Μόλις άρχιζε μια νέα χιλιετία και η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας στον κόσμο παρουσίαζε μια πρωτοποριακή συσκευή, πιστεύοντας ότι θα καθόριζε την πληροφορική της εποχής. Είχε μέγεθος βιβλίου και στο μπροστινό μέρος, σχεδόν εξ ολοκλήρου, μια οθόνη. Επρόκειτο, όπως είχε εξηγήσει τότε η Αλεξάντρα Λόουμπ, μια προγραμματίστρια της εταιρείας, για ένα «τάμπλετ».

Αρχικά, το νέο αυτό τεχνολογικό προϊόν θα το αγόραζαν επιχειρηματίες και γυναίκες που βρίσκονταν διαρκώς σε κίνηση, σύντομα, όμως, ένα παρόμοιο είδος συσκευής, αλλά ακόμη πιο μικρό, με την ονομασία «smartphone», θα το αγόραζε όλος ο κόσμος. Σήμερα γνωρίζουμε πως όλα όσα είχε κατά νου η αμερικανίδα προγραμματίστρια το 2000 εκπληρώθηκαν και με το παραπάνω, αλλά όχι από την ίδια ούτε από την κραταιή εταιρεία της.

H Αλεξάντρα Λόουμπ εργαζόταν στην Microsoft και η ενασχόληση της εταιρείας με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή σε μορφή τάμπλετ έμοιαζε, επί σχεδόν μια δεκαετία, να είναι ένα άπιαστο όνειρο, «μια τεχνολογική χίμαιρα», όπως γράφει σε ανάλυσή του ο Τομ Γουίπλ, επιστημονικός συντάκτης των λονδρέζικων Times, «μια ανοησία παρόμοια με εκείνη του σερ Κλάιβ Σινκλέρ και την ανόητη ιδέα του ότι οι άνθρωποι θα τριγύριζαν στις πόλεις με ηλεκτρικά σκούτερ». Ωστόσο, στη συνέχεια εμφανίστηκαν μια μέρα το iPad και το iPhone, όπως, φυσικά, και τα ηλεκτρικά σκούτερ.

«Ηταν η Λόουμπ απλά άτυχη;» διερωτάται ο δημοσιογράφος των Times. «Ενδεχομένως. Θα είχε κάθε λόγο να το σκεφτεί» απαντάει ο ίδιος. Σημειώνει, όμως, πως μέσα από το πρίσμα της ιστορίας, υπάρχει ένα διαφορετικό επιχείρημα που αναδεικνύεται σε ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ωραίες Κοιμωμένες: Το Μυστήριο των Αδρανών Καινοτομιών στη Φύση και στον Πολιτισμό», που συνέγραψε ο Αντρέας Βάγκνερ, ένας εξελικτικός βιολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Σύμφωνα με όλα όσα αναφέρει στο βιβλίο του, δεν υπάρχει τίποτα το ασυνήθιστο όσον αφορά την ατυχία της Αλεξάντρα Λόουμπ (και του σερ Κλάιβ Σινκλέρ).

«Οι καινοτομίες, είτε στην ανθρώπινη τεχνολογία είτε στη Φύση, τείνουν να εμφανίζονται μαζικά. Οπότε, η Λόουμπ, θα έπρεπε να είχε προβλέψει ότι δεν θα ήταν μόνη της – και ότι η δική της εκδοχή ενός tablet δεν είχε κανέναν λόγο να ήταν εκείνη που θα θριάμβευε» γράφει ο Τομ Γουίπλ. «Στη βιολογία, η καφεΐνη αναπτύχθηκε ανεξάρτητα σε πέντε φυτά. Στην ανθρώπινη Ιστορία, η γεωργία εμφανίστηκε ξεχωριστά στην Κίνα, στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Αμερική» προσθέτει.

Ο επιστημονικός συντάκτης των Times σημειώνει επίσης ότι πολύ συχνά ίδια προϊόντα που επιλύουν το ίδιο πρόβλημα ή εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό εμφανίζονται σχεδόν ακριβώς την ίδια περίοδο και αυτό το φαινόμενο (οι πολλαπλές ταυτόχρονες, παρόμοιες αλλά ανεξάρτητες μεταξύ τους, ανακαλύψεις ή εφευρέσεις) δεν αποτελεί παρέκκλιση, αλλά τον κανόνα.

Το 1961 ο κορυφαίος αμερικανός κοινωνιολόγος Ρόμπερτ Μέρτον υποστήριξε ότι οι πραγματικά ασυνήθιστες εξελίξεις στην επιστήμη και στην τεχνολογία είναι αυτές που συμβαίνουν μεμονωμένα. Ομως οι περισσότερες, είτε πρόκειται για το σωματίδιο Χιγκς είτε για τον υπολογιστή σε μορφή τάμπλετ, έχουν πολλούς πατέρες.

«Αυτό μπορεί να είναι απογοητευτικό. Μας αρέσει η ιδέα της ιδιοφυΐας, των μοναχικών εφευρετών που βλέπουν παραπέρα, πατώντας στους ώμους γιγάντων. Στην πραγματικότητα, όμως, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αγωνίζονται για να σκαρφαλώσουν σε αυτή την ανθρώπινη πυραμίδα των γιγάντων, όλοι στοχεύοντας στον ίδιο ώμο» γράφει ο Τομ Γουίπλ. Μάλιστα, το να μην αναγνωρίζεται αυτό, ενίοτε δημιουργεί προβλήματα. Ο δημοσιογράφος των Times αναφέρεται ενδεικτικά στην πατρίδα του και στους λαμπρούς, ομολογουμένως, επιστήμονές της κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Ακόμα και σήμερα στη Βρετανία τείνουμε να θυμόμαστε την ιδιοφυΐα των ανδρών και των γυναικών που κατασκεύασαν το ραντάρ για την αεράμυνά μας, ακριβώς την ώρα για τη Μάχη της Βρετανίας. Αυτό που δεν γνωρίζουμε τόσο καλά είναι ότι η Γερμανία είχε επίσης ραντάρ — είχε τις δικές της ιδιοφυΐες και το δικό της ραντάρ αναπτύχθηκε νωρίτερα και ήταν από πολλές απόψεις καλύτερο από το δικό μας. Πριν από τον πόλεμο υπήρχαν, στην πραγματικότητα, τύποι ραντάρ που αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα σε τουλάχιστον οκτώ χώρες» αναφέρει.

Μοιραία, όμως, οι Βρετανοί δεν μπορούσαν να αποδεχτούν ότι οι Γερμανοί διέθεταν, όντως, ραντάρ. Θεωρούσαν πως ήταν αδύνατο να ήταν εξίσου εφευρετικοί με εκείνους και η πεποίθησή τους ήταν τόσο ισχυρή που χρειάστηκαν δύο χρόνια πολέμου και πολλές καταρρίψεις αεροσκαφών έως ότου η RAF να αντιληφθεί γιατί η Luftwaffe ήταν τόσο ικανή στο να εντοπίζει τα βρετανικά βομβαρδιστικά.

Επιστρέφοντας στα τάμπλετ, ο Τομ Γουίπλ θέτει το καίριο ερώτημα: Γιατί πέτυχε το iPad της Apple και απέτυχε το Microsoft Tablet; Και απαντάει, επικαλούμενος τον Βίκτωρα Ουγκό, ο οποίος περίφημα είχε πει πως τίποτα στον κόσμο «δεν είναι τόσο δυνατό όσο μια ιδέα της οποίας έχει έρθει η ώρα», που σημαίνει ότι η όποια ιδέα είναι εξίσου σημαντική με την ώρα της.

Αναφέρει σχετικά ότι, τουλάχιστον από την εποχή των «Jetsons», ονειρευόμαστε ιπτάμενα ταξί και σύντομα πρόκειται να κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα, καθώς στο Μπρίστολ μια εταιρεία ονόματι Vertical Aerospace τεστάρει ήδη το πρωτότυπο σκάφος της. Ομως παρόμοιες δοκιμές διεξάγονται επίσης στη Γερμανία, στις ΗΠΑ και στη Βραζιλία. Μετά από δεκαετίες απογοήτευσης για τους μελλοντολόγους, υπάρχουν πλέον έξι σοβαρές εταιρείες αεροταξί που βρίσκονται σε παρόμοιο στάδιο ανάπτυξης φθηνών σκαφών κάθετης απογείωσης και προσγείωσης.

Γιατί, όμως, αυτό συμβαίνει τώρα; Γιατί τώρα μπορεί να συμβεί. «Θα μπορούσαμε, όπως και με το Microsoft Tablet, να το είχαμε δοκιμάσει πριν από 20 χρόνια. Οπως το τάμπλετ, θα είχε κατά κάποιο τρόπο λειτουργήσει – αλλά όχι ικανοποιητικά. Ενώ σήμερα; Οι κινητήρες, τα σύνθετα υλικά, η αεροηλεκτρονική και κυρίως οι μπαταρίες έχουν εξελιχθεί τόσο πολύ που μπορούν εύκολα να κρατήσουν ένα εξαθέσιο σκάφος στον αέρα» εξηγεί ο Τομ Γουίπλ. Η ιδέα, λοιπόν, είναι το εύκολο κομμάτι. Το δύσκολο είναι να περιμένουμε να έρθει η ώρα της.

Η θεωρία του Ρόμπερτ Μέρτον, λοιπόν, περί ανεξάρτητων μεν, παρόμοιων δε, ανακαλύψεων/εφευρέσεων εκφράζει τη φυσιολογική και αναμενόμενη εξέλιξη των πραγμάτων. Τόσο πολύ που ο ίδιος, όντας απόλυτα ειλικρινής, ανακάλυψε και παραδέχτηκε πως ήταν όχι ο πρώτος, αλλά ο 19ος άνθρωπος που είχε συλλάβει την εν λόγω ιδέα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News