Αν κανείς πρέπει να επιλέξει δύο επίθετα που χαρακτηρίζουν τον νέο γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ αυτά θα ήταν «ευέλικτος» και «ρεαλιστής». Πράγματι, ο Μαρκ Ρούτε κατάφερε να μείνει επί 14 συναπτά έτη επικεφαλής συνεργατικών κυβερνήσεων στην Ολλανδία, ενώ προκειμένου να αναδειχθεί επικεφαλής της Δυτικής Συμμαχίας μπόρεσε να ξεπεράσει, σχετικά εύκολα, τις αντιρρήσεις των σκεπτικιστών του ευρωατλαντισμού, όπως είναι η Ουγγαρία, των ανατολικών που επιζητούν ακόμα μεγαλύτερη αυστηρότητα κατά της Ρωσίας, όπως είναι οι Βαλτικοί, αλλά και των Τούρκων, που συνεχίζουν να πατούν εντέχνως σε δύο βάρκες.

Αν ο προκάτοχος του Ρούτε, ο Νορβηγός Γενς Στόλτενμπεργκ, ο μακροβιότερος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ (2014- 2024), κλήθηκε να φέρει εις πέρας αλληλοδιάδοχες διευρύνσεις της συμμαχίας και την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας που μαίνεται επί σχεδόν τριετία, ο ολλανδός πρώην πρωθυπουργός αναλαμβάνει τα ηνία στην πλέον δύσκολη συγκυρία για τη Δύση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις σαφέστατες δυσκολίες του μετώπου, ενόψει ενός ακόμα βαρύ χειμώνα, προστίθεται η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει αμφισβητήσει ευθέως –προς ώρας μόνο στα χαρτιά– ακόμα και τις πλέον βασικές νατοϊκές αρχές.

Παραδόξως, αν κρίνει κανείς από την πολιτική και την οικονομική φιλοσοφία του, ο Ρούτε ως πρωθυπουργός της εξωστρεφούς Ολλανδίας είχε πολύ καλή χημεία με τον υπέρμαχο του οικονομικού προστατευτισμού Τραμπ. Σε βαθμό τέτοιο που κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του εκκεντρικού δισεκατομμυριούχου ορισμένα ευρωπαϊκά μίντια απέδωσαν στον ευρωπαίο πολιτικό το προσωνύμιο «The Trump Whisperer». Αυτός δηλαδή που στη δύσκολη στιγμή θα μιλούσε στο αυτί του αμερικανού προέδρου και θα τον έπειθε για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Πριν από λίγες ημέρες ο Ρούτε πήρε το αεροπλάνο και πήγε στη Φλόριντα να συναντήσει τον Τραμπ και κάποια από τα κορυφαία στελέχη του επιτελείου του. Ηταν, μετά τον Μακρόν, ο δεύτερος ισχυρός ηγέτης που είδε ο Ρούτε.

Τη Δευτέρα και την Τρίτη ο γ.γ. του ΝΑΤΟ ταξιδεύει στη γειτονιά μας – πάντα στον απόηχο της νέας μεγάλης και επικίνδυνης κλιμάκωσης στον ρωσοουκρανικό πόλεμο. Στον απόηχο δηλαδή των ουκρανικών χτυπημάτων με Δυτικά όπλα στην αχανή επικράτεια του Πούτιν και της εκτόξευσης του υπερηχητικού βαλλιστικού πυραύλου Ορέσνικ από το περήφανο Κρεμλίνο. Σε άλλες εποχές μια τέτοια περιοδεία σε Ελλάδα και Τουρκία θα ήταν στις πρώτες ειδήσεις των ΜΜΕ εκατέρωθεν και όλοι θα αναζητούσαν τον ρόλο, και κυρίως τους στόχους, του γραμματέα στο δύσκολο τρίγωνο των σχέσεων Αθήνας-Αγκυρας-Βρυξελλών, όπου βρίσκεται το καινούργιο γραφείο του Ρούτε.

Αν, όμως, κάτι αναζητεί σήμερα το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο και δη σε Ελλάδα και Τουρκία, αυτό δεν είναι η αποφυγή κλιμακώσεων που κάποτε θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θερμό επεισόδιο. Οχι ότι δεν απαιτείται διαρκώς η δέσμευση, κατά κόρον της Αγκυρας, για τη διατήρηση των ήπιων τόνων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Η απόλυτη προτεραιότητα, όμως, για τη νέα ηγεσία της συμμαχίας είναι η δέσμευση τον νατοϊκών εταίρων, ειδικά των πλέον ισχυρών, στο Δυτικό δόγμα, όπως αυτό διαμορφώνεται με δύο πολέμους σε πλήρη εξέλιξη.

Η Ελλάδα είναι μια από τις λίγες χώρες που τηρεί διαχρονικά τον όρο δαπάνης άνω του 2% του ΑΕΠ για στρατιωτικούς εξοπλισμούς και αυτό είναι κάτι που αναμένεται να εξάρει ο Ρούτε κατά τη δημόσια παρουσία του στην Αθήνα. Οπως, επίσης, θα αναφερθεί εν γένει στη συμμαχική διάθεση της χώρας. Οπως άλλωστε υπενθύμισε ο απελθών γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ, το 2014, εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία, μόνο η Ελλάδα έπιανε τον στόχο του 2%. Σήμερα 23 από τα 32 κράτη-μέλη περνούν τον πήχυ – την ώρα που ο Τραμπ ξιφουλκεί ηχηρά σε κάθε ευκαιρία, απαιτώντας από τους Ευρωπαίους να ξοδεύουν όσα πρέπει από το ΑΕΠ τους σε όπλα και δη αμερικανικά.

Ο Ρούτε έχει αναπτύξει καλή πολιτική σχέση με τον Μητσοτάκη. Παρά τις αντιπαραθέσεις τους στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με αντικείμενο κυρίως την οικονομία, καθώς η Ολλανδία τηρεί παραδοσιακά σκληρή στάση στα δημοσιονομικά της ΕΕ, οι δυο άνδρες διακρίνονται από κοινό τρόπο σκέψης σε μια σειρά κομβικά ζητήματα, όπως είναι η ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής αυτονομίας –με στόχο η Ενωση να λειτουργεί συμπληρωματικά στο ΝΑΤΟ– και το Μεταναστευτικό. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο Ολλανδός πολιτικός θα αγνοήσει την επιρροή της Τουρκίας στη Δυτική Συμμαχία – είναι άλλωστε γνωστές οι παραδοσιακές και σε βάθος δεκαετιών επαφές μεταξύ Χάγης και Αγκυρας.

Στην Αθήνα, πάντως, και όσον αφορά τα Ελληνοτουρκικά, δεν είναι καθόλου βέβαιοι ότι η θητεία του νέου γραμματέα θα απέχει πολύ από τα πεπραγμένα και τη φιλοσοφία του Στόλτενμπεργκ, ο οποίος κατηγορήθηκε περί στάσης «ίσων αποστάσεων» – με άλλα λόγια στάση «φιλοτουρκική». Δεν είναι λίγοι αυτοί που θυμούνται ακόμα ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης του καλοκαιριού του 2020 με το Ορούτς Ρέις, ο τότε επικεφαλής του ΝΑΤΟ επέμεινε στο «δεν ασχολούμαι με νομικά ζητήματα», υποστηρίζοντας παραλλήλως την εμπλοκή της Γερμανίας σε έναν ιδιότυπο ρόλο διαιτητή – που σίγουρα δεν άρεσε και κυρίως δεν ταίριαζε στη Μέρκελ. Οπως, δε, λέει στο protagon έμπειρος έλληνας διπλωμάτης με θητεία στο ΝΑΤΟ, «κανένας γενικός γραμματέας δεν πρόκειται να πάρει σαφή θέση υπέρ της μιας ή της άλλης συμμάχου χώρας. Στόχος θα είναι πάντα η διατήρηση της νατοϊκής συνοχής».

Αυτό που πλέον δεν μπορεί να αγνοηθεί ούτε στην Αθήνα ούτε, κυρίως, στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, είναι ότι εκτός από την τουρκική στρατιωτική και επιχειρησιακή συνεισφορά στις νατοϊκές επιχειρήσεις, το στρατηγείο των Βρυξελλών είδε από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία στο πρόσωπο του Ταγίπ Ερντογάν, όχι τόσο έναν τυχοδιώκτη που φλερτάρει ανοιχτά με τη Μόσχα και παραβιάζει τις Δυτικές κυρώσεις, αλλά έναν ηγέτη που είναι σε θέση να συνομιλεί και με τις δύο πλευρές, τόσο με τον Πούτιν όσο και με τον Ζελένσκι. Αρα, έναν άκρως απαραίτητο εταίρο.

Ο διαμεσολαβητικός ρόλος της Τουρκίας στον πόλεμο, ειδικά τους επόμενους μήνες, που, θεωρητικά τουλάχιστον, θα ενταθούν οι επαφές για κατάπαυση του πυρός, θα βρεθεί ψηλά στην ατζέντα του Ρούτε με τον Ερντογάν. Παρ’ όλα αυτά η σχέση της Αγκυρας με το ΝΑΤΟ παραμένει εν μέρει προβληματική, τουλάχιστον δημοσίως, αν και μετά το πράσινο φως της Τουρκίας για τη διεύρυνση της Συμμαχίας οι γωνίες δεν είναι πια τόσο οξείες.

Για τον Ρούτε και το ΝΑΤΟ, Ελλάδα και Τουρκία πρέπει να παραμείνουν προσηλωμένες στη μεγάλη εικόνα. Εντός της οποίας κυριαρχεί η ανάγκη για μια ισχυρότερη συμμαχία ενόψει των προκλήσεων, που είναι πλέον πανταχού παρούσες. Ακόμα και να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, κάτι που φαντάζει δύσκολο για τους επόμενους μήνες, η Δύση οφείλει να χαράξει μια δεύτερη γραμμή άμυνας έναντι της επιθετικότητας του Πούτιν. Εκ των πραγμάτων, τα νατοϊκά εδάφη της ανατολικής Ευρώπης, αλλά και τα τουρκο-ρωσικά σύνορα αποτελούν την κορωνίδα αυτών των σχεδίων. Η Τουρκία, άλλωστε, είναι από τις απαρχές του Ψυχρού Πολέμου το απώτατο εμπόδιο στο δρόμο της Μόσχας προς τη Δύση.

Ο Ρούτε έχει μάθει να ισορροπεί. Iσως όχι σε τόσο τεντωμένο σχοινί όσο θα πρέπει από εδώ και στο εξής, αλλά μάλλον έχει αρκετές πιθανότητες επιτυχίας με το μέρος του. Φαίνεται ότι και στην πρώτη εκ του σύνεγγυς επαφή του με τον Τραμπ επιχείρησε να σχεδιάσει το ευρύτερο πλαίσιο, ξεφεύγοντας από τα όρια της Ουκρανίας, των Ευρωπαίων και των προϋπολογισμών τους. Oπως έγραψε στο Politico, ο πόλεμος της Ρωσίας δεν διεξάγεται απλώς σε ένα μέτωπο. Ο Πούτιν, λέει ο Ρούτε, «βασίζεται στην Κίνα για να στηρίξει την οικονομία της Ρωσίας. Βασίζεται στο Ιράν για τα φονικά drones και τους πυραύλους που έχουν δολοφονήσει χιλιάδες Ουκρανούς. Και εξαρτάται από τη Βόρεια Κορέα για εκατομμύρια φυσίγγια, βαλλιστικούς πυραύλους και, τώρα, στρατεύματα». Αποδεικνύει, δηλαδή, γιατί οι HΠΑ του Τραμπ πρέπει να μείνουν προσηλωμένες στον στόχο.

Ο Ρούτε αναλαμβάνει τα ηνία του ΝΑΤΟ με δυνατά διαπιστευτήρια όσον αφορά τη δέσμευσή του ως πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας, τόσο στο ουκρανικό μέτωπο, όσο και στη Μέση Ανατολή, όχι απλώς ηθικά, αλλά και με αποστολή σημαντικού στρατιωτικού υλικού, ειδικά προς το Κίεβο. Στήριξε τα πρώτα βήματα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, δίνοντας 250 εκατ. ευρώ στην Τσεχία για την παραγωγή πυρομαχικών. Αντιλαμβάνεται ότι θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια πιο επιθετική Ρωσία. Γνωρίζει ότι η ευρωατλαντική ασφάλεια συνδέεται με την ακεραιότητα του Ινδο-Ειρηνικού και ότι η υπ’ αριθμόν ένα απειλή, όχι στο μέλλον αλλά σήμερα, για τη Δύση είναι η Κίνα. Τα ίδια υποστηρίζει και το επιτελείο του Τραμπ.

Προϋπόθεση για την απρόσκοπτη πορεία του ΝΑΤΟ σε μια εποχή γεμάτη ανατροπές είναι η ισχυροποίηση των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη και δη στα ανατολικά. Και εδώ ο ρόλος της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι συγκεκριμένος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News