Επιστήμονες έλυσαν έναν από τους μεγαλύτερους γρίφους της ζωολογίας, ρίχνοντας έτσι φως σε έναν από τους αρχαίους προγόνους μας. Ουσιαστικώς, έδωσαν την απάντηση στο ερώτημα αν η «μητέρα» όλων των ζώων ήταν ο θαλάσσιος σπόγγος ή τα κτενοφόρα.

Οι σπόγγοι είναι θαλάσσια όντα που απλώς κάνουν…. καθιστική ζωή. Αντιθέτως, τα κτενοφόρα είναι ζελατινώδεις οργανισμοί που κολυμπούν στους ωκεανούς. Πριν από περισσότερα από 500 εκατομμύρια χρόνια, ένα από αυτά έγινε το πρώτο είδος ζώου που απέκλινε από τη γενεαλογική σειρά του και δημιούργησε το δικό του «κλαδί» στο «δέντρο» της εξέλιξης.

Μετά από χρόνια διαφωνιών μεταξύ των επιστημόνων, μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature και στην οποία αναφέρεται άρθρο των βρετανικών Times έδειξε ότι στη… μάχη μεταξύ σπόγγων και κτενοφόρων υπάρχει νικητής. Και αυτός είναι τα κτενοφόρα.

Ο εξελικτικός «κορμός» από τον οποίο διαχωρίστηκε το κλαδί των κτενοφόρων χωρίστηκε αργότερα σε τέσσερις μεγάλες σειρές ζώων που υπάρχουν ακόμη και σήμερα: σπόγγοι, πλακόζωα (μικροσκοπικά επίπεδα ζώα), κνιδόζωα (όπως οι θαλάσσιες ανεμώνες, οι μέδουσες, οι ύδρες), αμφίπλευρα (στα οποία περιλαμβάνονται οι άνθρωποι αλλά και τα μαλάκια, τα αρθρόποδα και πολλά είδη σκωλήκων).

Οι μύες και οι νευρώνες που κάνουν τη διαφορά

Τα νέα ευρήματα θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να αποκτήσουν μια σαφέστερη εικόνα σχετικά με το πώς έμοιαζε ο πρόγονος όλων των ζώων. Παρότι υπάρχουν ελάχιστα απολιθώματα αυτών των πρώτων όντων, γνωρίζουμε ότι τα κτενοφόρα διέθεταν μυς και νευρώνες, ενώ οι σπόγγοι όχι. Είναι λοιπόν λογικό να θεωρήσουμε, κατά τους ερευνητές, ότι όλα τα ζώα που διαθέτουν νευρώνες και μυς έχουν έναν κοινό πρόγονο ο οποίος επίσης διέθετε αυτά τα χαρακτηριστικά.

Αν τα κτενοφόρα ήταν η πρώτη ομάδα ζώων που «αποσχίστηκαν» από το δέντρο της εξέλιξης, αυτό μαρτυρεί ότι «ο τελευταίος πρόγονος όλων των ζώων, ο οποίος πιθανώς έζησε πριν από περίπου 700 εκατομμύρια χρόνια, διέθετε επίσης νευρώνες και μυς» ανέφερε ο δρ Ντάριν Σουλτς από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, που ηγήθηκε της μελέτης.

Αντιθέτως, αν οι σπόγγοι ήταν τα πρώτα όντα που απέκλιναν από την εξελικτική σειρά –κάτι που έως σήμερα πίστευαν πολλοί επιστήμονες–, τότε αυτό θα σήμαινε ότι ο πρόγονος όλων των ζώων δεν είχε νευρώνες και μυς. Θα ήταν δυνατόν αυτοί οι κυτταρικοί τύποι να εμφανίστηκαν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια αργότερα, υποστήριζαν οι «θιασώτες» των σπόγγων – ένα σενάριο που φαίνεται πλέον ότι δεν ισχύει.

«Ζουμ» στα χρωμοσώματα

Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους, οι ερευνητές μελέτησαν τα χρωμοσώματα διαφορετικών ειδών ζώων. Τα χρωμοσώματα είναι μικρές δομές σαν κλωστές, που εντοπίζονται μέσα στον πυρήνα των κυττάρων και φέρουν τα γονίδια.

Η ανάλυση αποκάλυψε ομοιότητες μεταξύ των χρωμοσωμάτων των κτενοφόρων και εκείνων των πρώτων μονοκύτταρων οργανισμών, που μοιράζονταν έναν κοινό πρόγονο πριν από περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Εντοπίστηκαν συγκεκριμένα 14 ομάδες γονιδίων, καθεμία εκ των οποίων βρισκόταν σε ξεχωριστά χρωμοσώματα.

Σε όλες τις άλλες γενεαλογικές σειρές ζώων, συμπεριλαμβανομένων των σπόγγων, αυτές οι 14 ομάδες γονιδίων έχουν «αναδιαταχθεί» και σχηματίζουν πλέον επτά ομάδες. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτό πρέπει να έλαβε χώρα σε έναν κοινό πρόγονο αυτών των όντων. Και είναι σημαντικό ότι μπορεί να συνέβη μόνον αφότου τα κτενοφόρα είχαν αποσχιστεί.

Ο καθηγητής Σουλτς κατέληξε σημειώνοντας ότι «τα αποτυπώματα αυτού του αρχαίου εξελικτικού γεγονότος είναι ακόμη παρόντα στο γονιδίωμα ζώων εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια αργότερα. Η μελέτη μάς βοηθά να κατανοήσουμε τι κάνει τα ζώα… ζώα, καθώς και τις βασικές λειτουργίες που μοιράζονται τα ζώα, όπως το πώς αντιλαμβάνονται το περιβάλλον, πώς τρέφονται, πώς κινούνται».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News