Τα πράγματα στη μουσική είναι απλά, και ο Κιθ Ρίτσαρντς το λέει καθαρά: «Αν δεν υπήρχαν τα μπλουζ των μαύρων, που ξεκίνησαν από την Αφρική, δεν θα υπήρχε ούτε το ροκ εντ ρολ ούτε η ποπ των λευκών». Δεν θα είχαμε ακούσει ποτέ το όνομα του Ελβις Πρίσλεϊ, δεν θα είχαν ανέβει στη σκηνή οι Rolling Stones, δεν θα είχαν γράψει ούτε μία νότα οι Led Zeppelin, δεν θα είχε πιάσει την κιθάρα ο Ερικ Κλάπτον.

Τις δεκαετίες του ’50, ’60 και ’70 κυρίως, τα παραδείγματα ρατσιστικών αναφορών στη ροκ μουσική σε ΗΠΑ και Βρετανία είναι πολλαπλά και μάλιστα από τους διασημότερους καλλιτέχνες. Ομως, παρά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, με τις αντιρατσιστικές κινητοποιήσεις να συγκλονίζουν δεκάδες πόλεις σε Αμερική και Ευρώπη και τα αγάλματα που θεωρούνται ρατσιστικά να γκρεμίζονται μετά από δεκαετίες από τη θέση τους, κανείς δεν φαίνεται να δίνει σημασία σε παλιούς στίχους ή δηλώσεις ροκ σταρ.

Η Telegraph παραθέτει αρκετά παραδείγματα, λιγότερο ή περισσότερο γνωστά, που με τα σημερινά κριτήρια θα προκαλούσαν σεισμό στην καλλιτεχνική σκηνή.

Η απάντηση στο ερώτημα αν ο Ελβις ήταν ο βασιλιάς του ροκ εντ ρολ ή «κλέφτης» της μουσικής των Αφροαμερικανών, όπως τον είχε χαρακτηρίσει ο Στίβεν Τάιλερ των Aerosmith, δεν είναι απλή.

Ο ίδιος πάντα έδινε εύσημα στους μαύρους μουσικούς, αναγνωρίζοντας δημοσίως τη συμβολή τους στη δική του επιτυχία. Το 1956 είχε πει, «οι έγχρωμοι πάντα τραγουδούσαν και έπαιζαν τη μουσική που παίζω εγώ τώρα. Από αυτούς την πήρα. Το ροκενρόλ ήταν εδώ πολύ πριν έρθω εγώ. Κανείς δεν μπορεί να τραγουδήσει αυτή τη μουσική σαν τους έγχρωμους. Ας το παραδεχτούμε: Δεν μπορώ να τραγουδήσω σαν τον Φατς Ντόμινο. Το γνωρίζω αυτό».

Ο Ελβις δεν ήταν ρατσιστής ο ίδιος, ήταν όμως το κοινό του εκείνη την εποχή. Δεν θα είχε καμία τύχη αν ήταν μαύρος. «Η χώρα μας δεν ήταν έτοιμη να αγκαλιάσει έναν μαύρο καλλιτέχνη και να τον κάνει νούμερο ένα στις πωλήσεις» είχε πει χαρακτηριστικά ο Γουίντον Μαρσάλις, σε συνέντευξή του το 1997. «Αυτό που έκανε την επιτυχία του Ελβις προβληματική είναι ότι είχαμε ανθρώπους που μπορούσαν να το κάνουν πολύ καλύτερα από αυτόν, αλλά δεν ήταν αποδεκτοί εκείνη την εποχή λόγω του χρώματος του δέρματός τους».

Από την άλλη βέβαια, οι ίδιοι οι Αφροαμερικανοί παραδέχονται ότι αν δεν ήταν τόσο δημοφιλής ο Ελβις, δεν θα είχε ανοίξει ο δρόμος για να γνωρίσουν επιτυχία και αποδοχή από το λευκό κοινό διάσημοι σήμερα αφροαμερικανοί καλλιτέχνες της εποχής τους. Ο Λιτλ Ρίτσαρντ και ο Τσακ Μπέρι καθόρισαν τον ήχο της δεκαετίας του ’50. «Ευχαριστώ τον Κύριο που μας έστειλε τον Ελβις να ανοίξει εκείνη την πόρτα και να με βοηθήσει να περπατήσω στον δρόμο της επιτυχίας» έλεγε ο Λιτλ Ρίτσαρντ, το 1970.

Το ίδιο και ο Τζέιμς Μπράουν, θεωρούσε τον Ελβις «αδελφό» του. Βέβαια, παρά την επιτυχία των καλλιτεχνών αυτών, όσο ίσχυε ο φυλετικός διαχωρισμός στις ΗΠΑ, δεν τους επιτρεπόταν να μπουν στα μέρη όπου έπαιζαν τις μουσικές τους.

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, βρετανοί μουσικοί όπως οι Rolling Stones, ο Ερικ Κλάπτον και οι Led Zeppelin προσηλύτιζαν νέες γενιές στη μαύρη μουσική, όμως δεν έδειχναν πάντα τον δέοντα σεβασμό στους αφροαμερικανούς καλλιτέχνες, ούτε αναγνώριζαν τη συμβολή τους στη δική τους επιτυχία.

Οι Led Zeppelin ήταν μία κλασική μπλουζ μπάντα με τις μεγάλες τους επιτυχίες να είναι γραμμένες από αφροαμερικανούς μουσικούς: το «Whole lotta love» το έγραψε ο Γουίλι Ντίξον και το τραγούδησε ο Μάντι Γουότερς και το «Bring it on home» το έγραψε επίσης ο Ντίξον και το τραγούδησε ο Σόνι Μπόι Γουίλιαμσον.

Ο Ρόμπερτ Πλαντ κατηγορήθηκε ότι μιμείται ειρωνικά τη φωνή του Γουίλιαμσον στην εισαγωγή, ενώ πρόσθεσε και έναν ρατσιστικό στίχο στο τραγούδι «Hats off to Roy Harper» γραμμένο από τον Οσκαρ Γουντς.

Η περίπτωση των Rolling Stones είναι διαφορετική. Οι τέσσερις μουσικοί δεν έκρυψαν ποτέ πόσο επηρεασμένοι είναι από τα αφροαμερικανικά μπλουζ, και τι σπουδαίοι είναι οι δημιουργοί τους, όμως οι στίχοι του Μικ Τζάγκερ σε κάποια τραγούδια και μάλιστα μεγάλα χιτ, όπως το «Brown sugar», είναι άκρως ρατσιστικοί και σεξιστικοί. Ο ίδιος ο δημιουργός τους παραδέχθηκε πολλά χρόνια αργότερα, ότι δεν θα τους έγραφε ποτέ ξανά. Κάποια στιγμή μάλιστα, σταμάτησε και να τους τραγουδά παραλείποντας το επίμαχο σημείο στις συναυλίες τους. Το αξιοσημείωτο είναι ότι όταν ήταν μικρός, κάποιοι τον περνούσαν για μαύρο και τον κορόιδευαν στο σχολείο.

Εντύπωση προκαλεί στην παράθεση της Telegraph, το περιστατικό με την Πάτι Σμιθ, μία καλλιτέχνη που δεν θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος σήμερα ότι κάποτε είχε κάνει ρατσιστικά σχόλια. Και όμως: Το 1978, μιλώντας σε δημοσιογράφο είπε για τον Μικ Τζάγκερ ότι «στυλιστικά νομίζω ότι του ταιριάζει να είναι μαύρος. Νομίζω ότι έχει υποφέρει αρκετά. Νομίζετε ότι οι μαύροι είναι καλύτεροι από τους λευκούς; Μεγάλωσα με μαύρους. Μπορώ να περπατήσω στον δρόμο και να πω σε ένα παιδί, “γεια σου νέγρε”. Δεν έχω κανέναν φόβο ούτε υπερβολικό σεβασμό για αυτά τα πράγματα. Οταν κάνω τέτοιες δηλώσεις, δεν χρειάζεται υπερ-ανάλυση, είναι χιούμορ της στιγμής». Σήμερα, μία τέτοια δήλωση θα ξεσήκωνε θύελλα εναντίον της. Τη δεκαετία του ’70 όμως, δεν ίδρωσε κανενός το αυτί.

Το χειρότερο βέβαια το έχει κάνει -ή μάλλον το έχει πει- ο Ερικ Κλάπτον, ο οποίος το 1976, σε μία σκοτεινή στιγμή της πλούσιας καριέρας του, βγήκε στη σκηνή μεθυσμένος, και έβγαλε πύρινο λόγο υπέρ της λευκής Βρετανίας, κατά των μαύρων Βρετανών, των Αράβων και των Πακιστανών μεταναστών. Η ομιλία του ήταν τόσο εμπρηστική και ο σάλος τόσο μεγάλος, που «γέννησε» μία σειρά από συναυλίες κατά του ρατσισμού ως αντίδραση από άλλους μουσικούς.

Το 2017, ο ίδιος είπε: «Ημουν αηδιασμένος με τον εαυτό μου. Ηταν σοκαριστικό και ασυγχώρητο αυτό που είπα και ντράπηκα πολύ». Ο Κλάπτον έριξε το φταίξιμο στο αλκοόλ, όμως άλλοι τον κατηγορούν ότι και μόνο που προσπάθησε να διορθώσει τη φήμη του λέγοντας ότι έχει φίλους μαύρους και ότι έβγαινε με μία μαύρη γυναίκα κάποτε, ήταν «ακόμα χειρότερο».

Ο συντάκτης της Telegraph επισημαίνει ότι η σιωπή των θαυμαστών των μουσικών εκείνη την εποχή τούς επέτρεψε πολλές φορές να μην υποστούν τις συνέπειες αυτών των ρατσιστικών συμπεριφορών. «Μόνο αν αρχίσουν περισσότεροι να μιλούν για το ρατσιστικό παρελθόν του ροκ εντ ρολ και να πιέζουν τους αστέρες του να το αναγνωρίσουν, μπορεί να δούμε αλλαγές. Αντίθετα με ό,τι λένε οι Stones, “δεν είναι απλά ροκ εντ ρολ”».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News