Τα λείψανα έως και 2.000 εθελοντών που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας τον φασισμό στην Ισπανία, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, πρόκειται να ταυτοποιηθούν και να επιστραφούν στους συγγενείς τους στο πλαίσιο ενός προγράμματος που ξεκίνησε η τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας, σύμφωνα με τους λονδρέζικους Times.

Οι περισσότεροι από τους νεκρούς, ανάμεσά τους πολλοί Βρετανοί, όπως σημειώνει ο Ντέιβιντ Σάροκ, βρίσκονται σε ασύλητους τάφους στην περιοχή, αλλά στο πλαίσιο του προγράμματος, που πήρε το όνομά του από τον Aλβα Μπέσι (αμερικανό δημοσιογράφο και σεναριογράφο, έναν από τους «Δέκα του Χόλιγουντ» την περίοδο του Μακαρθισμού, ο οποίος είχε πολεμήσει στον Ισπανικό Εμφύλιο με την «Ταξιαρχία Αβραάμ Λίνκολν»), οι αρμόδιοι ελπίζουν να τους επαναπατρίσουν.

«Θέλουμε να εντοπίσουμε τα λείψανα, να τα ταυτοποιήσουμε και να τα επιστρέψουμε στις οικογένειές τους», δήλωσε η Λούρντες Τσιουρό, υπουργός Δικαιοσύνης της Καταλονίας. «Θέλουμε να μάθουμε πόσοι αντιφασίστες εθελοντές σκοτώθηκαν στην Καταλονία, πού είναι θαμμένοι και ποια είναι τα ονόματά τους. Γιατί δεν θέλουμε η μνήμη όλων εκείνων που αγωνίστηκαν για την ισότητα, τη δημοκρατία και την ελευθερία να πέσει στη λήθη».

Το βιβλίο του Τζορτζ Οργουελ «Πεθαίνοντας στην Καταλονία» (κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Κάκτος), το οποίο εξιστορεί τις εμπειρίες του από τον Ισπανικό Εμφύλιο (κατά τη διάρκεια του οποίου τραυματίστηκε), εξιστορεί τη σημασία της περιοχής για τις Διεθνείς Ταξιαρχίες, αν και για τους Βρετανούς εθελοντές οι μεγαλύτερες απώλειες σημειώθηκαν στη μάχη της Χαράμα, τον Φεβρουάριο του 1937, κατά τη διάρκεια της άμυνας της Μαδρίτης.

Από τους 700 Βρετανούς εθελοντές, περίπου 250 έχασαν τη ζωή τους κατά τις δύο πρώτες ημέρες της μάχης, με τα σώματά τους να μένουν άταφα στους ελαιώνες, στο σημείο που έπεσαν κατά την υποχώρηση. Συχνά, ακόμη και σήμερα, οι περιηγητές εντοπίζουν εκεί ανθρώπινα λείψανα…

Η «συμφωνία της λήθης» που ακολούθησε τον θάνατο του δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο το 1975 και εξομάλυνε την πορεία της μετάβασης στη δημοκρατία, έχει πλέον δώσει τη θέση της στις προσπάθειες ανάκτησης των λειψάνων των θυμάτων του εμφυλίου πολέμου. Ενας πρόσφατος νόμος για τη Δημοκρατική Μνήμη περιέχει διατάξεις που αφορούν τους νεκρούς, αλλά η πρωτοβουλία της Καταλονίας είναι η πρώτη απόπειρα εφαρμογής τους σε μη ισπανούς μαχητές. Η ελπίδα είναι ότι μπορεί να επεκταθεί σε ολόκληρη τη χώρα.

Το έργο της εκταφής και ταυτοποίησης των πτωμάτων είναι πολύπλοκο και γίνεται ακόμη πιο δύσκολο λόγω του πλήθους των ομαδικών τάφων. Περίπου 670 έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα μόνο στην Καταλονία. Πέρα από τα ιστορικά ντοκουμέντα του Εμφυλίου και τις μαρτυρίες, θα χρειαστεί και διασταύρωση γενετικών δειγμάτων με τους απογόνους των νεκρών.

Μεταξύ των βρετανών εθελοντών που σκοτώθηκαν πολεμώντας στην Καταλονία ήταν ο Γκόρντον «Ντάστι» Μπένετ, ένας 28χρονος εργάτης ελαστικών από το Κάνοκ του Στάφορντσαϊρ, ο οποίος πέθανε στη Γκαντέσα, κατά τη διάρκεια της μάχης του ποταμού Εβρου.
Ως νεοσύλλεκτος, τροφοδοτούσε με πυρομαχικά ένα ρωσικής κατασκευής πολυβόλο Μαξίμ, που χειριζόταν ο αδελφός του Ντον, ένας έμπειρος μαχητής που είχε συμμετάσχει σε όλες τις μεγάλες μάχες του πολέμου, όταν χτυπήθηκε στο στήθος από εχθρική σφαίρα και πέθανε ακαριαία.

Ο Ντον κατάφερε να διαφύγει μέσω των Πυρηναίων, καθώς η ήττα των Δημοκρατικών ήταν, πλέον, αναπόφευκτη. Πέθανε το 1974, χωρίς να μάθει ποτέ τι απέγινε το σώμα του αδελφού του. Την περασμένη εβδομάδα σε ανασκαφή ενός ομαδικού τάφου βρέθηκε μια βέρα, στην οποία αναγράφεται το όνομα της συζύγου του Γκόρντον, Νόρα.

«Ο αδελφός μου και εγώ δώσαμε δείγματα DNA πριν από μερικούς μήνες, επειδή η ιστορική έρευνα είχε ήδη διαπιστώσει ότι υπήρχε πιθανότητα το πτώμα του θείου μου να είχε θαφτεί σε χώρο που ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε ως σκουπιδότοπος μετά το τέλος του πολέμου. Περιμένουμε ακόμη τα αποτελέσματα της ταύτισης του DNA, αλλά η χρυσή βέρα μάλλον αποτελεί ισχυρό πειστήριο ότι πρόκειται για τα λείψανα του Γκόρντον. Για μένα ήταν μια 40ετής αναζήτηση, αποτελεί κλείσιμο για εμάς. Χρειάστηκε τεράστιο όγκο εργασίας», δήλωσε ο εγγονός του Ντον, Στιβ Μπένετ στους Times.

Εάν η ταύτιση του DNA είναι θετική, τα λείψανα θα δοθούν στους απογόνους – αλλά δεν θα επαναπατριστούν στην Αγγλία. Ο Στιβ, 62 ετών σήμερα, ζει στην Οριχουέλα του Αλικάντε, όπου είναι καθηγητής ξένων γλωσσών. «Ο Γκόρντον αναπαύεται σε μια χώρα που αγάπησε – είναι ήδη σπίτι του. Ο αδελφός του, ο Ντον, ο παππούς μου, ανέφερε πάντα την Ισπανία ως “το πανεπιστήμιο”, οπότε θα θάψουμε τον Gordon εδώ».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News