Γεννήθηκε την 1η Οκτωβρίου του 1924, δηλαδή ακριβώς πριν από έναν αιώνα, και αυτό σημαίνει πως ο Τζίμι Κάρτερ, γιορτάζοντας την εκατοστή επέτειο της γέννησής του, καθίσταται ο πρώτος αιωνόβιος πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Κάρτερ είναι μεγαλύτερος κατά έξι χρόνια από τον δεύτερο γηραιότερο πρώην πρόεδρο, τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στην ηλικία των 94 ετών, ενώ τόσο ο Ρόναλντ Ρίγκαν όσο και ο Τζέραλντ Φορντ εγκατέλειψαν αμφότεροι τα εγκόσμια έπειτα από 93 χρόνια ζωής.

Επικαλούμενος το γνωστό σθένος του Τζίμι Κάρτερ, o Εντουαρντ Λους, διευθυντής σύνταξης και αρθρογράφος των Financial Times στις ΗΠA εικάζει πως ο εκατοντάχρονος αμερικανός πρώην πρόεδρος θα ήθελε σίγουρα να ζήσει αρκετά ώστε να δει τον Ντόναλντ Τραμπ να ηττάται για δεύτερη φορά και την Κάμαλα Χάρις να εκλέγεται στην προεδρία των ΗΠΑ.

Με αφορμή τα γενέθλια του Κάρτερ επιχειρεί μια ματιά στα πεπραγμένα της προεδρικής του θητείας, με την επισήμανση ότι πολλά για τα οποία επικρίθηκε ίσως πρέπει να γίνουν μαθήματα.

Σχετικά με τον υψηλό πληθωρισμό για τον οποίο πολλαπλώς κατηγορήθηκε ο Κάρτερ, ο αρθρογράφος σημειώνει ότι τον «κληρονόμησε» από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ που είχε πολιτικοποιηθεί από τον Ρίτσαρντ Νίξον και όχι μόνο δεν συνέβαλε στην περαιτέρω αύξησή του αλλά διόρισε πρόεδρο της Fed τον Πολ Βόλκερ, σφοδρό πολέμιο του πληθωρισμού, υπονομεύοντας, ωστόσο έτσι (και μάλιστα εν γνώσει του) τις πιθανότητες επανεκλογής του.

Οσο για τη στάση του απέναντι στη Μόσχα —οι επικριτές του υποστήριζαν ότι οι Σοβιετικοί τον είχαν του χεριού τους— κάθε άλλο παρά άβουλος υπήρξε, καθώς όρθωσε το ανάστημά του στο πλαίσιο της κρίσης της Πολωνίας το 1980, αποτρέποντας μια επανάληψη της εισβολής του Κόκκινου Στρατού στη χώρα, όπως συνέβη στην Τσεχοσλοβακία το 1968 και στην Ουγγαρία το 1956. O Κάρτερ εξόπλισε επίσης τους αφγανούς μουτζαχεντίν, ώστε να αντισταθούν στους Σοβιετικούς, αναβάθμισε το πυρηνικό οπλοστάσιο της Αμερικής και μποϊκόταρε τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας.

Πρακτικά, πέρα από τους υψηλότερους τόνους, η μόνη μεγάλη αλλαγή του Ρίγκαν σε σχέση με την ψυχροπολεμική στάση του Κάρτερ ήταν η άρση του εμπάργκο των ΗΠΑ στις εξαγωγές σιτηρών (το είχε υποσχεθεί προεκλογικά στους αγρότες της Αϊόβα). Με άλλα λόγια ο Ρίγκαν κληρονόμησε από τον Κάρτερ τις βασικές αρχές της εξωτερικής του πολιτικής. Επιπλέον, πέρα από μια αυστηρή Ομοσπονδιακή Τράπεζα υπό τον Βόλκερ, κληρονόμησε επίσης την απελευθέρωση (deregulation) βασικών τομέων της αμερικανικής οικονομίας.

Σύμφωνα με το Λους, αρκετά από τα θεμέλια της επανεκλογής του Ρίγκαν, το 1984, τέθηκαν από τον Κάρτερ πριν καν ο διάδοχός του εκλεγεί στην προεδρία. Οσο για την κρίση των ομήρων του 1979, ελάχιστοι αμφιβάλλουν πως ο Μπιλ Κέισι, επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας του Ρίγκαν, σύναψε συμφωνία με τους αγιατολάδες για την κράτηση των 52 αμερικανών ομήρων μέχρι μετά από τις εκλογές του 1980. Ο Κάρτερ μπορεί να υπέπεσε σε λάθος, ανάβοντας το πράσινο φως για την απερίσκεπτη, όπως αποδείχθηκε, Επιχείρηση (διάσωσης) «Νύχι του Αετού». Αλλά υπήρξε ανυποχώρητος στη δέσμευσή του να μην εκτεθούν σε κίνδυνο οι ζωές των ομήρων γεγονός το οποίο είχε ενοχλήσει αρκετούς από τους συμβούλους του, περιλαμβανομένου και του Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι.

Αφήνοντας κατά μέρος τις αρνητικές κρίσεις για τον Κάρτερ, ο Εντουαρντ Λους υποστηρίζει πως ένα από τα πιο σωστά πράγματα που έχει υποστηριχθεί για το άτομό του είναι πως υπήρξε ο καλύτερος… πρώην πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ. Αναφέρει ενδεικτικά πως αφού εγκατέλειψε τον Λευκό Οίκο δεν επιδίωξε ποτέ να επωφεληθεί από την ιδιότητα του πρώην προέδρου, ενώ το 2002 τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης για το έργο του ιδρύματός του με στόχο την επίλυση συγκρούσεων, την παρακολούθηση εκλογικών αναμετρήσεων (election monitoring) και την καταπολέμηση των μαστίγων της υποσαχάριας Αφρικής. Ωστόσο το ότι χαρακτηρίζεται ως ο καλύτερος πρώην πρόεδρος υποδηλώνει πως δεν υπήρξε καλός πρόεδρος και, πράγματι, αυτό πιστεύουν σήμερα οι περισσότεροι Αμερικανοί.

«Αυτό δεν είναι το μέρος για μια πλήρη αξιολόγηση των επιρροών του Κάρτερ στην Αμερική», γράφει ο Λους. Υποστηρίζει, όμως, πως ο 39ος πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να μνημονεύεται κυρίως για την αξιοπρέπειά του. «Οταν ο Κάρτερ διεξήγαγε την προεκλογική του εκστρατεία για τον Λευκό Οίκο, έδωσε βιαστικά την υπόσχεση ότι δεν θα έλεγε ποτέ ψέματα στον αμερικανικό λαό. Τα «μεθυσμένα» από το σκάνδαλο Watergate περιφερειακά μέσα ενημέρωσης πέρασαν τα επόμενα τέσσερα χρόνια, προσπαθώντας να τον πιάσουν να υποπίπτει σε κάποιο σφάλμα. Το καλύτερο που μπόρεσαν να κάνουν τα ΜΜΕ ήταν να βάλλουν κατά του Κάρτερ για την κακή χρήση του ονόματός του από τον αδερφό του Μπίλι Κάρτερ στο πλαίσιο αποτυχημένων επιχειρηματικών εγχειρημάτων. Αλλά ο ίδιος ο Κάρτερ λογικά δεν γνώριζε τίποτα για τις γελοιότητες του μικρότερου αδερφού του», αναφέρει.

«Το ότι η ακεραιότητα του Κάρτερ καθόριζε κάθε απόφαση που έπαιρνε είναι κάτι που πρέπει να εκτιμηθεί. Αντιθέτως η προεδρία του αντιμετωπίζεται ως κάτι που προκαλεί ντροπή. Ο Κάρτερ συνέβαλε στο να κερδηθεί ο Ψυχρός Πόλεμος, πάταξε τον πληθωρισμό, προέβη σε πρωτοποριακές επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια χρόνια προτού η πολιτική πάρει στα σοβαρά τις ανανεώσιμες πηγές και αποκατάστησε τη διεθνή φήμη της Αμερικής μετά τον καταστροφικό πόλεμο του Βιετνάμ. Αλλά ο κοινός νους αποφάνθηκε προ πολλού. Oπως έχω γράψει ξανά, “το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας του Κάρτερ είναι ότι η ανταμοιβή της αρετής πρέπει να είναι η ίδια η αρετή. Η ιστορία είναι ένας προκατειλημμένος κριτής», προσθέτει ο Εντουαρντ Λους.

Πώς ζει ένας πρώην πρόεδρος στα 100

Τους τελευταίους 18 μήνες, ο Τζίμι Κάρτερ βρίσκεται σε κέντρο φροντίδας ηλικιωμένων. Η οικογένειά του είχε πει στις αρχές Σεπτεμβρίου στην Washington Post ότι η γενική του κατάσταση είναι καλή, τρέφεται σωστά, αλλά είναι σχετικά αδύναμος οπότε χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο για να μετακινείται.

Η τελευταία φορά που ο Κάρτερ εμφανίστηκε δημόσια, ήταν τον περασμένο Νοέμβριο, στην τελετή μνήμης για την επί σχεδόν οκτώ δεκαετίες σύζυγό του, Ρόζαλιν, η οποία πέθανε σε ηλικία 96 ετών.

Η προεδρική βιβλιοθήκη που χτίστηκε για λογαριασμό του πρώην προέδρου έχει εδώ και χρόνια συνδέσει την τιμή εισόδου με την ηλικία του Κάρτερ, χρεώνοντας 99 σεντς από πέρυσι τον Οκτώβριο. Τώρα η τιμή λογικά θα στρογγυλοποιηθεί στο ένα δολάριο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News