Πλέον είναι γνωστός ως ο κατεξοχήν θεωρητικός της αποκαλούμενης «πόλης των 15 λεπτών». Ο λόγος για τον διάσημο Κάρλος Μορένο, τον γαλλοκολομβιανό πολυεπιστήμονα με ειδίκευση στις έξυπνες πόλεις, ο οποίος όταν δεν διδάσκει στη Σορβόννη προσφέρει τις πολύτιμες γνώσεις του σε όλον τον κόσμο.  

Μεταξύ των συνομιλητών του συγκαταλέγονται διεθνείς φορείς όπως η UNESCO και η Παγκόσμια Τράπεζα, και πολλοί ευρωπαϊκοί δήμοι, καταρχάς του Παρισιού, που είναι η η θετή πόλη του Μορένο, ο οποίος τον περασμένο Φεβρουάριο, κατά τη διάρκεια ολιγοήμερης επίσκεψής του στην Αθήνα συναντήθηκε με τον δήμαρχο Αθηναίων Χάρη Δούκα.  

Ο στόχος είναι, φυσικά, η εφαρμογή του μοντέλου του, της «πόλης των 15 λεπτών»: μιας πόλης, δηλαδή, όπου οι πολίτες έχουν πρόσβαση, είτε με τα πόδια είτε με το ποδήλατο σε βασικές υπηρεσίες (υγεία, παιδεία, εκπαίδευση, πράσινο, αλλά και ψυχαγωγία) μέσα σε 15 λεπτά.  

Ο Κάρλος Μορένο γεννήθηκε το 1959 στην πόλη Τούνχα της βορειοανατολικής Κολομβίας. Οι γονείς του ήταν αγρότες και αναλφάβητοι, όμως αγωνίστηκαν σκληρά για να μορφωθούν και τα επτά παιδιά τους. Το 1979, ο 20χρονος τότε Κάρλος Μορένο, λόγω της ένταξής του στην ένοπλη αριστερή οργάνωση M-19, αναγκάστηκε να διαφύγει στη Γαλλία, όπου του χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο. 

Σπούδασε πληροφορική και μαθηματικά, στη συνέχεια ειδικεύτηκε στη ρομποτική, ενώ σήμερα θεωρείται από τους κορυφαίους ειδικούς  στην ευφυή διαχείριση σύνθετων συστημάτων – στα οποία συγκαταλέγονται και οι σύγχρονες μητροπόλεις. Ωστόσο, βασική του αρχή εξακολουθεί να είναι κάτι που έμαθε μεγαλώνοντας, στην Κολομβία: για να ζουν καλά οι άνθρωποι (και, πλέον, για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης) πρέπει να μοιράζονται, να εκμεταλλεύονται από κοινού τις όποιες δυνατότητες και ευκαιρίες.

«Αν αφετηρία μας είναι η ελληνική “πόλις”, ήδη στην ετυμολογία της υπάρχει η ιδέα της αποδοχής μιας σειράς κοινών κανόνων. Αν λάβουμε υπόψη τις λατινογενείς γλώσσες, έχουμε τη γαλλική λέξη “ville”, που προέρχεται από τη λατινική λέξη “villa”, μια έννοια που αναφερόταν στην παρουσία μιας ομάδας περίπου 50 κατοικιών, αλλά κυρίως στην ικανότητα των ανθρώπων να ζουν μαζί. Οπότε, από τη μια πλευρά έχουμε τους κανόνες της πόλης. Από την άλλη πλευρά, το οποίο είναι το πιο σημαντικό, έχουμε τη δυνατότητα να μοιραζόμαστε τους πόρους της βίλας: νερό, χώρους πρασίνου, δρόμους, υποδομές, τις ρωμαϊκές οδούς που χρησιμοποιούνταν για τη σύνδεση των ανθρώπων και την ανταλλαγή αγαθών», ανέφερε ο Κάρλος Μορένο συνομιλώντας με την Λάρα Κρινό της La Repubblica. 

«Αν κάνουμε ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός, στη σημερινή Ιταλία, παρατηρούμε μια σειρά από προβλήματα: καταρχάς τις οικονομικές ανισότητες και την ανισότητα ευκαιριών μεταξύ Βορρά και Νότου, και έπειτα τις ανισότητες στον ιστό κάθε πόλης» πρόσθεσε. 

Οσον αφορά την ιδέα της «πόλης των 15 λεπτών», αντιτίθεται στη «ζωνοποίηση» που κυριάρχησε καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού και στην αρχή του επόμενου αιώνα, με τα αστικά κέντρα να επεκτείνονται οριζόντια, μέσω της δημιουργίας προαστίων που δεν συνδέονται απαραίτητα μεταξύ τους ή με το κέντρο της πόλης.  

Ερωτηθείς σχετικά από την ιταλίδα δημοσιογράφο, ο Κάρλος Μορένο εξήγησε πως «το μοντέλο της “πόλης των 15 λεπτών” βασίζεται σε αυτό που αποκαλώ “αμοιβαιοποίησηση”: εφαρμόζεται σε περιοχές υψηλής πυκνότητας, δηλαδή σε μεσαίες/μεγάλες πόλεις και μητροπόλεις, αλλά ως μοντέλο της “περιοχής των 30 λεπτών” ισχύει εξίσου για μικρές έως μεσαίες πόλεις και αγροτικές κοινότητες».

Τι καθιστά λειτουργικό αυτό το μοντέλο; «Σε αμφότερες τις περιπτώσεις το ζήτημα είναι ο εντοπισμός των παραγόντων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής σε καθεμία από αυτές τις καταστάσεις, ανεξάρτητα από την πυκνότητα. Εάν έχουμε μια μεγάλη πόλη ή μια σχετικά μικρή ευρύτερη περιοχή, η πρώτη πρόκληση είναι να κατανοήσουμε τι μπορεί να αλλάξει την ποιότητα ζωής προς το καλύτερο.

»Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ορισμένες παραμέτρους: να δημιουργούνται υπηρεσίες σε τοπικό επίπεδο, να μειώνεται το οικολογικό αποτύπωμα, να ενισχύεται η μικροοικονομία κάθε περιοχής και η απασχόληση. Στην περίπτωση των μικρομεσαίων αστικών κέντρων και των αγροτικών περιοχών οι βασικές ανάγκες δεν αλλάζουν: το ζήτημα είναι πάντα, με σημείο αναφοράς τη συγκεκριμένη περιοχή, η εκπαίδευση, η δημιουργία θέσεων εργασίας και αποτελεσματικών υπηρεσιών, η φροντίδα του πληθυσμού».

Ωστόσο, για να επέλθει η όποια αλλαγή δεν αρκούν μόνον οι επενδύσεις. «Στις πόλεις όπου υπάρχει κοινό ταυτοτικό υπόστρωμα ταυτότητας, η δημιουργία διαδικασιών αμοιβαιοποίησης είναι σχετικά ευκολότερη. Είναι απαραίτητο να προωθηθεί η αποκέντρωση και η καλύτερη κατανομή των πόρων και των υπηρεσιών στην αστική περιοχή. Η εγγύτητα δεν είναι απλώς ζήτημα αποστάσεων, αλλά γνώσεων, σχέσεων, συναισθηματικών ανταλλαγών, κοινών ενδιαφερόντων» επισήμανε ο Μορένο. 

«Οσον αφορά τις αγροτικές κοινότητες, είναι απαραίτητο να ενεργοποιηθεί ή να επανενεργοποιηθεί αυτή η αίσθηση εγγύτητας, μέσω της αποκατάστασης μιας αίσθησης του ανήκειν, και αυτό εξαρτάται επίσης από τη δυνατότητα δημιουργίας δικτύων μεταξύ μικρών πραγματικοτήτων, κοινοτήτων και οικισμών, κατά το πρότυπο της σύνδεσης των περιοχών μιας μητρόπολης μεταξύ τους. Η δράση για το κοινό καλό, με σημείο αναφοράς τον πληθυσμό, είναι ο παράγοντας επιτυχίας κάθε είδους αστικής πολιτικής» σημείωσε ο θεωρητικός της «πόλης των 15 λεπτών».