Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης –η οποία εφαρμόζεται και στις drum machines– κινδυνεύουν και οι ντράμερ με εξαφάνιση; Στο υπαρξιακό αυτό ερώτημα προσπαθεί να απαντήσει ο Τζακ Στίλγκοου, ο οποίος, πέρα από καθηγητής Πολιτικών Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (UCL) με ειδίκευση στις κοινωνικές στάσεις απέναντι στις νέες τεχνολογίες και ειδικά στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι επίσης λάτρης των κρουστών οργάνων και ερασιτέχνης ντράμερ.

Αφετηρία του μακροσκελούς προβληματισμού του στη διαδικτυακή επιθεώρηση Aeon είναι το «Funky Drummer» του Τζέιμς Μπράουν, ένα τραγούδι του 1970 στο οποίο ο τραγουδιστής και τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας κάποια στιγμή σιωπούν, ούτως ώστε «to give the drummer some», να δώσουν στον ντράμερ λίγο χώρο με τον Κλάιντ Στάμπλφιλντ να επιδίδεται σε ένα σόλο διάρκειας μερικών δευτερολέπτων το οποίο στη συνέχεια, όμως, αναπαράχθηκε και επαναχρησιμοποιήθηκε σε εκατοντάδες, περισσότερα από χίλια τραγούδια.

Θεωρητικά το «Funky Drummer» θα μπορούσε εύκολα να αυτοματοποιηθεί πλήρως από ήδη διαθέσιμα λογισμικά. «Ο ρυθμός είναι επαναλαμβανόμενος. Τα ντραμς έχουν να κάνουν  με μοτίβα και οι υπολογιστές είναι πολύ, πολύ καλοί με τα μοτίβα», γράφει ο Τζακ Στίλγκοου. «Και όμως υπάρχει κάτι το απερίγραπτα ανθρώπινο σε αυτή τη σύνθεση. Ο χορός των άκρων του, η αναπήδηση των μπαγκετών του και η κίνηση του αέρα στο εσωτερικό των τυμπάνων του συνδυάζονται για να παράγουν κάτι αναμφισβήτητα μουσικό. Νομίζω ότι μια drum machine δεν μπορούσε να το πλησιάσει», προσθέτει.

Υπενθυμίζει επίσης πως το 2012 ο Ντέιβιντ Γκρολ, ντράμερ των Nirvana και ιδρυτής των Foo Fighters στη συνέχεια, λαμβάνοντας ένα βραβείο Grammy το 2012 είχε αναφέρει σχετικά πως το ζήτημα «δεν είναι να είσαι τέλειος, δεν έχει να κάνει με το να ακούγεσαι απολύτως σωστός, δεν έχει να κάνει με το τι συμβαίνει σε έναν υπολογιστή». Και ο αμερικανός εθνομουσικολόγος Τσαρλς Κάιλ, εμβαθύνοντας περισσότερο, υποστήριξε πως για να έχει κάποια κοινωνική σημασία η μουσική πρέπει να είναι ατελής, κατά κάποιο τρόπο «αχρονική» και «ατονική».

Εστιάζοντας στο κύριο ερώτημά του –  κινδυνεύουν οι ντράμερ να χάσουν τη δουλειά τους από τις ολοένα πιο εξελιγμένες, ενισχυμένες με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, drum machines – ο βρετανός ειδικός εξηγεί πως «οι τεχνολογίες, οι οποίες συχνά σχεδιάζονται για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων, παρέχουν νέα μέσα για την επίτευξη ανθρώπινων σκοπών. Αλλά επιτρέπουν επίσης τη δημιουργία νέων στόχων. Μια καλή μουσική τεχνολογία δύναται να καταστεί νέα πηγή δημιουργικότητας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τρόπους που οι ίδιοι οι σχεδιαστές της ενδεχομένως να μην είχαν προβλέψει. Οι τεχνολογίες αλλάζουν τη συλλογική μας αίσθηση για το τι είναι δυνατό και, με αυτόν τον τρόπο, αλλάζουν την αντίληψή μας για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα. Μια drum machine δεν περιορίζεται στο να αυτοματοποιεί ρυθμούς. Στα σωστά χέρια μπορεί να αλλάξει την αίσθηση του ρυθμού», γράφει.

Παρουσιάζοντας την εξέλιξη της εν λόγω τεχνολογίας ο Τζακ Στίλγκοου καταλήγει στο GarageBand και άλλες παρόμοιες ψηφιακές μουσικές πλατφόρμες εργασίας που «δεν ενσωματώνουν απλώς όλους τους συσσωρευμένους ήχους και τις δυνατότητες προηγούμενων drum machines στο λογισμικό τους. Πλέον προσφέρουν κάτι περισσότερο – έναν τεχνητά νοήμων (ΑΙ) ντράμερ που μπορεί να ακούσει τα κομμάτια σας και να συνθέσει ένα κατάλληλο κομμάτι για να τα συνοδεύσει. Στον οδηγό χρήσης του GarageBand αναφέρεται πως “Μπορείτε να επιλέξετε ντράμερ διαφορετικών ειδών μουσικής. Κάθε ντράμερ συνοδεύεται με τα δικά του κρουστά όργανα και ένα ξεχωριστό στυλ παιξίματος», αναφέρει ενδεικτικά.

Και αυτό θα μπορούσε σίγουρα να αποτελεί, όντως, πρόβλημα για τους ντράμερ, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι μεταξύ των πιο φανατικών υποστηρικτών ολοένα πιο προηγμένων και υποστηριζόμενων από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης drum machines συγκαταλέγονται δισκογραφικές εταιρείες που επιδιώκουν τη μείωση του κόστους παραγωγής. «Με την εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης στη μουσική, προκύπτουν σημαντικά ερωτήματα όσον αφορά το τι συμβαίνει με τη δημιουργικότητα, τις ατέλειες και τον βιοπορισμό των μουσικών, αλλά τα μεγαλύτερα ερωτήματα σχετίζονται με το ποιος επιβραβεύεται και ποιος καταλήγει να ορίζει τον πολιτισμό», σημειώνει ο βρετανός καθηγητής.

«Οι μουσικοί είναι πολύ εξοικειωμένοι με την αποκαλούμενη gig  economy (των ευέλικτων και προσωρινών μορφών εργασίας, ΣτΜ). Παρά την προτροπή του Τζέιμς Μπράουν “to give the drummer some”, ο Κλάιντ Στάμπλφιλντ πληρώθηκε για την ηχογράφηση, αλλά δεν του αναγνωρίστηκε σχεδόν κανένα δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας της εξαιρετικά επιτυχημένης δημιουργίας του. Οι drum machines στέρησαν τη δημιουργική δύναμη από τους ντράμερ και την παρέδωσαν στους παραγωγούς. Τώρα η δημιουργική παραγωγή μουσικής (μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης) φαίνεται πως εκτοπίζει όχι μόνο έναν ή δύο μουσικούς, αλλά όλους τους μουσικούς και τους παραγωγούς τους. Οι εταιρείες ήδη παράγουν αυτόματα “λειτουργική μουσική”, σχεδιασμένη να προσφέρει ακουστικά φόντα αντί για καλλιτεχνικές καινοτομίες», προσθέτει.

«Οι μηχανές τους τροφοδοτούνται με ιστορικά μουσικά δεδομένα, αλλά σε αντίθεση με τη σύνθεση του Στάμπλφιλντ, δεν θα ξέρουμε από πού αντλούν την έμπνευσή τους. Δεν χρειάζεται να υπάρχει αναγνώριση, μόνο κέρδος. Οι μουσικοί δεν φοβούνται μόνο μην καταστούν περιττοί οι ίδιοι. Φοβούνται επίσης την απαξίωση της τέχνης τους. Ολοι οι νεωτερισμοί στην τέχνη έχουν προσφέρει νέες απαντήσεις στο ερώτημα τι μετράει ως τέχνη. Οι  ντράμερ μπορεί να είναι τα καναρίνια στο ανθρακωρυχείο. Διαπιστώσαμε, μέσω της εξέλιξης της drum machine ότι υπάρχει η ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί η Τεχνητή Νοημοσύνη για να δημιουργηθεί ένα νέο κύμα μουσικής καινοτομίας. Το επικίνδυνο είναι ότι η τεχνολογία θα καταστεί ισχυρή με τρόπους που υποτιμούν και ομογενοποιούν τη μουσική», καταλήγει και προειδοποιεί ο Τζακ Στίλγκοου. Η ανησυχία του σίγουρα δεν αφορά μόνον τη μουσική αλλά την Τέχνη γενικότερα, στις όποιες διάφορες μορφές της, δεδομένων των ολοένα πιο εξαιρετικών ικανοτήτων των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News