Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος «οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), οι οποίες περιλαμβάνουν περισσότερες από 4.700 χημικές ουσίες, αποτελούν μια ομάδα ανθρωπογενών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως και συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές είναι γνωστές και ως “παντοτινά χημικά”, καθώς είναι εξαιρετικά ανθεκτικές όταν βρίσκονται στο περιβάλλον και στους οργανισμούς. Μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας όπως βλάβη στο ήπαρ, παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία, προβλήματα γονιμότητας και καρκίνο».

Καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση και αρκετές Πολιτείες των ΗΠΑ μελετούν (ή δρομολογούν) την απαγόρευση των PFAS, έρευνα για τα επονομαζόμενα «forever chemicals» (μη διασπώμενα ή αλλιώς «παντοτινά χημικά») κατέγραψε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης.

Ο χάρτης που δημοσίευσε η Le Monde σε συνεργασία με 17 επιστημονικούς φορείς και μέσα ενημέωσης, απεικονίζει τα γνωστά (με κόκκινα στίγματα) και τα εκτιμώμενα (με μπλε) σημεία μόλυνσης στην Ευρώπη από «παντοτινά χημικά»:

‘Forever pollution’: Explore the map of Europe’s PFAS contaminationhttps://t.co/ZlHRUHQtDY pic.twitter.com/9fyjK1jT4f

— Patrik (@PatrikWiniger) March 3, 2023

Μπορούμε να αποφύγουμε την κατανάλωσή τους; Με βάση τους επιστήμονες που συμβουλεύτηκε η Washington Post (WP) είναι αλήθεια πολύ δύσκολο για τον μέσο καταναλωτή να αποκλείσει εντελώς προϊόντα που περιέχουν PFAS από τη δίαιτά του.

Επειδή οι απαγορεύσεις θα χρειαστούν κάποιο χρόνο για να εφαρμοστούν, οι επιστήμονες εντοπίζουν σημεία επικινδυνότητας και προτείνουν μερικές έξυπνες λύσεις για να μετριάσουμε την έκθεσή μας:

To περιτύλιγμα του χάμπουργκερ. Οι ειδικοί εστιάζουν στις συσκευασίες των fast-food που είναι ανθεκτικές στα λίπη, εμποδίζουν δηλαδή το λάδι να περάσει από τη συσκευασία στα ρούχα μας. Συχνά, λένε, περιέχουν PFAS. Σύμφωνα με την WP τέτοιες συσκευασίες είναι τα χάρτινα περιτυλίγματα και τα κουτιά στα οποία σερβίρονται μπιφτέκια, πατάτες τηγανιτές, αλλά και σαλάτες σε αλυσίδες fast-food. Ο κίνδυνος έκθεσης σε PFAS εξαρτάται από τον «χρόνο επαφής», τον χρόνο δηλαδή που έχει παραμείνει το φαγητό μέσα στο χάρτινο περιτύλιγμα ή στο ανθεκτικό κουτί. Μεγάλες αλυσίδες fast-food έχουν δηλώσει ότι σχεδιάζουν να μειώσουν ή να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση συσκευασιών με «παντοτινά χημικά».

Καταναλώστε λιγότερα συσκευασμένα τρόφιμα. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι συσκευασίες τροφίμων με PFAS μπορούν να αποτελέσουν πηγή μόλυνσης για τον άνθρωπο. Είναι, δε, αξιοσημείωτο ότι αυτές οι χημικές ουσίες δεν περιλαμβάνονται στις λίστες των συστατικών. Προς το παρόν, η λύση για να μειώσουμε τον κίνδυνο έκθεσης είναι να επιλέγουμε όσο μπορούμε φρέσκα τρόφιμα αντί για συσκευασμένα που παραμένουν για αρκετό χρόνο στο ράφι. «Αυτές οι χημικές ουσίες είναι μοναδικές λόγω της ικανότητάς τους να προκαλούν βλάβες σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις» δήλωσε ο Ντέιβιντ Αντριους, ανώτερος εταίρος της αμερικανικής οργάνωσης Environmental Working Group. «Ουσιασικά κολλάνε στο αίμα μας και τείνουν να συσσωρεύονται στο σώμα μας».

Με μέτρο το ποπ κορν σε φούρνο μικροκυμάτων. Ορισμένα συσκευασμένα τρόφιμα θεωρούνται περισσότερο εκτεθειμένα σε PFAS σε σύγκριση με άλλα. Για παράδειγμα, ορισμένοι ειδικοί συμβουλεύουν να αποφεύγουμε τη συχνή κατανάλωση προσυσκευασμένου ποπ κορν που φτιάχνεται στον φούρνο μικροκυμάτων, καθώς το καλαμπόκι παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μια ανθεκτική συσκευασία μαζί με έλαια και αρωματικές ουσίες. Ο Κιθ Βορστ, αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής της Κοινοπραξίας Πολυμερών και Προστασίας Τροφίμων στο Iowa State University, σημείωσε πως όταν ζεσταίνουμε τρόφιμα σε χάρτινες συσκευασίες ή πλαστικά δοχεία υπάρχει ο κίνδυνος τα χημικά στοιχεία που ίσως επικαλύπτουν τη συσκευασία να μετατραπούν σε ατμό και να μολύνουν αυτό που τρώμε.

Επιφυλάξεις για τα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη. Σύμφωνα με την Washington Post, oι αντικολλητικές κατσαρόλες και τα τηγάνια συχνά επικαλύπτονται με υλικό που περιέχει PFAS. «Να είστε κάπως επιφυλακτικοί με τα προϊόντα που διατίθενται στο εμπόριο ως αντικολλητικά ή ευρύτερα ως ανθεκτικά στους λεκέδες» ανέφερε η Μέλανι Μπένες, αντιπρόεδρος της οργάνωσης Environmental Working Group. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το μαγείρεμα με τηγάνια από ανοξείδωτο ατσάλι ή χυτοσίδηρο είναι η καλύτερη λύση για την προστασία μας από τις «παντοτινές» χημικές ουσίες.

Τα υπολείμματα να μπαίνουν σε γυάλινα δοχεία. Οι ειδικοί συνιστούν να αποθηκεύουμε τα υπολείμματα και άλλα τρόφιμα σε γυάλινα δοχεία, και όχι πλαστικά, μέσα στο ψυγείο. «Μειώστε τη χρήση πλαστικών όπου είναι δυνατόν» ανέφερε η Σίντι Λούπι, ανώτερο στέλεχος της αμερικανικής περιβαλλοντικής οργάνωσης Clean Water Action. «Αυτό είναι κάτι σχετικά εύκολο και οικονομικό, που πρέπει να το κάνετε» προσέθεσε.

Φιλτραρισμένο ή εμφιαλωμένο νερό. Η WP προτείνει να ελέγχουμε τα αποτελέσματα των αναλύσεων του νερού στην περιοχή που ζούμε και αναλόγως να σκεφτούμε το ενδεχόμενο να προσθέσουμε ένα σύστημα φιλτραρίσματος νερού στο σπίτι. «Τα φίλτρα άνθρακα σε βρύσες ή σε δεξαμενές νερού μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα PFAS, αν τα φίλτρα αντικαθίστανται τακτικά» τόνισε ο Ντέιβιντ Αντριους, στέλεχος της οργάνωσης Environmental Working Group. Ευτυχώς, το πλαστικό χαμηλής πυκνότητας που χρησιμοποιείται για το εμφιαλωμένο νερό δεν θεωρείται πιθανή πηγή μόλυνσης από PFAS.

Ελέγξτε την πηγή του ψαριού που τρώτε. Στοιχεία PFAS έχουν εντοπιστεί ευρέως σε ψάρια του γλυκού νερού. Το 2022 ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) διεξήγαγε μια «στοχευμένη έρευνα για τα θαλασσινά» και εντόπισε PFAS στο 74% των θαλασσινών που δοκιμάστηκαν, συμπεριλαμβανομένων των αχιβάδων, του μπακαλιάρου, του καβουριού, του σολομού, της γαρίδας και του τόνου. «Τα δεδομένα για την υπάρξη PFAS στα θαλασσινά είναι ακόμα πολύ περιορισμένα» ανέφερε ο FDA. «Ωστόσο, οι δοκιμές μάς δείχνουν ότι τα θαλασσινά μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης με PFAS σε σύγκριση με άλλους τύπους τροφίμων».

Βεβαίως, ο FDA συμβουλεύει να συνεχίσουμε να τρώμε μια «ποικιλία υγιεινών τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των θαλασσινών». Ο Οργανισμός διαπίστωσε ότι τα επίπεδα PFAS που ανιχνεύθηκαν στα περισσότερα από τα θαλασσινά που δοκιμάστηκαν δεν φαίνεται να προκαλούν «ανησυχία για την ανθρώπινη υγεία».

Επομένως, τι πρέπει να κάνουμε; «Να ενημερώνεστε και να ακούτε τις συμβουλές για τα ψάρια» υπογράμμισε για το θέμα αυτό ο Τζέιμι Ντεβίτ, καθηγητής φαρμακολογίας και τοξικολογίας στο East Carolina University των ΗΠΑ. «Κατανάλωστε ψάρι γιατί είναι υγιεινό. Αλλά μην τρώτε ψάρι σε κάθε γεύμα, κάθε μέρα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News