Στο τέλος του αιώνα που διανύουμε ο κόσμος θα είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι σήμερα. Οι μετακινήσεις πληθυσμών και η κλιματική αλλαγή αναμένεται να δημιουργήσουν νέα, τεράστια αστικά κέντρα, ενώ αχανείς εκτάσεις θα ερημώσουν. Σε αυτόν τον νέο κόσμο, επιστήμονες υπολογίζουν ότι η Αφρική θα αποτελεί το σπίτι για το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Αυτή όμως η ιλιγγιώδης ανάπτυξη ολόκληρης της αφρικανικής ηπείρου είναι περισσότερο ορατή σε μία γραμμή 960 χλμ. που ενώνει το Αμπιτζάν της Ακτής Ελεφαντοστού με το Λάγκος της Νιγηρίας.

Για χρόνια ακουγόταν ότι κανείς δεν γνώριζε με βεβαιότητα τον πληθυσμό της πρωτεύουσας της Νιγηρίας. Δέκα χρόνια πριν, τα Ηνωμένα Εθνη υπολόγιζαν τον αριθμό αυτό στα 11,5 εκατ., με άλλες εκτιμήσεις να τον ανεβάζουν σε 18 εκατ. Απαντες όμως συμφωνούσαν ότι το Λάγκος αναπτυσσόταν με ταχείς ρυθμούς, καθώς ο πληθυσμός του είναι ήδη 40 φορές μεγαλύτερος από ό,τι το 1960, όταν η Νιγηρία κέρδισε την ανεξαρτησία της.

Αυτή η ραγδαία πληθυσμιακή άνοδος έχει επιτευχθεί, φυσικά, και μέσω της μετανάστευσης. Υπολογίζεται ότι 5.000 άνθρωποι μεταναστεύουν στο Λάγκος καθημερινά, κυρίως από την επαρχία της Νιγηρίας. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη, το Λάγκος θα φιλοξενεί 24,5 εκατ. ανθρώπους μέχρι το 2035.

Αυτό που συμβαίνει στην πρωτεύουσα της αφρικανικής χώρας παρατηρείται σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο. Σήμερα, γράφει ο καθηγητής Χάουαρντ Φρεντς σε εκτενές άρθρο του στον Guardian, στην Αφρική ζουν 1,4 δισ. άνθρωποι, ενώ αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα που διανύουμε αυτός ο αριθμός θα έχει διπλασιαστεί. Οι ίδιες μελέτες προσθέτουν ότι μέχρι το τέλος του αιώνα η Αφρική θα αποτελεί το σπίτι 3,9 δισ. ανθρώπων.

Οι αριθμοί, όμως, δεν λένε όλη την αλήθεια. Οι έρευνες που γίνονται, κατά βάση στη Δύση, εστιάζουν κυρίως στο τι θα σημαίνει αυτή η ραγδαία ανάπτυξη της Αφρικής για τη μετανάστευση προς την Ευρώπη. Το ερώτημα, όμως, είναι πώς τα ίδια τα αφρικανικά έθνη διαχειρίζονται την ταχύτερη αστικοποίηση στην ανθρώπινη Ιστορία, κάτι που σχετίζεται και με τον αριθμό όσων επιλέξουν τον δρόμο της μετανάστευσης ή την παραμονή στην πατρίδα.

Σε πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε οργάνωση της Νότιας Αφρικής, το 73% των νέων Νιγηριανών εξέφρασε ενδιαφέρον να μεταναστεύσει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Αυτή η τάση των κατοίκων αρκετών χωρών της Αφρικής –δεδομένης και της τεράστιας κλίμακάς της– μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις σε σημαντικά ζητήματα, όπως είναι η παγκόσμια οικονομική ευημερία, η κλιματική κρίση και το ίδιο το μέλλον της ηπείρου.

Για να εξετάσει αυτό το πολύπλοκο και πολυδιάστατο ζήτημα, ο Φρεντς επικεντρώνεται σε μια πολύ μικρή –αναλογικά με το μέγεθος της αφρικανικής ηπείρου– λωρίδα η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να θεωρηθεί ως το κέντρο αυτού του αστικού μετασχηματισμού.

Πρόκειται για ένα τμήμα της παράκτιας Δυτικής Αφρικής, που ξεκινά στα δυτικά από το Αμπιτζάν, την οικονομική πρωτεύουσα της Ακτής του Ελεφαντοστού, και εκτείνεται 960 χλμ. ανατολικά –περνώντας από την Γκάνα, το Τόγκο και το Μπενίν– πριν φθάσει, τελικά, στο Λάγκος της Νιγηρίας. Πρόσφατα, αυτή η περιοχή μπήκε στο μικροσκόπιο των ερευνητών και χαρακτηρίστηκε ως η ταχύτερα αστικοποιούμενη περιοχή του κόσμου, μια «μεγαλόπολη» υπό κατασκευή.

Οταν ο πληθυσμός της ξεπέρασε τα 10 εκατ. άτομα, τη δεκαετία του 1950, η μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης έγινε η πρώτη αστική ζώνη που χαρακτηρίστηκε έτσι. Ο λόγος για μια μεγάλη περιοχή πυκνής κατοίκησης, που εκτείνεται από την Ουάσινγκτον μέχρι τη Βοστώνη (63o χλμ.). Αλλες περιοχές, όπως ο διάδρομος Τόκιο – Οσάκα της Ιαπωνίας, κέρδισαν σύντομα την ίδια διάκριση, ενώ αργότερα ακολούθησαν και άλλα γιγάντια σμήνη πόλεων, στην Ινδία, στην Κίνα και στην Ευρώπη.

Ωστόσο, η γραμμή Αμπιτζάν-Λάγκος αναμένεται να ξεπεράσει κάθε άλλο αντίστοιχο ιστορικό παράδειγμα. Σε μια δεκαετία από σήμερα, οι μεγάλες πόλεις σε αυτή τη λωρίδα γης θα φιλοξενούν 40 εκατ. ανθρώπους. Το Αμπιτζάν, με 8,3 εκατ., θα είναι σχεδόν τόσο μεγάλο πληθυσμιακά όσο είναι σήμερα η Νέα Υόρκη. Η ιστορία των μικρών πόλεων της περιοχής αυτής είναι εξίσου άξια μελέτης, καθώς είτε γίνονται μεγάλα αστικά κέντρα από μόνες τους, είτε –όπως συμβαίνει με περιοχές όπως το Oγιo στη Νιγηρία και το Τακοράντι στην Γκάνα– απορροφώνται σταδιακά από μεγαλύτερες πόλεις.

Εν τω μεταξύ, οι νεογέννητες πόλεις εμφανίζονται σε περιβάλλοντα που ήταν εντελώς άγονα πριν από μερικά χρόνια. Αν συμπεριλάβουμε τέτοιου είδους περιοχές, ο προβλεπόμενος πληθυσμός για αυτή την παράκτια ζώνη θα φθάσει τα 51 εκατ. άτομα μέχρι το 2035, αριθμός ίσως, περίπου, με εκείνον που μέτρησε ο βορειοανατολικός διάδρομος των ΗΠΑ όταν θεωρήθηκε για πρώτη φορά «μεγαλόπολη».

Σε αντίθεση, όμως, με εκείνη την αμερικανική περιοχή, της οποίας ο πληθυσμός έχει εδώ και χρόνια σταθεροποιηθεί, σε αυτό το τμήμα της δυτικής Αφρικής θα συνεχίσει να αυξάνεται. Μέχρι το 2100, η ​​γραμμή Αμπιτζάν – Λάγκος προβλέπεται να είναι η μεγαλύτερη ζώνη συνεχούς πυκνής κατοίκησης στη Γη, φιλοξενώντας σχεδόν μισό δισ. ανθρώπους.

«Εχω εργαστεί στην Κίνα και στην Ινδία. Μέχρι αρκετά πρόσφατα, εκεί έπεφτε το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής όσον αφορά την αστικοποίηση, αλλά η Αφρική είναι αναμφισβήτητα η ήπειρος που θα οδηγήσει το μέλλον της. Και είναι αυτή η λωρίδα κατά μήκος της ακτής της Δυτικής Αφρικής στην οποία θα παρατηρηθούν οι μεγαλύτερες αλλαγές», δήλωσε ο Ντάνιελ Χούρνβεγκ, μελετητής αστικοποίησης στο Πανεπιστήμιο του Οντάριο.

«Αν μπορέσει να αναπτυχθεί αποτελεσματικά, η περιοχή θα γίνει κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών της – και τα ίδια τα μέρη είναι αρκετά μεγάλα. Αλλά αν αναπτυχθεί άσχημα, θα χαθεί τεράστιος αριθμός οικονομικών δυνατοτήτων και, στη χειρότερη των περιπτώσεων, όλα τα κακά θα μπορούσαν να εμφανιστούν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News