916
| Creative Protagon

Μπομπ Ντίλαν: Οι ιστορίες πίσω από τα τραγούδια  

Protagon Team Protagon Team 30 Ιανουαρίου 2025, 13:01
|Creative Protagon

Μπομπ Ντίλαν: Οι ιστορίες πίσω από τα τραγούδια  

Protagon Team Protagon Team 30 Ιανουαρίου 2025, 13:01

Η εμφάνισή του στις αρχές της δεκαετίας του 1960 αποτέλεσε μια τομή στην αμερικανική κουλτούρα. Εφερνε νέες φόρμες, ποιητικούς στίχους, φορούσε το ένα μουσικό προσωπείο πίσω από το άλλο. Δεινός αναγνώστης –όπως αφηγείται ο ίδιος στο αυτοβιογραφικό «Η ζωή μου», που έμεινε ημιτελές, στον ένα τόμο–, πέρασε μέσα στα αριστουργηματικά κομμάτια του αναφορές από τη μεγάλη λογοτεχνία, την Ιστορία, τη Βίβλο, τον κινηματογράφο και άλλες τέχνες. Κάθε τραγούδι μοιάζει με έναν μικρό κύβο του Ρούμπικ που όσο τον περιστρέφεις τόσο περισσότερες ιστορίες ανακαλύπτεις.

Τίνος είναι το «Blowin’ in the wind»;

Τον Ιούλιο του 1962 κυκλοφορεί το εμβληματικό «Blowin’ in the wind», αλλά σύντομα γίνεται αντικείμενο διερεύνησης για πνευματικά δικαιώματα. Ενας μαθητής Λυκείου από το Νιου Τζέρσι, ονόματι Λορ Γουάιατ, υποστηρίζει ότι αυτός είχε γράψει το τραγούδι και ότι το πούλησε για 1.000 δολάρια. Αρκετοί συμμαθητές του εμφανίζονται, μάλιστα, για να υποστηρίξουν ότι τον είχαν ακούσει να το τραγουδάει πριν από τον Ντίλαν και τους Peter, Paul και Mary, αναγκάζοντας το περιοδικό «Newsweek» να αποτυπώσει τη δήλωσή τους στο τεύχος Νοεμβρίου του 1963. Μόνο το 1974 ο ίδιος ο Γουάιατ παραδέχτηκε ότι είχε πει ψέματα για να εντυπωσιάσει τα άλλα μέλη του μουσικού του συγκροτήματος, Millburnaires.

Τηλεφωνική γραμμή από JFK

Για τους μυημένους στο σύμπαν του κορυφαίου τραγουδοποιού, το τραγούδι «I shall Be Free» είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα της σουρεαλιστικής πτυχής της τέχνης του. Σε αυτό περιγράφει φανταστικά τηλεφωνήματα που δέχεται από μυστηριώδεις γυναίκες, κάποιους φίλους και τον ίδιο τον JFK. Ο τελευταίος ρωτάει τον Ντίλαν «πώς θα κάνουμε τη χώρα μας σπουδαία;» και ο ερμηνευτής απαντά: «Με την Μπριζίτ Μπαρντό, την Ανίτα Εκμπεργκ και τη Σοφία Λόρεν». Στην πρώτη του εκδοχή το τραγούδι περιείχε, σε άλλους στίχους, ονόματα όπως εκείνα των Γιουλ Μπρίνερ, Σαρλ ντε Γκολ και Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, αλλά η Columbia τα απέρριψε.

Το «Ψυχώ» εμπνέει

Η ταινία του Αλφρεντ Χίτσκοκ «Ψυχώ», που βγήκε στις αίθουσες το 1960, είναι μια δημιουργία με διαχρονική επιρροή στην ποπ κουλτούρα. Κατά μία έννοια δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο τον Μπομπ Ντίλαν, ο οποίος αντλούσε έμπνευση ακριβώς από μια μεγάλη γκάμα λογοτεχνικών και κινηματογραφικών αναφορών. Η ταινία, λοιπόν, ταίριαξε γάντι στην κριτική του για την παρανοϊκή Αμερική, που ζει μέσα στον φόβο. Το «Motorpsycho Νightmare» (1964) δεν δανείζεται απλώς τον τίτλο από το «Ψυχώ». Στην πέμπτη στροφή αναφέρει: «Εκεί στεκόταν η Ρίτα/ Που έμοιαζε εντελώς με τον Τόνι Πέρκινς». «“Θα κάνεις ντους;”, με ρώτησε». «Οχι, την έχω ξαναδεί αυτή την ταινία». Αναφορά, φυσικά, στη σκηνή του φόνου της Τζάνετ Λι μέσα στο μπάνιο.

Τέσσερις γυναίκες για ένα τραγούδι

Στο φανταστικό trivial pursuit για το σύμπαν του μεγάλου τραγουδοποιού όλοι ψάχνουν ακόμη να ανακαλύψουν ποια γυναίκα κρύβεται πίσω από τον ερωτικό ύμνο «She Βelongs to Μe» (1965): «She’s got everything she needs/ She’s an artist, she don’t look back…/ She can take the dark out of the nighttime/ And paint the daytime black». Οι υποψήφιες, πάντως, εκείνη την περίοδο ήταν η Τζόαν Μπαέζ, η Nico (την οποία ο Ντίλαν γνώρισε τον Μάιο του 1964 στο Παρίσι), η μετέπειτα γυναίκα του Σάρα Λάουντς και η Καρολάιν Κουν, ζωγράφος της λονδρέζικης σκηνής.

Σταχτοπούτα και Κουασιμόδος

Το «Desolation Row» (1965) είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε διάρκεια τραγούδια του (διαρκεί 11.23 λεπτά) και έχει μάλλον τις περισσότερες αναφορές στην ποπ κουλτούρα και ιστορία. Από τους στίχους του περνούν η Σταχτοπούτα (που βάζει τα χέρια της στις κωλότσεπες α λα Μπέτι Ντέιβις), ο Κάιν και ο Αβελ, ο Κουασιμόδος της Νοτρ Νταμ, η Οφηλία, το Φάντασμα της Οπερας, ο Καζανόβας, ο Αϊνστάιν ντυμένος Ρομπέν των Δασών, ο Πάουντ με τον Ελιοτ, που παίζουν μπουνιές στον πύργο του καπετάνιου πάνω στον «Τιτανικό».

Στιγμιότυπο από το ιστορικό διαφημιστικό φιλμάκι-πρόδρομο των video clips για το «Subterranean Homesick Blues» (από τον τόμο «Bob Dylan: Αll the Songs»)

Τζον Λένον Ι

Ο Ντίλαν έγραψε το «Subterranean Homesick Blues» (1965) μετά την πρώτη χρήση LSD και το κομμάτι χαρακτηρίζεται μέχρι σήμερα ως «ψυχεδελικό» για ευνόητους λόγους. Επηρέασε πολλά συγκροτήματα, ενώ οι Radiohead τιτλοφόρησαν ένα από τα κομμάτια του δίσκου τους «OK Computer» (1997) «Subterranean Homesick Alien». Ο καλύτερος έπαινος για το τραγούδι ήρθε πάντως από τον Τζον Λένον, ο οποίος δήλωσε ότι δεν έβρισκε τίποτα να γράψει ώστε να «χτυπήσει» στα ίσια το τραγούδι του Ντίλαν.

Τζον Λένον ΙΙ

Το «Gotta Serve Somebody» θεωρείται το πρώτο τραγούδι που σηματοδοτεί την περίφημη μεταστροφή του Ντίλαν στον χριστιανισμό, η οποία και αποτυπώθηκε στο άλμπουμ «Slow Train Coming» του 1979. Σε μια ραδιοφωνική συνέντευξή του τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς δήλωνε: «Δεν τραγουδάω τίποτα που δεν μου έχει δοθεί από τον Κύριο». Για κάτι τέτοιες δηλώσεις τον ειρωνεύτηκε, προφανώς, ο Τζον Λένον στο «Serve Yourself», χωρίς να τον αναφέρει με το όνομά του. «Λες ότι βρήκες τον Ιησού Χριστό/ Είναι ο ένας και μοναδικός/ Λες ότι βρήκες τον Βούδα/ Να κάθεται στον ήλιο/ Λες ότι βρήκες τον Μωάμεθ/ Να κοιτάζει την Ανατολή/ Λες ότι βρήκες τον Κρίσνα/Να χορεύει στους δρόμους/ Κάτι λείπει από το μείγμα με τους παντοδύναμους θεούς/ Είναι η μητέρα σου».

Η Νάνα τραγουδάει Ντίλαν

To «Every Grain of Sand» (1981) θεωρείται το αριστούργημα του άλμπουμ «Shot of Love», με αναφορές στην ποίηση του Ουίλιαμ Μπλέικ, από την περίοδο που ο Ντίλαν δήλωνε «αναγεννημένος Χριστιανός». Ο Μπόνο των U2 το χαρακτήρισε –με αρκετή δόση υπερβολής– κάτι σαν «Ψαλμό του Δαβίδ». Ο ίδιος ο Ντίλαν είχε επιτρέψει την επανεκτέλεσή του από τη Νάνα Μούσχουρη στο άλμπουμ της «Why Worry?» (1986), όπου μεταξύ άλλων ερμηνεύει και το «Yesterday» των Λένον – ΜακΚάρτνεϊ.


Για το σημείωμα αντλήθηκαν πληροφορίες από το λεύκωμα «Bob Dylan: Αll the Songs», των Philippe Margotin και Jean-Michel Guesdon (εκδ. Running Press)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News

Διαβάστε ακόμη...

Διαβάστε ακόμη...