Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) παγώνει τη δεύτερη φάση της έρευνας για την προέλευση του κορονοϊού και την απαρχή της πανδημίας. Οπως γράφει το Nature, η απόφαση ελήφθη «αθόρυβα», με το επιχείρημα ότι η Κίνα εξακολουθεί να βάζει εμπόδια στην έρευνα, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει τον οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών.

Η έρευνα ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2021, όταν ο ΠΟΥ κάλεσε μια διεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι ταξίδεψαν στη Γουχάν της Κίνας και μαζί με κινέζους επιστήμονες εξέτασαν στοιχεία για το πότε και πώς μπορεί να εμφανίστηκε ο ιός.

Η ομάδα δημοσίευσε μια έκθεση τρεις μήνες αργότερα, περιγράφοντας τέσσερα πιθανά σενάρια για την προέλευση του κορονοϊού. Οπως είναι γνωστό, ως πιο πιθανό από τα σενάρια αυτά είναι ότι ο SARS-CoV-2 μεταδόθηκε στον άνθρωπο από νυχτερίδες, πιθανώς μέσω ενός ενδιάμεσου είδους.

Στη δεύτερη φάση της έρευνας, οι εμπειρογνώμονες υποτίθενται ότι θα μετέτρεπαν τα σενάρια σε επιστημονικές εξηγήσεις. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά από εκείνο το ταξίδι, η έρευνα εγκαταλείπεται. «Δεν υπάρχει δεύτερη φάση. Ο ΠΟΥ είχε σχεδιάσει η έρευνα να εξελιχθεί σε διαφορετικές φάσεις, αυτό όμως έχει αλλάξει, καθώς υπήρξαν πολιτικά και άλλα εμπόδια» λέει στο Nature η Μαρία βαν Κερκάβε, επιδημιολόγος του ΠΟΥ στη Γενεύη της Ελβετίας.

Αν και υπάρχουν ερευνητές που συνεχίζουν να δουλεύουν πάνω στο ζήτημα της προέλευσης του ιού, με πειράματα σε νυχτερίδες και άλλα ζώα και με αναλύσεις συντηρημένων δειγμάτων και λυμάτων, πολλοί υποστηρίζουν ότι έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος και είναι πλέον αδύνατο να φθάσουν σε μια ολοκληρωμένη έρευνα.

Στις αρχές του 2020, μέλη της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκαν ότι ο ιός προήλθε από κινεζικό εργαστήριο. Στη Γουχάν λειτουργεί Ινστιτούτο Ιολογίας που διαθέτει εργαστήριο υψηλής ασφαλείας, το οποίο ασχολείται (και) με κορονοϊούς.

Στην έκθεση των εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ αναφέρεται το σενάριο διαφυγής του ιού από εργαστήριο, με την επισήμανση, βέβαια, ότι κάτι τέτοιο θεωρείται εξαιρετικά απίθανο. Και μόνη, όμως, η αναφορά σε ένα τέτοιο σενάριο ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει νέα ένταση ανάμεσα στη Δύση (με επίκεντρο, φυσικά, τις ΗΠΑ) και την Κίνα.

«Αυτό ήταν ένα βασικό σημείο διαμάχης με κινέζους ερευνητές και αξιωματούχους» αναφέρει στο Nature ο Ντομινίκ Ντόιερ, ιολόγος στο New South Wales Health Pathology, στο Σίδνεϊ, ο οποίος ύπήρξε μέλος της ομάδας του ΠΟΥ.

Τον Ιούλιο του 2021, ο ΠΟΥ δημοσιοποίησε προς τις χώρες της αρμοδιότητάς του τα επόμενα βήματα στην έρευνα. Αυτά περιελάμβαναν την αξιολόγηση των αγορών άγριων ζώων μέσα και γύρω από τη Γουχάν και τις φάρμες που προμήθευαν αυτές τις αγορές, καθώς και ελέγχους εργαστηρίων στην περιοχή όπου εντοπίστηκαν τα πρώτα κρούσματα.

Ωστόσο, οι κινέζοι αξιωματούχοι απέρριψαν τα σχέδια του ΠΟΥ, υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε η σύμφωνη γνώμη όλων των χωρών και ότι δεν ήταν σημαντικό να διερευνηθούν περαιτέρω «απίθανα σενάρια».

Τον Αύγουστο του 2021, οι εμπειρογνώμονες του ΠΟΥ έγραψαν ένα σχόλιο στο Nature, προειδοποιώντας ότι «κλείνουν οι πόρτες για την έρευνα». «Γράψαμε αυτό το κείμενο επειδή ανησυχούσαμε ότι η δεύτερη φάση μπορεί να μη συμβεί» δηλώνει η Μαριόν Κόοπμανς, ιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Erasmus στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας και μέλος της αποστολής στη Γουχάν.

Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο ΠΟΥ δεν το «πάλεψε» αρκετά ώστε να συνεχιστεί η έρευνα σε κινεζικό έδαφος, ενώ άλλοι αναφέρουν ότι ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους συνέχισε και συνεχίζει τις προσπάθειες συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών και δεδομένων με την Κίνα.

Το Nature απευθύνθηκε στο κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών ζητώντας ένα σχόλιο για όλα αυτά, αλλά απάντηση δεν έλαβε.

Εκτός της επίσημης έρευνας του ΠΟΥ, έχουν γίνει και μερικές αυτόνομες μελέτες σχετικά με την προέλευση του κορονοϊού. Τον περασμένο Μάιο, κινέζοι ερευνητές δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μιας ανάλυσης τουλάχιστον 88.000 δειγμάτων αίματος και πλάσματος, που είχαν συλλεγεί μεταξύ 1ης Σεπτεμβρίου και 31ης Δεκεμβρίου 2019, αλλά δεν βρήκαν αντισώματα κατά του SARS-CoV-2.

Μια άλλη, επίσης κινεζική μελέτη ανέφερε ότι βρέθηκαν ίχνη του SARS-CoV-2 τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2020 στην αγορά θαλασσινών Χουανάν, στη Γουχάν.

Πότε λήγει η πανδημία

Αυτή τη στιγμή ο ΠΟΥ θεωρεί ότι η πανδημία βρίσκεται σε μεταβατική καμπή και ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα μπορούσε να κηρυχθεί η λήξη της. Στην πιο πρόσφατη συνεδρίασή της, η αρμόδια Επιτροπή του ΠΟΥ, για πρώτη φορά ύστερα από τρία χρόνια άνοιξε τη συζήτηση για μείωση του επιπέδου συναγερμού, το οποίο παραμένει ύψιστο από τον Ιανουάριο του 2020.

Η Επιτροπή Εκτακτης Ανάγκης για τη νόσο Covid-19 θέτει συγκεκριμένους όρους για να κατεβάσει το επίπεδο συναγερμού, να κηρύξει δηλαδή τη λήξη της πανδημίας. Θεωρείται δεδομένο ότι ο ιός δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, αλλά πρέπει να περιοριστούν η νοσηρότητα και η θνησιμότητα που προκαλεί.

Οι χώρες του ΠΟΥ θα πρέπει, λοιπόν, να φροντίσουν για τη συνέχιση των εμβολιαστικών προγραμμάτων, να εγγυηθούν την επάρκεια και την ισότιμη πρόσβαση σε διαγνωστικά και θεραπευτικά μέσα και να συνεχίσουν την επιδημιολογική και γονιδιακή επιτήρηση του ιού. Και κάτι ακόμη: να πατάξουν την παραπληροφόρηση που εξακολουθεί να «ανθεί», βάζοντας τρικλοποδιές σε μια σειρά από καλές πρακτικές διαχείρισης της νόσου.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, πάντως, τελειώνουν με την πανδημία στις 11 Μαΐου, όπως έχει ανακοινώσει ο Λευκός Οίκος. Η Covid-19 υπήρξε η τρίτη κύρια αιτία θανάτων στις ΗΠΑ από το 2020 έως τα μέσα του 2022. Τώρα, σύμφωνα τουλάχιστον με στοιχεία που επικαλείται ο Λευκός Οίκος, δεν συγκαταλέγεται πλέον στις πέντε κορυφαίες αιτίες θανάτου.

Ο κορονοϊός, πάντως, σκοτώνει κατά μέσο όρο 500 Αμερικανούς την ημέρα (διπλάσιους από όσους πεθαίνουν ημερησίως σε μια «κακή» χρονιά γρίπης). Τον τελευταίο μήνα καταγράφηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο σχεδόν 10,5 εκατ. νέα κρούσματα και πάνω από 90.000 θάνατοι εξαιτίας του κορονοϊού και των επιπλοκών του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News