Τα κύματα καύσωνα που σαρώνουν τον πλανήτη θα συνεχίσουν να εκδηλώνονται. Ξέρουμε πια ότι δεν πρόκειται για τυχαία φυσικά φαινόμενα αλλά για αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.

Η νέα τάξη πραγμάτων που προκύπτει εγείρει δύο μεγάλα, εύλογα ερωτήματα: πόσο σύντομα θα υπάρξουν περιοχές του πλανήτη που θα είναι υπερβολικά θερμές για να κατοικούνται; Πώς θα επιβιώσει ο άνθρωπος;

Οπως γράφει η Washington Post, ο ανθρώπινος οργανισμός είναι εντυπωσιακά ανθεκτικός στη ζέστη και αυτό που στην πραγματικότητα τον δυσκολεύει να μειώσει την εσωτερική θερμοκρασία του είναι η υγρασία, η οποία αυξάνεται, μεταξύ άλλων, και εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Η μέτρηση του συνδυασμού ζέστης και υγρασίας ονομάζεται «θερμοκρασία υγρού βολβού». Με τον όρο αυτό οι ειδικοί αναφέρονται στην ελάχιστη θερμοκρασία που μπορεί να φτάσει 0  υγρός αέρας αποκλειστικά λόγω της εξάτμισης νερού. Οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν για να εντοπίσουν ποιες περιοχές του κόσμου είναι πιθανό να γίνουν στο μέλλον πολύ επικίνδυνες για τους ανθρώπους.

Οσο υψηλότερος είναι ο βαθμός αύξησης της θερμοκρασίας λόγω εξάτμισης του νερού στην ατμόσφαιρα, τόσο πιο δύσκολο είναι να εξατμιστεί και ο ιδρώτας από το σώμα μας και ως εκ τούτου να μειωθεί η θερμοκρασία του σώματος.

Επειτα από ένα συγκεκριμένο όριο συνδυασμού υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας, «δεν είναι πλέον δυνατό να ιδρώσουμε αρκετά γρήγορα ώστε να αποφύγουμε την υπερθερμία», εξηγεί στην Washington Post ο Ράντλεϊ Χόρτον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια.

Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το Μεξικό και η Κεντρική Αμερική, ο Περσικός Κόλπος, η Ινδία, το Πακιστάν και η Νοτιοανατολική Ασία είναι οι περιοχές του πλανήτη που τείνουν να ξεπεράσουν το όριο θερμοκρασίας και υγρασίας πριν από το τέλος του αιώνα.

«Οι κίνδυνοι από την υγρή υψηλή θερμοκρασία υποτιμώνται πολύ σήμερα και αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα στο μέλλον», υποστηρίζει ο Χόρτον. «Καθώς διάφορες περιοχές στον κόσμο αντιμετωπίζουν όλο και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα, που παλαιότερα ήταν σπάνια ή δεν είχαν ποτέ εκδηλωθεί, υπάρχει κίνδυνος οι προηγούμενες προειδοποιήσεις μας για τις ακραία υψηλές θερμοκρασίες, να πέσουν ακόμη χαμηλότερα από το απαιτούμενο επίπεδο», συμπληρώνει ο δρ Χόρτον. Ο ίδιος μάλιστα σχολιάζει ότι οι προβλέψεις τους δεν είναι καν επαρκείς και ότι ο καιρός δεν σταματά να μας εκπλήσσει.

Ισως, βέβαια, κάποιοι σκέφτονται ότι το να βρισκόμαστε σε κάποια παραλία είναι ένας καλός τρόπος να δροσιστούμε, με τη θαλασσινή αύρα. Ωστόσο, ο Χόρτον ανέφερε ότι το να βρίσκεται κάποιος κοντά στο νερό σε ακραίες καιρικές συνθήκες θα μπορούσε να επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν εξάτμιση του νερού, οδηγώντας σε αύξηση της υγρασίας στην ατμόσφαιρα.

«Εάν, για παράδειγμα, βρίσκεστε σε μια πόλη στον Περσικό Κόλπο, το θαλασσινό αεράκι θα μπορούσε να είναι θανατηφόρο», εξηγεί ο ίδιος. Το ίδιο δυνητικά μπορεί να συμβεί και με τα μελτέμια στα ελληνικά νησιά.

Για να κατανοήσουμε, όμως, καλύτερα γιατί κάποια σημεία του πλανήτη γίνονται θερμότερα και υγρότερα από όσο μπορούν να αντέξουν οι άνθρωποι, πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε πώς ο ανθρώπινος οργανισμός ρίχνει τη θερμοκρασία του σε συνθήκες ζέστης, δηλαδή πώς λειτουργεί το εσωτερικό μας κλιματιστικό.

Η «θερμοκρασία υγρού βολβού», η οποία σηματοδοτεί και το ανώτατο όριο θερμοκρασίας που μπορεί να διαχειριστεί ο ανθρώπινος οργανισμός, είναι οι 35 βαθμοί Κελσίου. Ωστόσο, οποιαδήποτε θερμοκρασία άνω των 30 βαθμών είναι δυνητικά επικίνδυνη ή και σε κάποιες περιπτώσεις θανατηφόρα.

Ο Χόρτον και άλλοι επιστήμονες ανέφεραν σε μελέτη τους το 2020 ότι αυτές οι θερμοκρασίες καταγράφονται με αυξημένη συχνότητα σε κάποιες περιοχές του κόσμου. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η υψηλότερη «θερμοκρασία υγρού βολβού» που έχει σημειωθεί ποτέ στην περιοχή της Ουάσινγκτον, η οποία είναι γνωστή για τα υγρά και ανυπόφορα καλοκαίρια της, ήταν 30,7 βαθμοί Κελσίου.

«Η συχνότητα της ακραίας ζέστης με υγρασία έχει υπερδιπλασιαστεί από το 1979», σύμφωνα με την ίδια μελέτη. Και αυτές οι συνθήκες πλησιάζουν στο όριο τού να καταστούν θανατηφόρες σε περιοχές όπως η Νότια Ασία και η Μέση Ανατολή, ενώ είναι πιθανό να ξεπεράσουν ακόμη και αυτό το όριο μέχρι το 2075, αναφέρουν οι επιστήμονες.

Τι συμβαίνει στον οργανισμό

1. Καθώς ο ήλιος αυξάνει τη θερμοκρασία του αέρα, του εδάφους, των αντικειμένων που μας περιβάλλουν, αλλά και των ανθρώπων, ο οργανισμός μας αντιδρά έντονα προσπαθώντας να δροσιστεί.
2. Το δέρμα ιδρώνει. Η εξάτμιση αυτού του νερού μειώνει την εσωτερική θερμοκρασία μας. Αρκεί βέβαια τα επίπεδα υγρασίας να επιτρέπουν να υπάρξει εξάτμιση του υγρού.
3. Αν ο ζεστός αέρας έχει υψηλά επίπεδα υγρασίας, η ανταλλαγή θερμότητας (η μεταφορά από το ζεστό προς το ψυχρό) συναντά εμπόδιο και ο οργανισμός χάνει το κύριο μέσο ψύξης του.

Πώς θερμοκρασία και υγρασία χτυπούν τα ζωτικά όργανα

Ακόμη και σε όρια χαμηλότερα από τα προαναφερθέντα, ο ανθρώπινος οργανισμός αδυνατεί να μειώσει τη θερμοκρασία του σε συνθήκες ζέστης και υψηλής υγρασίας.

Οταν η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει σε πολύ υψηλά επίπεδα, προκαλείται κατάρρευση των πρωτεϊνών του σώματος. Τα ένζυμα σταματούν να ρυθμίζουν τις λειτουργίες των οργάνων και σιγά σιγά εκείνα καταρρέουν.

Αυτό είναι το φαινόμενο της θερμοπληξίας, η οποία δύναται να προκαλέσει πολυοργανική ανεπάρκεια, δηλαδή να χτυπήσει πολλά όργανα μαζί και να σταματήσουν να λειτουργούν.

Δεν είναι τυχαίο ότι με την αύξηση των κυμάτων καύσωνα καταγράφονται και περισσότεροι θάνατοι. Οι άνθρωποι που χάνουν τη ζωή τους σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αυτοί που έχουν υποκείμενα νοσήματα και το πρόβλημα της υγείας τους επιδεινώνεται άμεσα.

«Είναι σαφές ότι κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από θερμοπληξία», αναφέρει  ο Ζάκαρι Σλάντερ από το Πανεπιστήμιο Μπλούμιγκτον στην Ιντιάνα, που μελετά το θερμικό στρες και τον ανθρώπινο οργανισμό. Ομως ακόμη περισσότεροι πεθαίνουν από διαταραχές που σχετίζονται με την καρδιά.

Πώς μπορούμε να προστατευθούμε

Κατά τη διάρκεια του καύσωνα, υπάρχουν μερικοί απλοί τρόποι να φροντίσουμε τον εαυτό μας.

Οι τρόποι αυτοί είναι οι ακόλουθοι:

1. Εάν έχετε κλιματισμό, τότε η λύση είναι απλή: μείνετε μέσα.
2. Εάν δεν έχετε κλιματισμό, φροντίστε να ενυδατώνεστε. Το να πίνουμε νερό μπορεί να ελαφρύνει το βάρος για την καρδιά, τα νεφρά και άλλα όργανα.
3. Κάντε ένα διάλειμμα: Ακόμη και η μέτρια σωματική κόπωση, όπως το περπάτημα, αυξάνει σημαντικά τη θερμότητα που παράγουν οι μύες του σώματος.

Ο ρόλος των κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων

Φαίνεται ότι η προστασία μας από τις συνθήκες ακραίας ζέστης είναι στενά συνδεδεμένη με την κοινωνική και οικονομική κατάσταση, αλλά και τους πόρους μας, γράφει ο Washington Post.

«Οι φτωχότεροι άνθρωποι είναι αυτοί που κινδυνεύουν περισσότερο, και ήδη υποφέρουν», αναφέρει η Τερέζα Καβάζος, ερευνήτρια στο τμήμα Φυσικής Ωκεανογραφίας στο Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης Ensenada.

Η ίδια τονίζει ότι ο κίνδυνος είναι μεγάλος για εκείνους που απασχολούνται στον αγροτικό τομέα και η εργασία τους περιλαμβάνει σωματική κόπωση μέσα στην επικίνδυνη ζέστη.

Η επιβίωση σε τέτοιες συνθήκες εξαρτάται από την κοινωνική και οικονομική θέση κάποιου. Δεν έχουν όλοι κλιματισμό στο σπίτι τους, ούτε και μόνωση για να αποφεύγουν τις υψηλές θερμοκρασίες. Επίσης, υπάρχουν επαγγέλματα που απαιτούν έντονη φυσική κόπωση κάτω από τον ήλιο…

«Ως άνθρωποι έχουμε μάθει να προσαρμοζόμαστε», ανέφερε η Καβάζος. «Το πρόβλημα είναι το κόστος. Κάποιοι δεν θα επιβιώσουν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News