Πολίτες σταματούν τους μηχανικούς του κράτους που ελέγχουν αυτές τις ημέρες τα κτίρια στην Κωνσταντινούπολη. Φοβούνται τον σεισμό αλλά δεν έχουν χρήματα να ενισχύσουν ή ακόμη περισσότερο να ανακατασκευάσουν τα σπίτια τους αν οι ελεγκτές κρίνουν ότι δεν αντέχουν.

Οι προβλέψεις κορυφαίων σεισμολόγων της γείτονος κάνουν λόγο για πιθανότητα 60% η Πόλη να χτυπηθεί από σεισμό 7 Ρίχτερ έως το 2030. Οι «προφητείες» ανησυχούν και τρομάζουν. Ωστόσο η ασφυκτική κατάσταση που δημιουργούν στον τοπικό πληθυσμό ο πληθωρισμός —που κινήθηκε στο 67% τον Φεβρουάριο— και η αύξηση των τιμών των ακινήτων —κατά 272% τα τελευταία δύο χρόνια—, δύο μεταβλητές που εκτοξεύουν τα ενοίκια, περιορίζουν τις εναλλακτικές: αν ένα σπίτι χρειαστεί ενισχύσεις είναι δύσκολο να βρεις τα λεφτά για τις επισκευές και παράλληλα να μείνεις κάπου αλλού.

Το κλίμα αυτό σκιάζει την προεκλογική περίοδο προς τις δημοτικές εκλογές της 31ης Μαρτίου με τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, που ανήκει το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), να δίνει τη μάχη με τον εκλεκτό του προέδρου Ερντογάν, Μουράτ Κουρούμ, του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Η τελευταία έρευνα της γνωστής εταιρείας δημοσκοπήσεων KONDA δείχνει ότι ο Ιμάμογλου προηγείται με 7,3 μονάδες, συγκεντρώνοντας 46,1% έναντι 38,9% του Κουρούμ. Ο Ερντογάν είναι ωστόσο αποφασισμένος να κάνει ό,τι μπορεί για να ανακτήσει το AKP την μητρόπολη των 16 εκατ. κατοίκων.

Ο Ιμάμογλου, όπως αναφέρει ρεπορτάζ του Economist, προειδοποιεί ότι περίπου 200.000 κτίρια (από τα 1,2 εκατ. συνολικά) κινδυνεύουν να καταρρεύσουν ή να υποστούν ανεπανόρθωτες ζημιές αν έρθει ένας μεγάλος σεισμός. Πώς να μην σκιάζει ο φόβος τους κατοίκους όταν ένα στα έξι κτίρια είναι επισφαλές; Ιδίως δε όταν παραμένουν ζωντανές οι μνήμες από την περσινή καταστροφή που προκάλεσε ο εγκέλαδος στην Νοτιοανατολική Τουρκία, αφήνοντας πίσω 53.000 νεκρούς και εκατομμύρια αστέγων…

H βρετανική επιθεώρηση συνομίλησε με κατοίκους της Πόλης. Ενας από αυτούς, ο Μελίχ Οζουνάλ καθώς και οι γείτονές του ανησυχούν για την κατάσταση της πολυκατοικίας όπου μένουν, στην ασιατική ακτή της Κωνσταντινούπολης. «Γνώριζαν από καιρό ότι το τσιμέντο που χρησιμοποιήθηκε στο κτίριό τους, το οποίο χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, είχε παραχθεί με υλικά που προέρχονταν από τον πυθμένα της θάλασσας του Μαρμαρά. Ομως πέρυσι, αφού ανακάλυψαν ότι ο εργολάβος είχε χρησιμοποιήσει σιδερένιους οπλισμούς 16 χιλιοστών, αντί των 18 χιλιοστών που αναφέρονταν στα αρχικά σχέδια, ο Οζουνάλ, συνταξιούχος αρχιτέκτονας, ζήτησε από τις τοπικές αρχές να ελέγξουν την αντισεισμική αντοχή του κτιρίου» σημειώνει η βρετανική επιθεώρηση. Τελικά το κτίριο ίσως χρειαστεί να γκρεμιστεί και να χτιστεί ένα νέο.

Κάτι τέτοιο όμως είναι πολύ δύσκολο να συμβεί αυτή τη στιγμή. Τα οικονομικά προβλήματα και τα πανάκριβα νοίκια εμποδίζουν τις παρεμβάσεις στα κτίρια. Οπως επισημαίνει ο Economist, για πολλούς κατοίκους της Κωνσταντινούπολης, το κόστος της ανοικοδόμησης, ακόμη και με κάποια βοήθεια από το κράτος ή τον δήμο, σε συνδυασμό με το γεγονός θα πρέπει να βρουν κάπου να μείνουν στο μεσοδιάστημα, είναι ένα πακέτο απαγορευτικό. Ενώ ο πληθωρισμός, πέρα από το κόστος των ακινήτων και των ενοικίων, έχει οδηγήσει στα ύψη και το κόστος των οικοδομικών υλικών.

Το παράδειγμα από την περσινή καταστροφή στη Νοτιοανατολική Τουρκία είναι μια ακόμη πηγή ανησυχίας. Πολλοί από τους 3 εκατ. ανθρώπους που εκτοπίστηκαν από τον περσινό σεισμό δεν κατάφεραν να μετακομίσουν σε άλλα μέρη της χώρας. Το βρετανικό περιοδικό αναφέρει ως παράδειγμα έναν κάτοικο της Αντιόχειας (Αντάκια για τους Τούρκους) που ήταν μεταξύ των πόλεων που υπέστησαν τις τεράστιες ζημιές από τον σεισμό των 7,8 Ρίχτερ. Ο Χαλίτ, ταπετσέρης στο επάγγελμα, μετακόμισε προσωρινά στην Προύσα, στη βόρεια Τουρκία, αφότου ο σεισμός ισοπέδωσε το σπίτι του. Επέστρεψε στην Αντιόχεια μόλις έμαθε ότι θα μπορούσε να μετακομίσει σε ένα σπίτι-κοντέινερ που του παραχωρήθηκε δωρεάν από την κυβέρνηση.

Δεν τήρησε την υπόσχεση ο Ερντογάν 

Δεν είχε άλλη επιλογή, τα ενοίκια ήταν παντού απαγορευτικά λόγω του πληθωρισμού. Στην επαρχία Χατάι, η οποία επλήγη περισσότερο από το σεισμό, έχει σημειωθεί η μεγαλύτερη αύξηση ενοικίων από όλες τις 81 συνολικά επαρχίες της Τουρκίας.

Ο Economist σημειώνει ότι η πρόοδος της ανοικοδόμησης μετά τον περσινό σεισμό παραμένει αργή. Πέρυσι, «ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υποσχέθηκε να χτίσει 319.000 νέα σπίτια, για να αντικαταστήσει αυτά που καταστράφηκαν από τον σεισμό, μέσα σε ένα χρόνο. Αυτή η υπόσχεση έχει γίνει καπνός. Ακόμη και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ίδιας της κυβέρνησης, μέχρι το τέλος Μαρτίου δεν θα είναι έτοιμα περισσότερα από 75.000 σπίτια». 

Πίσω στην Κωνσταντινούπολη, όπου το ζήτημα της αντισεισμικής θωράκισης έχει γίνει ένα από τα κύρια θέματα της προεκλογικής εκστρατείας για τον δήμο. Ο Κουρούμ, υποψήφιος του κόμματος του Ερντογάν που θέλει να διαδεχθεί τον Ιμάμογλου, υποσχέθηκε να παραδώσει 650.000 νέες κατοικίες, μαζί με γενναιόδωρες επιδοτήσεις σε βάθος πενταετίας. Ωστόσο η εμπειρία από όσα συμβαίνουν στα ανατολικά της χώρας δεν τον βοηθάει ώστε να γίνει πιστευτός από τους ψηφοφόρους.

«Το κόστος του έργου θα μπορούσε εύκολα να ξεπεράσει τα 50 δισ. δολάρια, όσο αποτιμάται ολόκληρος ο κατασκευαστικός τομέας της χώρας και το 5% του ΑΕΠ. Ούτε το Δημόσιο ούτε η κυβέρνηση Ερντογάν είναι σε θέση να προσφέρουν τέτοια επίπεδα χρηματοδότησης» τονίζει ο Economist.

Ο Ιμάμογλου υπόσχεται λιγότερα σπίτια από τον εκλεκτό του Ερντογάν. Δεσμεύεται ότι αν εκλεγεί θα καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του κόστους κατασκευής 50.000 νέων κτιρίων. Ακόμη κι αυτό όμως ακούγεται αισιόδοξο σύμφωνα με τη βρετανική επιθεώρηση. Διότι από το 2019, όταν και εξελέγη ο νυν δήμαρχος, η κατασκευαστική εταιρεία του δήμου έχει ολοκληρώσει εργασίες σε μόλις 10.000 κατοικίες, ενώ έχουν κατεδαφιστεί μόλις 2.000 κτίρια.

Ο εκβιασμός του «σουλτάνου» 

Γιατί δεν μπορεί να κάνει περισσότερα από μόνος του ο δήμος της Κωνσταντινούπολης; Η απάντηση σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Economist είναι απλή: δεν διαθέτει τους πόρους που απαιτούνται. Ο Ερντογάν ανέφερε πρόσφατα ότι η κυβέρνησή του μπορεί να είναι σε θέση να βοηθήσει, εφόσον όμως η πόλη ψηφίσει τον κατάλληλο υποψήφιο. Δηλαδή τον δικό του…

«Ποιος διοικεί τη χώρα σήμερα;» ανέφερε ο τούρκος Πρόεδρος σε συγκέντρωση πολιτών για τη στήριξη του Κουρούμ. «Εμείς. Εχει το πρόσωπο που ηγείται της Κωνσταντινούπολης σήμερα τους δικούς μας πόρους; Δεν έχει» πρόσθεσε. Πρόκειται προφανώς για έναν έμμεσο εκβιασμό, παρόμοιο με εκείνον που είδαμε από υπουργό της ελληνικής κυβέρνησης στις κάλπες για την Περιφέρεια Θεσσαλίας (και τα κονδύλια ανακούφισης από τον Daniel). εκβιασμός που -τουλάχιστον στην Ελλάδα- γύρισε μπούμερανγκ. Το τι θα συμβεί στην Κωνσταντινούπολη θα το μάθουμε σε λίγες ημέρες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News