Τα τελευταία χρόνια η γαστρονομική εθιμοτυπία σε όλο τον πλανήτη περιλαμβάνει ένα τελετουργικό που προηγείται του γεύματος ή του δείπνου. Τα πιάτα φωτογραφίζονται με θρησκευτική ευλάβεια και οι λήψεις ανεβαίνουν στα κοινωνικά δίκτυα συνήθως μέσω Instagram με τα ανάλογα hashtags, π.χ. #pizza, #foodporn #yummy κλπ, ενώ ο χρήστης κάνει check in στο τάδε ή στο δείνα εστιατόριο ή απλά στο σπίτι του (π.χ. @my_sweet_veranda, το δικό μου). Οι αριθμοί είναι καταιγιστικοί και η πίτσα δεν αναφέρεται στην τύχη.

Σύμφωνα με το top 20 της ιστοσελίδας sousvidetools, η πίτσα, που έτσι κι αλλιώς είναι η πιο αγαπημένη λιχουδιά του κόσμου, στις 06/05/16 βρισκόταν στην κορυφή της λίστας των πιάτων με τα περισσότερα hashtags στο Instagram, 19.701.393.  Και συνεχίζει να έρχεται πρώτη αλλά στο μεταξύ, στις 06/02/17 που ελέγξαμε τους αριθμούς, φωτογραφίες με το hashtag #pizza έχουν φτάσει στα 23.935.456. Ακολουθούν το #sushi – σούσι(16.392.745), το #chicken – κοτόπουλο (14.534.815), η #salad – σαλάτα (12.263.722) και τα ζυμαρικά- #pasta (9.866.299) ενώ ο αστακός – #lobster και τα λουκάνικα -#sausage είναι τα λιγότερο δημοφιλή, καταλαμβάνοντας μόλις την 19η και την 20η θέση με 2.387.608 και 2.054.260 αναρτήσεις αντίστοιχα.

Ειδικά για τους νεότερους καταναλωτές το ποστάρισμα φαγητού είναι πλέον μια καθημερινή συνήθεια. Σύμφωνα με έρευνα του Ypulse το 63% των νέων ηλικίας 13 – 32 ετών έχουν ανεβάσει στα social media μια φωτογραφία φαγητού ή ποτού που δοκίμασαν οι ίδιοι ή κάποιοι άλλοι, ποσοστό μεγαλύτερο σε σύγκριση με το 52% νεαρών καταναλωτών που ανέβασαν μια φωτογραφία με τα καινούργια ρούχα που είχαν αγοράσει. Μάλιστα στην ίδια έρευνα, το 47% θεωρούν τους εαυτούς τους foodies. Όσο για το #foodporn έχει φτάσει στα ουράνια και δεν είναι να απορεί κανείς αφού μόνο στο Instagram έχουν αναρτηθεί δημόσια 95 εκατομμύρια φωτογραφίες με αυτό το hashtag.

Αυτή η «έκρηξη» που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στα κοινωνικά δίκτυα έχει προκαλέσει ένα σωρό συζητήσεις. Αν και οι αναρτήσεις πιάτων ευνοούν την κατανάλωση προσελκύοντας κόσμο σε χώρους εστίασης, δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτες. Πολλά εστιατόρια βάζουν τους όρους τους. Στο Τόκιο, για παράδειγμα σε κάποια διάστερα και τριάστερα εστιατόρια, οι κανονισμοί είναι πολύ αυστηροί.  Οι φωτογραφίσεις απαγορεύονται την ώρα του γεύματος όπως και το σερφάρισμα στο ίντερνετ και κάθε είδους αναρτήσεις. Τα κινητά των πελατών «ξεκουράζονται» σε καλαθάκια στην είσοδο, οι ιδιοκτήτες τους τα παραλαμβάνουν φεύγοντας. (Με την ευκαιρία να σας πω ότι οι κρατήσεις στα ακριβά γιαπωνέζικα εστιατόρια γίνονται με κάρτα και το γεύμα πληρώνεται ακόμα και αν δεν πας. Εντάξει;).

Ανάλογες απαγορεύσεις (θεωρητικά τουλάχιστον) ισχύουν και σε άλλα διάσημα εστιατόρια. Αν και μια λήψη με το smartphone είναι  το πιο γρήγορο και απλό πράγμα του κόσμου, στο νεοϋρκέζικο Ko του Ντέιβιντ Τσανγκ η φωτογράφιση απαγορεύεται εντελώς ενώ στο Per Se του Τόμας Κέλερ επίσης στη Νέα Υόρκη και στο Fat Duck του Ἰστον Μπλούμενταλ, στο βρετανικό χωριουδάκι Μπρέι, μπορεί να γίνει μεν αλλά χωρίς φλας.

Σίγουρα, δεν είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί στους πελάτες ενός ακριβού εστιατορίου. Για φανταστείτε κάποιον που προσπαθεί να απολαύσει το (μερικές φορές πανάκριβο) δείπνο του ενώ στο πλαϊνό τραπέζι αναβοσβήνουν τα φλας ή κάποιος έχει ανέβει σε καρέκλα προκείμενου να φωτογραφίσει από ψηλά την ευφάνταστη σαλάτα του σεφ με κινόα, αβοκάντο και σολομό μαρινάτο. Παρ’ όλα αυτά, σε κάθε ενοχλημένο σεφ και εστιάτορα αντιστοιχούν πλέον ορδές από ερασιτέχνες φωτογράφους – μπλόγκερς  – λάτρεις του φαγητού που με το iPhone στο χέρι υμνούν τις δημιουργίες τους, για να μην αναφερθούμε  στη δωρεάν διαφήμιση που κάνουν στο μαγαζί.

Αφού δεν είναι επαγγελματίες γιατί το κάνουν; Πολλά έχουν γραφτεί, όπως ότι τους ενδιαφέρει πολύ το φαγητό και καθόλου η παρέα τους, ακόμη και ότι πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή. Ησυχάστε. Στις μέρες μας το να αποθανατίσει κάποιος το μπολ με τα τσιπς ή το χωνάκι τη στιγμή που το παγωτό αγγίζει τα χείλη του/της είναι δημοφιλές και θεωρείται (σχεδόν) εξίσου απολαυστικό με τη γεύση της όποιας λιχουδιάς, ειδικά σε περίοδο διακοπών. Και έχει επίσης τις θετικές πλευρές του.

Είναι γνωστό ότι οι εμπειρίες και η δημιουργία αναμνήσεων είναι πολύ σημαντικές για τη ζωή μας. Σύμφωνα, λοιπόν, με μια δημοσίευση που έγινε πρόσφατα από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας οι άνθρωποι που φωτογραφίζουν το φαγητό τους τείνουν να απολαμβάνουν περισσότερο την εμπειρία σε σχέση με αυτούς που δεν το κάνουν ή με αυτούς που τους ζητήθηκε να σβήσουν τις φωτογραφίες τους.

Το Newstatesman αναφέρεται και αυτό σε μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Journal of Personality and Social Psychology» και δείχνει ότι η φωτογράφιση του φαγητού εντείνει την απόλαυση. Στην έρευνα συμμετείχαν άνθρωποι που έτρωγαν σε μια αγροτική αγορά στη Φιλαδέλφεια. Κάποιοι έπρεπε προηγουμένως να φωτογραφίσουν το φαγητό τους και άλλοι όχι. Μετά ζητήθηκε από όλους να περιγράψουν πώς τους φάνηκε. Όσοι συμμετείχαν στην ομάδα των «φωτογράφων» ανέφεραν ότι όχι μόνο το απόλαυσαν περισσότερο αλλά ότι «βίωσαν ακόμα πιο έντονα την εμπειρία». Η έρευνα αυτή ενισχύει τα αποτελέσματα μιας παλιότερης σύμφωνα με την οποία άνθρωποι που φωτογράφισαν ένα κομμάτι red velvet cake –είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αμερικανικής γαστρονομικής παράδοσης- το αξιολόγησαν ως πολύ πιο νόστιμο από εκείνους που δεν το είχαν φωτογραφίσει.

Ενδιαφέρον έχει εξάλλου το γεγονός ότι οι ωραίες φωτογραφίες που δημοσιεύονται στα social media μπορεί να κάνουν ελκυστικά ακόμη και αδιάφορα πιάτα υγιεινής διατροφής. Με άλλα λόγια αν δεις στο Facebook χίλια like σε μια υπέροχη φωτογραφία με φρούτα, γιαούρτι και σπόρους τσία, το πιθανότερο είναι ότι θα πειστείς πως τα τσία είναι κάτι μαγικό (αλλά άστο καλύτερα, δεν τρώγονται).

Από την άλλη πλευρά, επιβεβαιώνω, η καθυστέρηση αυξάνει την επιθυμία αλλά και την αίσθηση ότι το φαγητό μας είναι ιδιαίτερα απολαυστικό. Πότε; Όταν αναβάλλουμε τη στιγμή που θα το δοκιμάσουμε γιατί προτεραιότητα έχει η ανάγκη να τακτοποιηθούν τα μωβ ανθάκια της μποράντζας που ξέφυγαν από τη γαρνιτούρα πλάι στα χτένια όπως και να βρεθεί η σωστή γωνία για τη θέαση της καρμπονάρας. Το πλάνο πρέπει να είναι τέλειο και λιμπιστικό. Και μέχρι να πετύχεις την ιδανική λήψη απαγορεύεται να βάλεις (εσύ και οι ομοτράπεζοί σου) μπουκιά στο στόμα.

Όμως δεν είναι μόνο το ωραίο που προκαλεί. Οι «φρικιαστικές» φωτογραφίες με φαγητά που είναι προφανές ότι κρύβουν απίθανα πολλές θερμίδες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς on line, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό αφού βοηθούν κάποιους να κάνουν στην πραγματικότητα πιο συνετές επιλογές.

Ας το σκεφτούμε όμως λίγο περισσότερο. Τι έχει αλλάξει από τη στιγμή που μπήκαν τα smartphones και το Facebook στη ζωή μας;  Σίγουρα οι αναρτήσεις φωτογραφιών και σχολίων και το ιδιωτικό που έγινε δημόσιο. Το θυμάμαι, όμως, πολύ καλά. Και παλιά όταν δοκιμάζαμε κάτι ωραίο τρέχαμε να το περιγράψουμε στους φίλους μας ακόμα και τηλεφωνικά. Τώρα τους το δείχνουμε κιόλας. Γιατί είναι κακό αυτό;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News