Το 2008, όταν ξέσπασε μια από τις χειρότερες χρηματοπιστωτικές κρίσεις στην Ιστορία, η Γκουίνεθ Πάλτροου άφησε την υποκριτική και το glam του Χόλιγουντ, έβαλε δύο «oo» ανάμεσα στα αρχικά του ονόματός της, G και P, έφτιαξε το goop και το ανέβασε στο διαδίκτυο «από την κουζίνα» της, ως ένα απλό εβδομαδιαίο newsletter, όπως γράφει η δημιουργός του.

«Σπάμε τα ταμπού και αναζητούμε σύνδεση και απήχηση παντού, όπου μπορούμε να τη βρούμε» αναφέρει μεταξύ άλλων η Πάλτροου, τονίζοντας επίσης ότι δεν διστάζει να ξεκινά «σκληρές συζητήσεις». Από τότε το goop μεγάλωσε πάρα πολύ, εξελίχθηκε σε έναν πρωτότυπο συμβουλευτικό οδηγό που βασικά πουλάει online απίθανα πράγματα, αμφιλεγόμενες θεραπείες και προϊόντα ευεξίας, δίνοντας έμφαση γενικότερα σε έναν καλύτερο τρόπο ζωής.

Μπορεί να την τρολάρουν ασύστολα τα media, αλλά στο μεταξύ η αξία της αυτοκρατορίας της Πάλτροου έφτασε τα 250 εκατ. δολάρια. Πώς; Μα, πουλώντας ημιπολύτιμες πέτρες (jade) για ασκήσεις στην περιοχή του περινέου, κεριά με το «άρωμα του αιδοίου» της («Τhis smells like my vagina»), και το κορυφαίο: sex toys, αλλά όχι ό,τι κι ό,τι…

Για καυτές ερωτικές στιγμές, η Γκουίνεθ προτείνει στις goopies (φανατικές πελάτισσές της, κυρίως ξανθές πάμπλουτες και βαριεστημένες Αμερικανίδες) έναν χρυσό 24 καρατίων δονητή Lelo αξίας 15.000 δολαρίων (μοντέλο που έχει δανειστεί το όνομά του, «Κικί ντε Μονπαρνάς», από τη μούσα του Μαν Ρέι και βασίλισσα του μοντερνισμού στο Παρίσι του 1920) ή έστω το πιο φθηνό μοντέλο από ασήμι στην τιμή των 7.900, ενώ στις πιο high tech επιλογές συμπεριλαμβάνονται το πρωτοποριακό αξεσουάρ για δύο «Duet Lux», ακόμη και τηλεκατευθυνόμενα ντίλντο.

Το χιούμορ, εξάλλου, δεν της λείπει. Το ίδιο το goop τιτλοφορεί τη λίστα δώρων του «Ο γελοίος αλλά φοβερός οδηγός δώρων».

Η δημοσιογράφος του Guardian Ζόι Γουίλιαμς γράφει ότι έχει περάσει πολλά χρόνια προσπαθώντας να καταλάβει τι είδους άτομο μπορεί να είναι κάποιος ή κάποια που χρειάζεται έναν χρυσό δονητή. Η πιθανότερη απάντηση; Ασεμνα πλούσιος. Αλλοι, πάλι, διαφωνούν με παραξενιές του περίφημου οδηγού δώρων της Γκουίνεθ, όπως το «Gong Exploration» («Εξερεύνηση του γκονγκ»), που περιλαμβάνει ένα γκονγκ 2.000 δολαρίων αλλά και εργαστήρια γκονγκ με προσωπικό εκπαιδευτή γκονγκ έναντι 287 δολαρίων…

Στον ίδιο οδηγό, ένα κομμάτι παρμεζάνας 400 δολαρίων είναι σαν να χαστουκίζει κατάμουτρα κοινούς ανθρώπους, πλην όμως εξαθλιωμένους και άσχετους. Οσο για το πιο ακριβό δώρο –39.500 δολάρια για μια νύχτα (με μίνιμουμ διαμονή τρεις νύχτες) σε ένα οικολογικό θέρετρο στο Νησί της Χελώνας στα Φίτζι–, θυμίζει ακαριαία τις ασύδοτες σπατάλες του Μεγάλου Γκάτσμπι και μια κουλτούρα υπερπλουσίων τόσο άσχετη με το μέρος ώστε το νησάκι να είναι απλά ένα σκηνικό και οι ντόπιοι τα πρόσθετα.

Το οικολογικό θέρετρο, γράφει η Ζόι Γουίλιαμς στον Guardian, είναι κάτι σαν το «χωριουδάκι» της Μαρίας Αντουανέτας στην ανανεωμένη εκδοχή του, το «αγροτόσπιτο» κοντά στις Βερσαλλίες όπου της άρεσε να προσποιείται την αγρότισσα όταν βαριόταν τον ρόλο της βασίλισσας.

Είναι τέχνη να πουλάς φύκια για μεταξωτές κορδέλες;

Ενα σχόλιο στο Reddit έκανε εντύπωση στην αγγλίδα δημοσιογράφο: «Αν [η Γκουίνεθ] κάποια μέρα βγει και πει ότι αυτή η περσόνα ήταν το περίπλοκο μέρος μιας περφόρμανς, θα την υποστήριζα να πάρει ένα Οσκαρ μόνο και μόνο για αυτό». Να σημειώσουμε εδώ ότι, όπως παρατήρησε το 2016 ο θεωρητικός Τζόνα Γουέστερμαν, «η περφόρμανς δεν είναι (και ποτέ δεν ήταν) ένα μέσο, δεν είναι κάτι που μπορεί να είναι έργο τέχνης, αλλά μάλλον ένα σύνολο ερωτήσεων και ανησυχιών για το πώς η τέχνη σχετίζεται με τους ανθρώπους και την ευρύτερη κοινωνία».

Η Γκουίνεθ Πάλτροου ξεκίνησε το goop ως portal για τον ενημερωμένο, φιλόδοξο, παγκόσμιο καταναλωτή. Ηταν δωρεάν, άρα όχι ελιτίστικο, και πρότεινε πάντα πράγματα, όπως συνταγές και άλλα, που μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά οι περισσότεροι άνθρωποι. Ωστόσο, ήταν και εντελώς ξεδιάντροπο, καθώς η Πάλτροου έκανε επίσης πωλήσεις αγαθών με την υψηλότερη τιμή που μπορεί να φανταστεί κανείς, και συχνά με τη χαμηλότερη δυνατή αξία στην πραγματική ζωή.

Στις new age κομπογιαννίτικες πρακτικές της (όπως οι επταήμερες αποτοξινώσεις, το να περπατάς ξυπόλητος για να θεραπευτείς από την κατάθλιψη, το καθάρισμα του κόλπου και της μήτρας με άτμισμα), υπήρχε μια πρόκληση ή τουλάχιστον μια αποσύνδεση: γιατί ήταν το 2008 και σίγουρα για πρώτη φορά από τότε που γεννήθηκε η Πάλτροου, μια παγκόσμια οικονομική κρίση έκανε πολλούς να αμφισβητήσουν την επιβίωση του καπιταλισμού.

Υπήρχε μια γνήσια αίσθηση, η οποία δεν πέτυχε, ότι το σύστημα θα μπορούσε να μεταρρυθμιστεί ριζικά μέσα από εκείνη την κρίση. Μέσα σε αυτή τη δίνη, η Πάλτροου παρουσίασε το όραμά της για την πολυτέλεια, που ήταν τόσο εξωφρενικό ώστε να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν το είδαμε αμέσως ως κριτική της ίδιας της κατανάλωσης. Για σκεφτείτε. Μήπως έθεσε ένα σύνολο ερωτήσεων και ανησυχιών σχετικά με το πόσα άχρηστα πράγματα σχετίζονται με τους ανθρώπους και τον ευρύτερο κόσμο; Ε, λοιπόν, ναι, απαντά η Γουίλιαμς.

Το περιεχόμενο ευεξίας στο Goop αναπτύχθηκε ταχύτητα και με την πάροδο του χρόνου άρχισε να εξοργίζει τους γιατρούς, ιδιαιτέρως τη δρ Τζεν Γκάντερ, την καναδή γυναικολόγο και ειδική στον χρόνιο πόνο και τις αιδοιοκολπικές διαταραχές. Ανησυχώντας για τη δημόσια υγεία, η Γκάντερ αφοσιώθηκε στην απομυθοποίηση των ανοησιών που διαδίδει η Γκουίνεθ online, με δεκάδες επεξηγηματικά άρθρα στην ιστοσελίδα της.

«Τα ταμπόν δεν είναι κολπικές ράβδοι θανάτου, τα λαχανικά με λεκτίνες δεν μας σκοτώνουν, ο κόλπος δεν χρειάζεται ατμό, ο ιός Epstein-Barr (EBV) δεν προκαλεί όλες τις νόσους του θυρεοειδούς, και διάολε, κανείς δεν χρειάζεται να ξέρει τον αγρότη που έχει συλλέξει το λάτεξ του από τα καουτσουκόδεντρα˙ αυτό που πρέπει να ξέρουν όλοι είναι ότι το μόνο πράγμα μεταξύ αυτών και του HIV ή της γονόρροιας είναι μερικά χιλιοστά λάτεξ, οπότε βάλτε προφυλακτικό» διακηρύσσει.

Κατηγορηματικά,  η Πάλτροου δεν είναι αξιόπιστη πηγή πληροφοριών για τη δημόσια υγεία. Αφού παρακολούθησε ένα συνέδριο του goop, η δημοσιογράφος των New York Times Τάφι Μπρόντεσερ-Ακνερ περιέγραψε την αποστολή του: «Σε αυτό το συνέδριο δεν υπήρχε τίποτα που δεν μπορούσε να γιατρευτεί». Θεραπευτές κάθε είδους, από βελονιστές έως μέντιουμ, απάντησαν σε ερωτήσεις στις οποίες η σύγχρονη γυναίκα δεν μπορούσε να βρει απαντήσεις: Γιατί είμαι τόσο δυστυχισμένη; Γιατί είμαι τόσο κουρασμένη; Γιατί είμαι τόσο χοντρή; Γιατί δεν θέλω να κάνω άλλο σεξ;

Ολο αυτό δεν μοιάζει καν με new age ιατρική παρέμβαση, αλλά είναι ένα ισχυρό εργαλείο σε έναν άλλο πυλώνα του καπιταλισμού, που λέει ότι είναι στο χέρι μας να λύσουμε όλα μας τα προβλήματα αν τα κοιτάξουμε απλώς με κάποια καθοδήγηση ειδικών. Προφανώς, δεν είναι στο χέρι μας˙ μερικές φορές χρειάζεται να ακούσει κανείς ένα μέντιουμ να λέει κάτι για να καταλάβει ότι δεν είναι αλήθεια, γράφει η Ζόι Γουίλιαμς.

Η Πάλτροου αντέδρασε όταν της επιτέθηκαν οι γυναικολόγοι, περιγράφοντας όλη την κριτική που δέχτηκε ως «πολιτιστική θύελλα», όπως πάντα «όταν πρόκειται για τον κόλπο μιας γυναίκας». Είναι αλήθεια ότι έχει μιλήσει πολύ για τους κόλπους, όχι μόνο με το άτμισμα, αλλά και με τα αυγά από νεφρίτη –που θεωρήθηκαν επικίνδυνα, υποβλήθηκε μήνυση στην goop και τελικά έγινε διακανονισμός 145.000 δολαρίων και η Πάλτροου δέχτηκε να αποζημιώσει επίσης όσους αγόρασαν τα προϊόντα– και με το κερί «This Smells Like My Vagina», που ξεπούλησε.

Η αγανάκτηση για το κερί, ειδικά, δεν αφορούσε μόνο την ιατρική ακρίβεια –σε κάποιες περιπτώσεις αφορούσε περισσότερο την αηδία για τα γυναικεία σώματα–, αναπαράγοντας έτσι την άποψη της Πάλτροου ότι το πρόβλημα ήταν η περιοχή και όχι το περιεχόμενο. Αλλά γιατί σε πειράζει αν στην Πάλτροου αρέσει ένα κερί που μυρίζει όπως ο κόλπος της (με άρωμα μαύρης γαρδένιας και νότες από γεράνι, πράσινο πιπέρι, ylang-ylang και αγιόκλημα); Κανείς δεν είπε ότι πρέπει να το αγοράσεις.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη goop (@goop)

Και δεν λαδώνει τα σεντόνια…

Στην πραγματικότητα, αυτές οι προκλήσεις φαίνεται να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο απλώς για να παραποιηθούν ταχύτατα στη συνέχεια. Για παράδειγμα, η θεραπεία με όζον από το ορθό περιλαμβάνει τη χορήγηση του αερίου στο παχύ έντερο μέσω ενός καθετήρα, κάτι για το οποίο η Πάλτροου είπε στο podcast The Art of Being Well φέτος ότι ήταν η πιο περίεργη διαδικασία ευεξίας που δοκίμασε ποτέ. Ωστόσο, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ λέει ότι το όζον είναι ένα τοξικό αέριο χωρίς κάποια γνωστή χρήσιμη ιατρική εφαρμογή σε ειδική, συμπληρωματική ή προληπτική θεραπεία.

Από τα χάπενινγκ των 60s στις προκλήσεις της Πάλτροου

Αυτό και άλλα πολλά δεν είναι απλώς κομπογιαννίτικα, αλλά περισσότερο μια σκόπιμη προώθηση του μη πραγματικού, υποστηρίζει στον Guardian η Ζόι Γουίλιαμς. Η Γκουίνεθ Πάλτροου, ωστόσο, δεν είναι καμία ανόητη. Ξεχνάμε, δε, ότι είναι, ηθοποιός, και μάλιστα πολύ καλύτερη από τους περισσότερους. Αν, δε, υποθέσουμε ότι η βραβευμένη με Οσκαρ Γκουίνεθ ασχολείται με μια περίτεχνη πολιτιστική πρόκληση, τότε θυμίζει σχεδόν όλη την περιγραφή της Σούζαν Σόνταγκ για τα χάπενινγκ της δεκαετίας του 1960.

Εκείνες οι περφόρμανς, κυρίως από καλλιτέχνες και λιγότερες από ακαδημαϊκούς, δεν είχαν, έγραψε η Σόνταγκ, «καμία πλοκή … αποφεύγοντας τον συνεχή ορθολογικό λόγο, αν και μπορεί να περιέχει λέξεις όπως “βοήθεια”». Το χάπενινγκ –στο οποίο αναμφισβήτητα οφείλει την προέλευσή της η performance art– συχνά «φαίνεται να πειράζει και να κακοποιεί το κοινό» σημείωσε η Σόνταγκ.

Μπορούσαν να ραντίσουν τους θεατές με νερό, να τους περιβάλουν με ατονικό θόρυβο, να τους ρίξουν χαλίκια ή κοπριά, να τους αρνηθούν την πλήρη θέαση της δράσης, σίγουρα να τους αρνηθούν οποιαδήποτε λογική ή αφήγηση. «Αυτή η κακοποιητική εμπλοκή του κοινού φαίνεται να παρέχει –καθώς οτιδήποτε άλλο αποτυγχάνει– τη δραματική ραχοκοκαλιά του χάπενινγκ» παρατήρησε η αμερικανίδα διανοούμενη. Τι άλλο, λοιπόν, μπορεί να είναι η οζονοθεραπεία από το ορθό, αν όχι χάπενινγκ; Και ποια η προσβολή στη λογική, αν όχι η δραματική ραχοκοκαλιά της;

Βασικό στοιχείο ενός χάπενινγκ, εξάλλου, είναι ότι περιλάμβανε το άτομο «ως υλικό αντικείμενο» (σύμφωνα με τη Σόνταγκ πάντα) και όχι ως χαρακτήρα –οι άνθρωποι συχνά φτιάχνονταν έτσι ώστε να μοιάζουν με αντικείμενα τυλιγμένα σε μουσελίνα ή χαρτί–, κάτι που επίσης διακρίνεται στο goop. Από το κλύσμα του καφέ μέχρι τη θεραπεία με τσίμπημα μέλισσας, αυτές οι πρακτικές –αντικειμενικά άσκοπες, πλην όμως ψυχολογικά δύσκολο να τους αντισταθείς– αντιμετωπίζουν τελικά το σώμα ως υλικό αντικείμενο και όχι ως οργανισμό.

Φυσικά, έχει και την υπογραφή της performance art, το μόνο πράγμα που όλοι γνωρίζουμε για αυτήν: δεν αγοράζεται, μπορεί μόνο να βιωθεί – πράγμα που ισχύει, αν όχι για όλα τα προϊόντα goop, τουλάχιστον για τον οδηγό δώρων. (Απορία: αγόρασε άραγε κανείς τον δονητή των 15.000 δολαρίων για να μας πει τη γνώμη του;)

Συγγνώμη, Γκουίνεθ…

Το 2013 η Πάλτροου ήταν πλέον καθιερωμένη ως μια φιγούρα αγάπης/μίσους, κυρίως στις ΗΠΑ, όπου το Vanity Fair ετοίμασε ένα αφιέρωμα στο γιατί ήταν τόσο «πολωμένη». Αλλά ο διευθυντής του περιοδικού, Γκρέιντον Κάρτερ, απέσυρε το κομμάτι, όχι μόνο επειδή η Πάλτροου φέρεται να το είχε καταλάβει και να είχε πει στους διάσημους φίλους της να κόψουν τις σχέσεις τους με αυτό το περιοδικό, αλλά και επειδή το άρθρο «διέφερε τόσο πολύ από τη σχεδόν μυθική ιστορία που περίμεναν τώρα οι άνθρωποι –“επική κατάρριψη” γεμάτη με αποκαλύψεις-“βόμβες”– ώστε θα προκαλούσε σίγουρα απογοήτευση».

To editorial του Κάρτερ με τίτλο «Υπόθεση Πάλτροου» στις 18 Φεβρουαρίου 2014 ήταν σχεδόν απολογητικό: συγγνώμη, παιδιά, απλά δεν βρήκαμε στοιχεία που να υποστηρίζουν το μίσος σας.

Οι άνθρωποι συχνά προσπαθούν να εντοπίσουν τις ρίζες αυτής της μνησικακίας απέναντι στην απόλυτη τελειότητα της Γκουίνεθ Πάλτροου. Οφείλει αυτό που είναι, όλη την επιτυχία της (σύμφωνα με τη θεωρία), στο γεγονός ότι όλοι θέλουμε να γίνουμε όπως αυτή, και μας μαστιγώνει με αυτό το όνειρο, γνωρίζοντας ότι είναι απλώς εξαιρετική και ότι εμείς δεν μπορούμε ποτέ να το πετύχουμε.

Τα πάντα πάνω της, ο τρόπος ζωής της, η περιουσία της, τα παιδιά της, το δέρμα της, το σώμα της, μέχρι και το διαζύγιό της από τον frontman των Coldplay Κρις Μάρτιν, είναι όμορφα (σκεφτείτε ότι έκαναν μια τελετή χωρισμού πετώντας βότσαλα στη θάλασσα!) Οπότε άνετα μπορεί  κανείς να υποθέσει ότι όλη αυτή η ομορφιά και η τελειότητα είναι αναμενόμενο να προκαλεί δυσαρέσκεια σε κάποιους.

Μήπως όμως η Γκουίθνεθ Πάλτροου έχει κερδίσει χρήματα, όχι από τα απελπισμένα όνειρα των ανόητων, αλλά από το ίδιο το θέαμα της γελοιότητας; Ως επιχειρηματίας, έχει ξεκάθαρα αποκομίσει ένα αξιοπρεπές κέρδος από τη βιομηχανία ευεξίας των ΗΠΑ, η αξία της οποίας υπολογίζεται σε 450 δισ. δολάρια και αυξάνεται συνεχώς, ωστόσο φαίνεται μάλλον απίθανο να τα έχει κάνει όλα αυτά μόνο για τα χρήματα (με δεδομένο ότι η καριέρα της ως ηθοποιού πήγε μια χαρά).

Η Ζόι Γουίλιαμς γράφει στον Guardian ότι δεν θα εκπλαγεί αν δει την Πάλτροου να βάζει φωτιά σε όλα, όπως οι KLF, το βρετανικό δίδυμο ηλεκτρονικής μουσικής Μπιλ Ντράμοντ και Τζίμι Κότι, που βιντεοσκόπησαν τους εαυτούς τους το 1994 στη Σκωτία να καίνε ένα εκατομμύριο λίρες. Τι ήταν πάλι αυτό; Απλώς μια περφόρμανς για χάρη της τέχνης… Δεν θα εκπλαγεί, λέει η Γουίλιαμς, ούτε αν Γκουίνεθ πίστεψε ότι οι δισεκατομμυριούχοι είναι κακόγουστοι. Δεν θα την εξέπληττε τίποτα, εκτός κι αν αποδειχτεί ότι τα εννοεί πραγματικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News