Πάνε χρόνια τώρα που η Ευρώπη –και η Κομισιόν και το Συμβούλιο της Ευρώπης– επέμενε, συνιστούσε και παρότρυνε τη χώρα μας να διευρύνει τον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, δίνοντας φωνή στους ίδιους τους δικαστές. Επιτέλους, η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο Δικαιοσύνης, επί Γιώργου Φλωρίδη, «άκουσαν» την ευρωπαϊκή φωνή και το βήμα έγινε: θεσπίστηκε αρχικώς η δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία, και τώρα με νέο σχέδιο νόμου που ανέβηκε πριν από ελάχιστες ημέρες στη Διαύγεια, δίνεται το πράσινο φως στους ανώτατους δικαστές, και συγκεκριμένα στις Ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων, να γνωμοδοτούν σχετικά, κατόπιν μυστικής ψηφοφορίας στους κόλπους τους.

Βεβαίως, δεν είναι δεσμευτική η γνώμη τους. Όπως δεν είναι δεσμευτική και η γνωμοδότηση της Διάσκεψης των Προέδρων του Κοινοβουλίου. Η κυβέρνηση, όμως, και δη το Υπουργικό Συμβούλιο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κινηθεί στο φάσμα της, ενόσω αποφασίζει – με πρόταση του υπουργού – για την ηγεσία της Δικαιοσύνης.

Δεν είναι άλμα, βήμα είναι μόνο, αλλά εξαιρετικά σημαντικό, και κατά κοινή ομολογία δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Μόνο μέσα από αυτό το μονοπάτι, μπορεί να έλθει η όποια εκ βάθρων αλλαγή, αναγκαία πια, χωρίς αμφιβολία, ώστε να διωχθεί μακριά η σκιά παρασκηνίου ανάμεσα στην εκτελεστική και δικαστική εξουσία – τόσο κρίσιμη τελικά, το αποτυπώνουν συστηματικά οι έρευνες, για την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Και όχι αδίκως, ο κόσμος έχει δει διαχρονικά πολλά εξαμβλώματα, εξόφθαλμες περιπτώσεις συντονισμού των εκάστοτε κυβερνητικών βουλών με κινήσεις Προέδρων Ανώτατων Δικαστηρίων.

Διόλου τυχαία, στις αρχές Μαρτίου, ενόψει και της Συνταγματικής Αναθεώρησης, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός δήλωσε: «Εγώ είμαι έτοιμος να θέσω προς αναθεώρηση το άρθρο για τον τρόπο επιλογής της Δικαιοσύνης (…)», ενώ πλείστα όσα κόμματα διατυπώνουν προτάσεις, κρίνοντας ως κομβικό το ζήτημα.

Η υπόθεση έχει όμως αποχρώσεις, πολλές και λεπτές, αξίζει να τις δει κανείς.

Υπάρχει τεράστια παρανόηση ως προς το τι συμβαίνει στην Ελλάδα και τι εκτός συνόρων. Μια ματιά να ρίξει κανείς στη διεθνή έννομη τάξη, θα διαπιστώσει ότι το «πάνω χέρι» το έχουν, με σχετικές διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα, οι κυβερνώντες. Στη Βρετανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στη Γερμανία, ακόμη και στην Ιαπωνία (στις ΗΠΑ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα), είναι κανόνας το να επιλέγει μια κυβέρνηση για την ηγεσία της Δικαιοσύνης πρόσωπα της δικής της πολιτικής ιδεολογίας. Οπως δεν είναι ασυνήθης και η αντιπαράθεση με φόντο τα ζητήματα αυτά.

Η διαπίστωση δεν γίνεται με σκοπό την καθήλωση στο παρόν σύστημα. Γίνεται για να μη νομίζουμε ότι η χώρα είναι μπανανία, και μάλιστα με πατέντα αποκλειστικά δική της. Και για να υπενθυμιστεί ότι η εκτελεστική εξουσία εμπλέκεται, επειδή αυτή παρέχει τη δέουσα νομιμοποίηση, με βάση τη λαϊκή εντολή στις εκλογικές αναμετρήσεις.

Ο κομβικός ρόλος των λειτουργών

Δε χωράει αμφιβολία ότι δικαστές και εισαγγελείς έχουν δικαίωμα λόγου στην επιλογή της φυσικής ηγεσίας τους. Αυτοί είναι σε θέση να γνωρίζουν, και σε βάθος, το who is who στα δικαστήρια, ποιος γνωρίζει νομικά, ποιος έχει διοικητικές ικανότητες, ποιος διαθέτει προσωπική συγκρότηση, σοβαρότητα, επάρκεια και ποιος όχι – ας μη γελιόμαστε, είναι αρκετές και αυτές οι περιπτώσεις, του «όχι»…

Το προσεχές διάστημα ανοίγεται, ως εκ τούτου, πεδίον δόξης λαμπρό. Διότι αμέσως μόλις ψηφιστεί το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, ο Γιώργος Φλωρίδης θα αποστείλει αίτημα στα Ανώτατα Δικαστήρια – έναυσμα για τη σύγκληση των Ολομελειών τους, με σκοπό τη γνωμοδότηση.

Ενα άτυπο crash test έρχεται για τους ανώτατους δικαστές. Γιατί;

Γιατί θα κριθεί στην πράξη αν κάποιοι έχουν επιδοθεί σε προεκλογικούς αγώνες και κυνήγι ψήφων.

Γιατί θα έχει τεράστιο ενδιαφέρον ποια ονόματα θα επικρατήσουν. Ποια επιμέρους κριτήρια θα υπερισχύσουν – στον Αρειο Πάγο π.χ., όπου και αποχωρεί περί τα τέλη Ιουνίου η Πρόεδρος Ιωάννα Κλάπα, θα προκριθεί πρόσωπο με δυνατότητα ενιαύσιας ή μεγαλύτερης θητείας;

Γιατί για πρώτη φορά, θα υπάρξει δείγμα γραφής από τους δικαστές, ικανό να διαμορφώσει τη δεξαμενή των υποψηφίων. Δείγμα γραφής που θα αξιολογηθεί, περνώντας από τη βάσανο και της κοινής γνώμης, των media, των social media.

Ο νόμος ορθώνει ασπίδα προστασίας, για να μην προκληθούν παρατράγουδα εντός των Δικαστηρίων. Για παράδειγμα, κάθε μέλος της Ολομέλειας έχει δικαίωμα να επιλέξει από τρεις έως πέντε δικαστικούς λειτουργούς για την κάλυψη της θέσης του Προέδρου, διασφαλίζοντας τρόπον τινά ότι δεν θα υπάρχουν «καταραμένοι» στη μυστική ψηφοφορία. Μένει να δούμε και στην πράξη το πώς θα διαμορφωθούν τα δυναμικά, πώς δεν θα διαταραχθούν ισορροπίες, πώς δεν θα φθάσουν στο «κόκκινο» έχθρες και συγκρούσεις.

Κακά τα ψέματα, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς δεν είναι αόριστη θεωρητική κατασκευή. Αποτυπώνεται με ενάργεια στην πολιτική σκηνή και τους δείκτες της, κατεβάζει τον κόσμο στους δρόμους, ενέχει τεράστια ευθύνη και για τους ίδιους τους δικαστές. Στους οποίους δίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να διασώσουν τη φήμη τους, την τιμή του λειτουργήματός τους. Να συμβάλουν, για να γίνουν πιο ορατές οι θεσμικές εγγυήσεις που απαιτούνται, κατά τρόπον ώστε να υπάρξει διέξοδος από τη σημερινή κρίση. Ο κίνδυνος της αυτοαναίρεσης ελλοχεύει. Είναι άραγε αισθητός στα θηριώδη κτίρια των Ανώτατων Δικαστηρίων;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News