Πολλές φορές οι αριθμοί όχι μόνο μαρτυρούν, αλλά κρύβουν αλήθειες, οι οποίες χάνονται στις μυλόπετρες της πολιτικής, που δεν μας αφήνουν να δούμε τα προβλήματα που έρχονται.

Την ώρα που, κατά κοινή ομολογία, η οικονομία έχει σταθεροποιηθεί, «πάει καλά» σύμφωνα με έλληνες και ξένους αναλυτές, οι πιέσεις προς την κυβέρνηση για εισοδηματικές παροχές πολλαπλασιάζονται. Το είδαμε με τα μπλόκα των αγροτών και με την πρώτη μετά από χρόνια συγκέντρωση συνταξιούχων κάτω από το υπουργείο Εργασίας, ενώ σύντομα θα έρθουν και τα συνδικάτα.

Ωστόσο, τα δημοσιονομικά περιθώρια που έχει η κυβέρνηση για να «ξεχειλώσει» τις δαπάνες για τις συντάξεις όχι μόνο δεν είναι ανεξάντλητα, αλλά αν δεν φροντίσει να κάνει από τώρα «οικονομίες», σε μερικά χρόνια η χώρα θα βρεθεί ξανά μπροστά στην ανάγκη αύξησης της χρηματοδότησης προς το ασφαλιστικό σύστημα, ώστε να καταβάλλονται οι συντάξεις.

Τα στοιχεία που έχουν χτυπήσει το «καμπανάκι» είναι δύο:

1. Αυτό που επισήμανε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης, αναφερόμενος στους παράγοντες που επηρεάζουν το ασφαλιστικό, είναι η δημοσιονομική σταθερότητα και η ανάπτυξη. Εκανε, ωστόσο, ειδική μνεία στο Δημογραφικό, το οποίο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη έχει επιδεινωθεί. Οπως είπε, «η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους είναι πλέον 1,7 προς 1, ενώ το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, αρκετές δεκαετίες πριν είχε δομηθεί με την παραδοχή ότι για κάθε τέσσερις εργαζομένους θα υπάρχει ένας  συνταξιούχος».

Μάλιστα, πρόσθεσε ότι το πρόβλημά μας είναι εντονότερο σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και ότι, σύμφωνα με τις αναλογιστικές μελέτες, το 2030 η Ελλάδα θα έχει πάρει από την Ιταλία «μια ανεπιθύμητη πρωτιά. Θα είμαστε, δηλαδή, η πιο γερασμένη χώρα της Ευρώπης».

2. Τα όσα είπε πρόσφατα ο γενικός γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης, ο 41χρονος Νίκος Μηλαπίδης, σε δύο φράσεις:

«Τα καλά νέα είναι ότι το προσδόκιμο ζωής ανεβαίνει διαρκώς, η ζωή των τριών φάσεων έχει τελειώσει. Ο παραδοσιακός διαχωρισμός εκπαίδευση-εργασία-συνταξιοδότηση σπάει, φέροντας νέες προκλήσεις και στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας.

»Τα ανησυχητικά νέα είναι ότι, σύμφωνα με τις μελέτες που υπάρχουν, καμία χώρα του ΟΟΣΑ δεν μπορεί να πετύχει να παραμείνει σταθερός ο πληθυσμός της, γιατί το fertility rate (σ.σ.: ο αριθμός γεννήσεων προς θανάτους) του 2,1 που απαιτείται για αυτό δεν επιτυγχάνεται».

Μάλιστα, σόκαρε το ακροατήριο σε συνέδριο για το δημογραφικό πρόβλημα, λέγοντας ότι «μέχρι το 2050 θα έχουμε πρωτόγνωρες δημογραφικές ανακατατάξεις, καθώς ο πληθυσμός και το εργατικό δυναμικό της Ευρώπης θα μειωθούν αισθητά, ενώ στην Ελλάδα όλες οι προβλέψεις δείχνουν ότι θα είμαστε ένα εκατομμύριο λιγότεροι άνθρωποι».

Πώς θα ζουν οι συνταξιούχοι του μέλλοντος

Οι πικρές αυτές αλήθειες αυτομάτως φέρνουν στο προσκήνιο τις μεγάλες αλλαγές που ήδη συντελούνται στην αγορά εργασίας και τις νέες πιέσεις στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, καθώς οι πόροι (ασφαλιστικές εισφορές που εισρέουν στα ταμεία) θα μειώνονται.

Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση έχει επιλέξει προς το παρόν την ενίσχυση του τρίτου πυλώνα της επικουρικής ασφάλισης, που γίνεται με όρους μιας πρόσθετης ιδιωτικής ασφάλισης.

Η Ελλάδα το 2021 εισήγαγε το κεφαλαιοποιητικό σύστημα ιδρύοντας το ταμείο επικουρικής κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης (ΤΕΚΑ), στο οποίο μέχρι τώρα έχουν ενταχθεί 350.000 νέοι ασφαλισμένοι, για τους οποίους είναι υποχρεωτική η ένταξη.

Ωστόσο, στο Ταμείο δεν έχουν ενταχθεί παρά μόνο μερικές δεκάδες από τους παλαιότερους ασφαλισμένους ηλικίας κάτω των 35 ετών και καμιά επαγγελματική ομάδα, παρότι το κίνητρο για μια δεύτερη σύνταξη στο μέλλον είναι μεγάλο.

Εκστρατεία από Μητσοτάκη

Προκειμένου να στηριχθεί ο τρίτος ασφαλιστικός πυλώνας, αναμένεται ότι στις αρχές της άνοιξης ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα δώσει το σήμα για μια εκστρατεία ενημέρωσης των νέων, η οποία θα έχει βάθος και διάρκεια, καθώς μια τέτοια παρέμβαση κρίνεται αναγκαία ώστε να προληφθούν μελλοντικές καταστάσεις.

Η προσέγγιση της ομάδας που έχει την ευθύνη του ασφαλιστικού, δηλαδή του υφυπουργού Πάνου Τσακλόγλου, ο οποίος μπήκε στην κυβέρνηση της ΝΔ ακριβώς για να προωθήσει αυτόν τον θεσμό, του γενικού γραμματέα Νίκου Μηλαπίδη και του επικεφαλής του νέου ταμείου Κίμωνα Βολίκα (ο οποίος προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα διαχείρισης κεφαλαίων), είναι ότι η Ελλάδα, η οποία υιοθέτησε καθυστερημένα το κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τις συντάξεις (μέχρι το 2020 «όλα τα αβγά» του ασφαλιστικού ήταν στο διανεμητικό σύστημα, το οποίο δημιουργήθηκε σε όλη την Ευρώπη μετά τον Β΄ΠΠ). Τότε, όμως, οι εργαζόμενοι ήταν πάρα πολλοί και οι συνταξιούχοι πολύ λίγοι. Ετσι, οι εισφορές των πολλών χρηματοδοτούσαν τις συντάξεις των λίγων.

Για την Ιστορία, στη συνέχεια, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, με πρώτους τους Βορειοευρωπαίους, υιοθέτησαν από τη δεκαετία του 1990 συστήματα κοινωνικής ασφάλισης τριών πυλώνων, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν τον δημογραφικό κίνδυνο. Το πρόβλημα, δηλαδή, που βιώνουν έντονα η Γαλλία και η Γερμανία, και το οποίο αποκαλύφθηκε μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση και στην Ελλάδα.

Τι αλλάζει στον νόμο Κατρούγκαλου

Παράλληλα με αυτό το μελλοντικό πρόβλημα χρηματοδότησης, το οποίο άρχισε να αχνοφαίνεται, η κυβέρνηση καλείται να αποκαταστήσει και μια μεγάλη αδικία του νόμου Κατρούγκαλου.

Εφέτος συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από την ψήφιση του περιβόητου πλέον νόμου (4813/2016) με τον οποίο θεσπίστηκε η καταβολή της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), μια δεύτερη φορολογία που επιβάλλεται σε όλους τους συνταξιούχους που πέρνουν μικτή μηνιαία σύνταξη πάνω από 1.400 ευρώ. Η συγκεκριμένη ρύθμιση αφορά 400.000 συνταξιούχους, μια μεγάλη κοινωνική ομάδα, η οποία αποτελεί τους βαρύτερα φορολογούμενους Ελληνες.

Ηδη, ο κ. Τσακλόγλου έχει εισηγηθεί την αλλαγή του τρόπου παρακράτησης της Εισφοράς, θεωρώντας τον τρόπο υπολογισμού της  «απαράδεκτο», καθώς ακύρωσε τις αυξήσεις 3% για όλους τους συνταξιούχους που παίρνουν σύνταξη στα όρια των τριών πρώτων σημερινών κλιμακίων (π.χ. 1.400 ευρώ, 1.700 ευρώ και 2.000 ευρώ), καθώς ο συντελεστής αυξάνεται ανά κλιμάκιο κατά 3%, δηλαδή όσο η αύξηση.

Η λύση που εξετάζει ομάδα εμπειρογνωμόνων στο υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης είναι να αλλάξει η κλίμακα, να θεσπιστεί αφορολόγητο όριο (όπως ισχύει με την κλίμακα φορολογίας εισοδήματος), μέχρι το οποίο οι αποδοχές θα απαλλάσσονται πλήρως από την ΕΑΣ, και από εκεί και πάνω να θεσπιστεί μια νέα κλίμακα.

Με την αλλαγή θα προκύψει ελάφρυνση για τις συντάξεις που κινούνται στα όρια των 2.000 έως 2.500 ευρώ, ενώ η επιβάρυνση θα παραμείνει αμετάβλητη για τις υψηλότερες συντάξεις. Το δημοσιονομικό περιθώριο που προσδιορίστηκε για το ύψος των ελαφρύνσεων θα είναι χαμηλότερο από 100 εκατ. ευρώ (περίπου το ένα τρίτο) από την ετήσια απόδοση της Εισφοράς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News