα «τεχνολογικής ανεργίας» βρίσκεται καθοδόν και ότι πλησιάζει η στιγμή που οι εταιρείες θα ευνοήσουν τις μηχανές έναντι των ανθρώπων και το κεφάλαιο έναντι της εργασίας. Οι καλύτεροι θα συνεχίσουν να πετυχαίνουν, αλλά η πλειοψηφία θα μείνει πίσω. Δεν πιστεύει δε ότι η απάντηση που προτείνεται, ένα μεγάλο οικονομικό δίχτυ ασφαλείας με τη μορφή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος που θα επιτρέπει την κάλυψη των βασικών αναγκών, είναι επαρκής λύση.

«Κάθε άνθρωπος θέλει την αξιοπρέπεια του να είναι παραγωγικό μέλος της κοινωνίας (…) Σήμερα, για παράδειγμα, υπάρχει στις ΗΠΑ μια ολόκληρη τάξη ανθρώπων που είναι φτωχοί, ανειδίκευτοι, άνεργοι, αβοήθητοι και απελπισμένοι. Επιβιώνουν με μια επιταγή της πρόνοιας. Και τι κάνουν; Παίζουν βιντεοπαιχνίδια. Ζουν σε μια εικονική πραγματικότητα. Δύο εκατομμύρια από αυτούς στις ΗΠΑ είναι εθισμένοι στα οπιοειδή και 5% από αυτούς πεθαίνουν κάθε χρόνο. Δεν έχουν φίλους, ζουν στο Διαδίκτυο. Τους λένε “incels” (σ.σ.: συντομευμένη εκδοχή της έκφρασης involuntary celibate) επειδή είναι ακούσια άγαμοι. Και είναι θυμωμένοι με τις γυναίκες. Κι έτσι αυτοί οι άνθρωποι δεν πρόκειται να αναπαραχθούν, και τελικά θα εξαφανιστούν. Οπότε στην πραγματικότητα ένας κόσμος όπου οι άνθρωποι ζουν με επιδόματα προοιωνίζεται ένα δυστοπικό μέλλον, πραγματικά πολύ σκοτεινό» ανέφερε.

Ολα θα πάνε στραβά; 

Μετά από αυτή τη δυσοίωνη αλληλουχία πώς να μην τον αποκαλούν Dr Doom; Ο ίδιος δηλώνει ότι είναι «χαρούμενος» ως άνθρωπος αλλά δεν θα χαρακτήριζε τον εαυτό του και φύσει αισιόδοξο. Στο βιβλίο του, το οποίο που αριθμεί 300 σελίδες, μόλις εξίμισι σελίδες περιγράφουν μια θετική έκβαση των πραγμάτων που χαρακτηρίζεται μάλιστα από τον συγγραφέα ως «ουτοπικό μέλλον».

Το «ουτοπικό» σενάριο προβλέπει ότι η ΗΠΑ και η Κίνα θα βρουν έδαφος συνεννόησης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα αρχίσουν να εστιάζουν στην κλιματική αλλαγή και τα ρομπότ θα χρησιμοποιούνται για καλό σκοπό. Στις υπόλοιπες σελίδες όμως, ο Ρουμπινί έχει ήδη προβλέψει ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να κάνουν δουλειές που δεν επιθυμούν να κάνουν, η δύναμη θα παραμείνει συγκεντρωμένη σε λίγες μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και ο πλανήτης θα υποστεί μόνιμη ζημιά από την κλιματική αλλαγή.

Επομένως η αισιοδοξία για τον Ρουμπινί υπάρχει μόνο ως παρένθεση. Από την άλλη, αν τα πράγματα πήγαιναν συνέχεια τόσο στραβά θα είχαμε φτάσει ως εδώ; Θα είχε συντελεστεί τόσο μεγάλη πρόοδος από την ανθρωπότητα;

 

 

 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News