Η 66χρονη ουγγαρέζα βιοχημικός Κάταλιν Κάρικο, πέρα από μία λαμπρή επιστήμονας και αντιπρόεδρος της γερμανικής BioNTech, είναι επίσης η πρωτοπόρος των εμβολίων τύπου mRΝΑ που σήμερα σώζουν εκατοντάδες εκατομμύρια ζωές σε ολόκληρο τον κόσμο και θεωρούνται τα πιο αποτελεσματικά και τα πιο ασφαλή από τα όπλα που διαθέτει η ανθρωπότητα κατά του κορονοïού και της πανδημίας του.

Αλλά οι πολυετείς έρευνές της και η πίστη της στις θεραπευτικές ιδιότητες του mRΝΑ (οι οποίες λίγο έλειψε να της κοστίσουν την καριέρα αλλά πλέον ενδέχεται να της χαρίσουν το Νομπέλ) αποτελούν μονάχα ένα κεφάλαιο της ζωής μίας γυναίκας η οποία κατάφερε ό,τι κατάφερε – προς όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας – χάρη κυρίως στην επιμονή της.

Οταν ξεκίνησε να ασχολείται με το αγγελιαφόρο RNA, η Κάταλιν Κάρικο δεν είχε κατά νου την ανάπτυξη εμβολίου. «Το θεωρούσα ένα μέσο αντικατάστασης των συμβατικών φαρμάκων: η ιδέα ήταν να δίνουμε στα κύτταρά μας, μέσω του mRNA, τις οδηγίες ούτως ώστε να παράγουν πρωτεΐνες ικανές να θεραπεύουν τις ασθένειες. Εάν πληγωθείτε, σας χορηγούν μία πρωτεΐνη για να επιταχύνουν την επούλωση, αλλά μετά από δύο ώρες η πρωτεΐνη εκφυλίζεται και πρέπει να σας την χορηγήσουν εκ νέου. Αντιθέτως με το mRNA μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τα κύτταρα παράγουν διαρκώς τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη, για δύο – τρεις ημέρες, και, έτσι τα πάντα επιλύονται», σημείωσε συνομιλώντας με τον Τζουλιάνο Αλούφι της La Repubblica.

«Μα… εκφυλίζεται»

«Δεν υπήρχε ενθουσιασμός για το mRΝΑ. Θυμάμαι ότι μου έλεγαν: “Μα μετά από μερικές ημέρες εκφυλίζεται” και εγώ απαντούσα: “Βεβαίως, και είναι καλό που συμβαίνει αυτό. Το σημαντικό είναι να προλάβει να εκπαιδεύσει τα κύτταρα”. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το εμβόλιο κατά του κορονοïού: δεν θέλουμε τα κύτταρα να παράγουν για πάντα πρωτεΐνες ακίδας (spike proteins), αλλά μόνον για όσο χρειάζεται, ώσπου να εκπαιδευτεί το ανοσοποιητικό σύστημα», πρόσθεσε.

Παρότι η ανθρωπότητα εξακολουθεί στην πλειονότητά της να δίνει μάχη κατά της πανδημίας, η Κάταλιν Κάρικο κοιτάζει ήδη μπροστά, έχοντας θέσει έναν μεγαλεπήβολο στόχο: «Εργάζομαι πάνω σε μία ιδέα κατά του καρκίνου: να εισάγουμε ένα mRNA που θα αναγκάζει τα καρκινικά κύτταρα να κάνουν κάτι – να απελευθερώνουν κυτοκίνες – για να τραβούν την προσοχή των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, ωσάν να τα φωνάζαμε “Ελάτε εδώ! Ελάτε εδώ!”. Ετσι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος θα μπορούν να εντοπίζουν οπουδήποτε τα καρκινικά κύτταρα, ακόμα και όταν εκδηλώνονται μεταστάσεις, και να τα καταστρέφουν», εξήγησε η επιστήμονας που επιδιώκει να καταπολεμήσει και τον καρκίνο, μετά τον κορονοïό.

Η απόδραση

Η Κάρικο γεννήθηκε το 1955 σε μία κωμόπολη της κεντρικής Ουγγαρίας. Ο πατέρας της ήταν κρεοπώλης. «Ζούσαμε όλοι μαζί, εγώ και η οικογένειά μου, σε ένα δωμάτιο και κατά τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής μου δεν είχαμε ούτε ψυγείο, ούτε τρεχούμενο νερό, ούτε τηλεόραση. Αλλά στην πραγματικότητα δεν γνωρίζαμε ότι δεν τα είχαμε αυτά τα πράγματα, γιατί γύρω μας κανένας δεν τα διέθετε. Το 1985 έφυγα για ένα διδακτορικό στις ΗΠΑ και έκρυψα τα χρήματα στο λούτρινο αρκουδάκι της κόρης μου, για να μη με σταματήσουν στα σύνορα, καθώς υπήρχε ακόμα το Σιδηρούν Παραπέτασμα», υπενθύμισε.

Αλλά και στις ΗΠΑ δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα μέχρι να βρει τον δρόμο της. «Στο αμερικανικό πανεπιστημιακό σύστημα δεν υπάρχουν μισθωτοί ερευνητές, ο καθένας πρέπει να χρηματοδοτεί μόνος του τις έρευνές του, κερδίζοντας υποτροφίες. Εγώ προσπαθούσα διαρκώς αλλά οι αιτήσεις μου απορρίπτονταν. Οι ερευνητές συνάδελφοί μου είχαν καταλάβει πως ασχολούμουν με ενδιαφέροντα πράγματα και με στήριξαν εκείνοι, έως ότου έγινα 58 ετών. Εφυγα από το πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, έπειτα από 24 χρόνια δουλειάς, χωρίς πότε να μου προσφέρουν μία έδρα ή να προτείνουν να με νομιμοποιήσουν. Αλλά δεν ανησυχούσα για τα χρήματα, εάν ζεις για αυτά, δεν ωφελείς τον εαυτό σου», θεωρεί η ίδια.

Στην Ευρώπη και την BioNTech

Εχοντας φτάσει σε ερευνητικό αδιέξοδο στις ΗΠΑ, αποφάσισε να επιστρέψει στην Ευρώπη και μετακόμισε στη Γερμανία, όπου το 2013 ανέλαβε χρέη αντιπροέδρου της BioNTech. «Μετακόμισα στη Γερμανία και είπα στον σύζυγό μου “θα παραμείνω εδώ έως ότου να κάνουν σε κάποιον μία ένεση αγγελιαφόρου RNA”. Επειδή αυτό δεν συνέβαινε, χρόνο με τον χρόνο ανέβαλα την επιστροφή μου. Σήμερα μετά από οχτώ χρόνια, περισσότεροι από 200 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν λάβει mRΝΑ μέσω του εμβολίου κατά της Covid, δίχως παρενέργειες και λαμβάνοντας προστασία για περισσότερο από έξι μήνες», είπε, έχοντας δικαιωθεί απόλυτα για την επιμονή της.

Μιλώντας για την πιο σημαντική στιγμή της καριέρας της, η Κάταλιν Κάρικο αποκάλυψε πως δεν ήταν όταν άκουσε τον Ουγκούρ Σαχίν, τον ιδρυτή της BioNTech, να της ανακοινώνει, τον περασμένο Νοέμβριο, πως το εμβόλιο κατά του κορονοïού είναι αποτελεσματικό. «Είχα ήδη στις πλάτες μου χρόνια θετικών αποτελεσμάτων στα ζώα με τα εμβόλια για τον ιό Ζίκα και τη γρίπη. Για αυτόν τον λόγο του απάντησα “Ε, ναι” αντί για “Δεν το πιστεύω, λειτουργεί όντως;”», ανέφερε.

Η πιο σημαντική στιγμή της καριέρας της ήταν η τυχαία συνάντησή της με τον Ντρου Γουάισμαν. Πραγματοποιήθηκε το 1998 μπροστά από ένα φωτοτυπικό μηχάνημα, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια το 1998.

«Εκείνος ήταν ένας ανοσολόγος, πολύ διακριτικός και ντροπαλός. Αντιθέτως εγώ, όταν αρχίζω να μιλάω – συνήθως επιτίθεμαι με την ερώτηση “Ξέρετε ότι κόρη μου είναι ολυμπιονίκης (στην κωπηλασία);” – δεν σταματάω ποτέ. Μου είπε πως ήθελε να εργαστεί πάνω σε ένα εμβόλιο για το Aids, αλλά είχε ξεμείνει από ιδέες. Του εξήγησα ότι ασχολιόμουν με το mRNA και ότι θα μπορούσα να τον βοηθήσω, εκπαιδεύοντας τα κύτταρα να παράγουν το εχθρικό αντιγόνο. Και λειτούργησε, εξαιρετικά μάλιστα. Το mRNA προκαλούσε μία ανοσολογική αντίδραση που το καθιστούσε κατάλληλο για εμβόλια αλλά επικίνδυνο για κάθε άλλο σκοπό. Τελικά κατάλαβα ότι έπρεπε να το τροποποιήσω, ούτως ώστε να το κρύψω στο ανοσοποιητικό σύστημα – ωσάν ένα λούτρινο αρκουδάκι που πρέπει να περάσει τα σύνορα – για όσο χρειάζεται, ούτως ώστε να εισέλθει στα κύτταρα και να τα εκπαιδεύσει», ανέφερε χαρακτηριστικά η Κάρικο, γνωρίζοντας πως εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι αναμένουν να εμβολιαστούν με το σωτήριο σκεύασμα στην αρχική σύλληψη και ανάπτυξη του οποίου συνέβαλε ίσως περισσότερο από κάθε άλλον, μαζί με το ζεύγος  Σαχίν-Τουρετσί της BioNTech.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News