Η ιταλική ταινία «C’è Ancora Domani» (Υπάρχει Ακόμα Αύριο), που διαδραματίζεται στη Ρώμη αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και γυρίστηκε εξ ολοκλήρου σε ασπρόμαυρο φιλμ, ξεκινά με έναν άντρα να χαστουκίζει τη γυναίκα του στο πρόσωπο, μόλις αυτή ξυπνάει και του λέει «καλημέρα».

Συνεχίζει με την απεικόνιση μιας οικογένειας της εργατικής τάξης που μαστίζεται από καθημερινή ενδοοικογενειακή βία, μιας ταραγμένης σχέσης μητέρας-κόρης και πράξεων αντίστασης, μεγάλες και μικρές, σε μια εποχή που οι Ιταλίδες θεωρούνταν οικογενειακή περιουσία – και έτσι αντιμετωπίζονταν από τον Νόμο, σημειώνει δημοσίευμα των Financial Times.

Τέτοια ηχηρά μηνύματα συνήθως αποτελούν προνομιακό πεδίο των μικρών, ανεξάρτητων κινηματογραφικών παραγωγών. Ωστόσο, το «Υπάρχει Ακόμα Αύριο» σημείωσε εντυπωσιακή εμπορική επιτυχία στην Ιταλία, καθώς αγγίζει μια ευαίσθητη χορδή, σε μια κοινωνία που σήμερα επαναστατεί απέναντι στον επίμονο σωβινισμό και στη βία κατά των γυναικών από συντρόφους και στενούς συγγενείς, σημειώνει το βρετανικό Μέσο.

Η ηθοποιός Πάολα Κορτελέσι, που σκηνοθέτησε, συνέγραψε και πρωταγωνίστησε στην ταινία, ήθελε να κάνει «ένα σύγχρονο φιλμ που διαδραματίζεται στο παρελθόν» για να βοηθήσει τη μικρή της κόρη να κατανοήσει τον αγώνα των Ιταλίδων για δικαιώματα και αξιοπρέπεια. Οπως λέει στους Financial Times, «οι άνδρες εξακολουθούν να θεωρούν τις γυναίκες δικές τους, ένα είδος ιδιοκτησίας».

Λίγες ημέρες μετά την κυκλοφορία του φιλμ, το περασμένο φθινόπωρο, η 22χρονη φοιτήτρια Τζούλια Σετσέτιν δολοφονήθηκε από τον πρώην φίλο της – ένα έγκλημα που συγκλόνισε την ιταλική κοινωνία. Η οικογένειά της κατήγγειλε δημόσια τον θάνατό της, μαζί με αυτόν και μια κουλτούρα που συστηματικά υποτιμά τη ζωή των γυναικών.

Στην κηδεία της, που μεταδόθηκε ζωντανά από την κρατική τηλεόραση, ο πατέρας της ζήτησε να σταματήσει η «τρομερή μάστιγα» των γυναικοκτονιών στην Ιταλία, όπου μόνο πέρυσι, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, 97 γυναίκες δολοφονήθηκαν από νυν ή πρώην συντρόφους ή άλλα μέλη των οικογενειών τους.

Εν μέσω της κοινωνικής αναταραχής, οι πωλήσεις εισιτηρίων για το «Υπάρχει Ακόμα Αύριο» –με το εντυπωσιακά αισιόδοξο φινάλε– εκτινάχθηκαν στα ύψη, ξεπερνώντας τον τζίρο της αφρώδους «Μπάρμπι», για να γίνει η ταινία με τις υψηλότερες εισπράξεις στην Ιταλία το 2023 και μία από τις 10 εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών στη χώρα.

Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα διοργάνωσαν προβολές τις οποίες παρακολούθησαν περισσότεροι από 56.000 φοιτητές σε 300 πανεπιστημιουπόλεις, ενώ η σκηνοθέτις απάντησε σε ερωτήσεις τους. «Αυτή είναι μια στιγμή ζύμωσης» εξηγεί η Κορτελέσι στους FT. «Οι άνθρωποι έχουν μπουχτίσει από αυτές τις τρομερές ιστορίες γυναικών που δολοφονούνται».

Πολλά έχουν αλλάξει στην Ιταλία –ειδικά στο νομικό τοπίο– από την εποχή όπου διαδραματίζεται η ταινία, όταν η άποψη του φασίστα δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι ότι ο πρωταρχικός ρόλος των γυναικών ήταν να γεννούν μωρά παρέμενε ευρέως αποδεκτή. Το 1970 η Ιταλία νομιμοποίησε το διαζύγιο, επιτρέποντας στις γυναίκες να ξεφύγουν από δυστυχισμένους ή καταχρηστικούς γάμους, όπως στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης.

Το 1981 καταργήθηκαν οι διατάξεις του ιταλικού Ποινικού Κώδικα για τα «εγκλήματα τιμής», σύμφωνα με τις οποίες οι άνδρες τιμωρούνταν με ήπιες ποινές για τη δολοφονία άπιστων συζύγων ή άλλων γυναικών συγγενών που είχαν «άτιμες σχέσεις». Επίσης, οι άνδρες μπορούσαν να αποφύγουν την ποινική δίωξη για βιασμό εφόσον παντρεύονταν τα θύματά τους.

Το 1996 η Ιταλία αντικατέστησε τελικά τον νόμο περί βιασμού, που χρονολογείτο από τη φασιστική εποχή, ο οποίος τον αντιμετώπιζε ως έγκλημα κατά της «δημόσιας ηθικής», χωρίς να αναγνωρίζει τις γυναίκες ως θύματα. Παρότι, όμως, ο νόμος έχει εξελιχθεί, πολλές ιταλίδες φεμινίστριες υποστηρίζουν ότι οι ανδρικές συμπεριφορές δεν συμβαδίζουν με αυτόν. «Αυτό που δεν έχει αλλάξει είναι η νοοτροπία», τονίζει στους FT η Κορτελέσι, «που είναι τοξική και παραμένει αντιδραστική».

Η Αλέσια Ντουλμπέτσο, συγγραφέας του βιβλίου «Πάντα Ετσι Γινόταν», με θέμα την εκπαίδευση των φύλων, ισχυρίζεται ότι η στάση της ιταλικής κοινής γνώμης εξακολουθεί να συνδέεται με το παρελθόν, τότε που οι άνδρες είχαν τον απόλυτο έλεγχο και η βία ήταν ένα κοινωνικά αποδεκτό και νόμιμο μέσο για να βάλει κανείς μια ζωηρή και διεκδικητική γυναίκα στη θέση της. «Πολλοί άνδρες αισθάνονται ότι χάνουν τα προνόμιά τους και φοβούνται αυτές τις αλλαγές» λέει στους FT.

Οι ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών απαιτούν υποχρεωτική συναισθηματική εκπαίδευση στα σχολεία για την καταπολέμηση των οπισθοδρομικών στερεοτύπων και τον εξοπλισμό των νέων με τις αξίες και τις δεξιότητες μιας εποχής μεγαλύτερης ισότητας. Αλλά η ακροδεξιά κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι προτιμά αντ’ αυτού τα εθελοντικά προγράμματα μετά το σχολείο.

Προς το παρόν, η ταινία «Υπάρχει Πάντα Αύριο» δείχνει ικανή να γίνει προπύργιο της αντεπίθεσης απέναντι στην ημιτελή φεμινιστική επανάσταση της Ιταλίας. «Τα δικαιώματα των γυναικών δεν είναι αιώνια – πρέπει να είμαστε επιφυλακτικές και πάντα σε εγρήγορση» σημειώνει η Κορτελέσι στους Financial Times. «Στόχος μου είναι τα κορίτσια να φεύγουν από την αίθουσα με την ελπίδα και την επιθυμία να νιώσουν ελεύθερα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News