Ποιοι είναι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων; Η απάντηση είναι προφανής: Οι άνθρωποι που έχουν τη δύναμη στα χέρια τους. Σε όλο τον κόσμο, όμως, αυτοί που φθάνουν στην κορυφή της ιεραρχίας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι άνδρες.  Από την αρχαιότητα απαγορευόταν στις γυναίκες να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη δημόσια σφαίρα, και σήμερα, μπορεί να υπάρχουν πολλές γυναίκες μάνατζερ ή σε θέσεις της δημόσιας διοίκησης, οι άνδρες, όμως, συνεχίζουν τις προσπάθειές τους να φιμώνουν τις γυναίκες που έχουν ή προσπαθούν να αποκτήσουν πολιτική εξουσία.

Οταν η γερουσιαστής της Καλιφόρνιας Κάμαλα Χάρις πίεσε με τις ερωτήσεις της έναν μάρτυρα κατά τη διάρκεια της έρευνας για τη φερόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στις εκλογές του 2016, ο Ρίτσαρντ Μπαρ, Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής και πρόεδρος της Επιτροπής Πληροφοριών της Γερουσίας, της είπε «σκάσε», κάτι που σπάνια συμβαίνει σε άνδρες γερουσιαστές.

Δεν ήταν τυχαίο, ούτε ήταν η πρώτη φορά που της συνέβη να τη διακόπτουν. Ειδικά από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η υποψηφιότητα της Χάρις για τη θέση της αντιπροέδρου των Δημοκρατικών στις επικείμενες εκλογές του Νοεμβρίου, σύσσωμοι, σεξιστές, ρατσιστές και συκοφάντες έχουν συνταχθεί εναντίον της. Δεν είναι ούτε κάτι καινούργιο.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας της Χίλαρι Κλίντον το 2016 μια ομάδα νεαρών, που κρατούσαν πανό με το σύνθημα «Σιδέρωσε το πουκάμισό μου», διέκοψε την ομιλία της. Το μισογυνικό μήνυμά τους ήταν περισσότερο από ξεκάθαρο.

Ο μισογυνισμός είναι θέμα πολιτισμικό υποστηρίζει η καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Μαίρη Μπίαρντ στο βιβλίο της «Γυναίκες και εξουσία: ένα μανιφέστο» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Κατερίνας Σχινά), που βασίστηκε σε δύο διαλέξεις της διάσημης βρετανίδας κλασικίστριας το 2014 και το 2017, στο Βρετανικό Μουσείο, υπό την αιγίδα του London Review of Books.

@realDonaldTrump The world will watch you TRIUMPH! #TrumpAndTriumph #MakeAmericaGreatAgain #TRUMP2016 pic.twitter.com/yRuD6Ebcz8

— Trump & Triumph (@trumpandtriumph) March 19, 2016

Το μανιφέστο της αναζητά τις ρίζες των διακρίσεων κατά των γυναικών στη δημόσια σφαίρα και τον αποκλεισμό τους από τα κέντρα εξουσίας και αποφάσεων στη Δυτική κουλτούρα, εστιάζοντας στον μισογυνισμό, την περιθωριοποίηση και τη φίμωση ιστορικά των γυναικών από τη μυθική Μέδουσα μέχρι την καγκελάριο Μέρκελ και την Χίλαρι Κλίντον.

Η πρώτη αναφορά «φίμωσης», αναφέρει η Μπίαρντ υπάρχει στη σκηνή της «Οδύσσειας» από τη ραψωδία Α’ (361-400), όπου η Πηνελόπη ζητά από τον ραψωδό να σταματήσει το τραγούδι, που εξιστορεί την επιστροφή των Αχαιών, γιατί της προκαλεί θλίψη.

Λίγο μετά ο γιος της Τηλέμαχος τη στέλνει στα διαμερίσματά της να συνεχίζει τη δουλειά της στον αργαλειό, ξεκαθαρίζοντάς της ότι «ο λόγος ανήκει στους άνδρες» και ότι στο σπίτι τους εκείνος είναι ο «κυβερνήτης». Όπως σημειώνει η Μέρι Μπίαρντ στο άρθρο της «Η Δημόσια Φωνή των Γυναικών» στο London Review of Books «υπάρχει κάτι το ελαφρώς γελοίο» στην εικόνα του νεαρού που κάνει την μεσόκοπη Πηνελόπη να σιωπήσει.

Είναι, όμως, θεμελιώδες αυτό το επεισόδιο, υποστηρίζει η αγγλίδα ακαδημαϊκός, «επειδή αποτελεί την πρώτη καταγεγραμμένη απόδειξη του Δυτικού πολιτισμού ότι οι φωνές των γυναικών δεν ακούγονται στη δημόσια σφαίρα. Ακόμα περισσότερο, όπως το θέτει ο Ομηρος, αναπόσπαστο μέρος της ανατροφής ενός άντρα, είναι να μάθει να έχει τον έλεγχο του δημόσιου λόγου και να κάνει τις γυναίκες να σιωπούν». Με άλλα λόγια ο Δυτικός πολιτισμός χρησιμοποιεί εδώ και χιλιάδες χρόνια αυτή την πρακτική και «μόνο αν κατανοήσουμε πόσο παλιό είναι το προνόμιο του λόγου στους άνδρες, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει σήμερα», λέει η Μπίαρντ, τονίζοντας ότι «ορισμένες συμπεριφορές δεν είναι έμφυτες ή φυσικές: είναι πολιτιστικές, και παραδίδονται από γενιά σε γενιά κατά τη διάρκεια των αιώνων».

Η καθηγήτρια αναφέρεται, ακόμα, στον μύθο του βιασμού της Φιλομήλας από τον βασιλιά της Θράκης Τηρέα και άνδρα της αδελφής της Πρόκνης. Η Φιλομήλα εξιστόρησε σε υφαντό τον βιασμό της, όταν εκείνος της έκοψε τη γλώσσα για να μην αποκαλύψει τι συνέβη: «Εκείνο που έπραξε δεν είναι ανάλογο με εκείνο που κάνουν οι γυναίκες σήμερα; Το υφαντό της Φιλομήλας είναι το Διαδίκτυο του 21ου αιώνα», γράφει στο μανιφέστο της αναδεικνύοντας  το πρώτο θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης που τόλμησε να δημοσιοποιήσει το συμβάν.

Ισως όμως το πιο εντυπωσιακό γυναικείο πρόσωπο του βιβλίου της είναι η Μέδουσα. Όπως σημειώνει η Μπίαρντ, υπήρχαν διάφορες παραλλαγές του μύθου της Μέδουσας στην αρχαιότητα, όλες όμως οδηγούν τελικά στον Περσέα και στον αποκεφαλισμό της Γοργόνας Μέδουσας με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς αφαιρώντας την παράνομη δύναμη της. Ο ρωμαίος ποιητής Οβίδιος αφηγείται την ιστορία του βιασμού της Μέδουσας από τον Ποσειδώνα στο Ναό της Αθηνάς (Μινέρβα).

Η Αθηνά μετέτρεψε τα όμορφα μαλλιά της Γοργόνας σε φίδια, και αργότερα όταν ο Περσέας τη σκότωσε, φόρεσε την εικόνα της στο στήθος της. Αναφερόμενη σε ένα άρθρο της κλασικίστριας Μόλι Λιβάιν για τα μαλλιά και το φύλο στην αρχαιότητα, η Σάρα Μποντ γράφει στο Forbes ότι η μετατροπή των μαλλιών της Μέδουσας από όμορφες μπούκλες σε φαρμακερά φίδια «έγινε για μια πιο ισχυρή εκδοχή της ξεκάθαρης γυναικείας απειλής».

Οπως επισημαίνει η Μπίαρντ, η Μέδουσα έχει γίνει μέρος των μυθολογικών ύβρεων, που συχνά εκτοξεύονται στις γυναίκες οι οποίες επιδιώκουν και αποκτούν πολιτικά αξιώματα. Παρόλο ότι οίκοι μόδας όπως ο Versace προσπάθησαν κατά καιρούς να ανακτήσουν τον μύθο της Μέδουσας και να τον αξιοποιήσουν προς όφελος των γυναικών, δεν τα κατάφεραν. Η Μέδουσα παραμένει το διαχρονικό σύμβολο της άσχημης γυναίκας που πρέπει να αποκεφαλιστεί για να εδραιωθεί η ανδρική κυριαρχία έναντι ενδεχόμενης ενδυνάμωσης της γυναικείας επιρροής.

Το θέμα της αποκεφαλισμένης Γοργόνας με τους φιδίσιους βοστρύχους εμφανίζεται σταθερά σε πίνακες και γλυπτά, από την ασπίδα της θεάς Αθηνάς στο άγαλμα που κοσμούσε το εσωτερικό του Παρθενώνα, μέχρι το άγαλμα του Τσελίνι με τον γυμνό Περσέα να κρατάει το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας (ίσως το πιο διάσημο από τα γλυπτά του, που ολοκληρώθηκε το 1554),  και την εκδοχή του Καραβάτζο, στον ομώνυμο πίνακά του (1597).

Την τελευταία δεκαετία, μάλιστα οι σύγχρονες αναφορές πληθαίνουν, μας υπενθυμίζει η Μπίαρντ: το κεφάλι της Ανγκελα Μέρκελ έχει εμφανιστεί στη θέση εκείνου της Μέδουσας σε εξώφυλλο περιοδικού, η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι έχει παρομοιαστεί με Μέδουσα, ενώ και η Χίλαρι Κλίντον  απεικονίστηκε ως αποκεφαλισμένη Μέδουσα στο χέρι του Περσέα – Τραμπ σε σκίτσα από τους υποστηρικτές του προέδρου των ΗΠΑ, στη διάρκεια της προηγούμενης προεκλογικής εκστρατείας…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News